Page 23 - My FlipBook

3

şehrin kurucu tanrısı veya kahramanı olduğu inancı hâkimdir, Amasya da bu şehirlerden biridir.

Roma imaparatoru Septimus Severus (MS 193-211) dönemine ait olan bir Amasya sikkesi
üzerinde yer alan EPMHC KTICAC THN ΠOɅIN yazıtından hareketle Roma mitolojisindeki

Zeus’un oğlu Hermes’in Amasya kentinin kurucusu kabul edilmiştir. Amasya‘nın bilinen ilk
adının Hakmiş veya Hapmiş olduğu ve bu ismin Perslerin Amasya’yı fethine kadar devam

ettiği, Pontus döneminde adının Amasseia olduğu, bu kelimenin “Ana” anlamına gelen “ana
tanrıça”yı kasteden “Ama” ve onun çeşitlenmesi olan “Ma” ibaresi ile bağlantılı olduğudur ve

Amaseia Persler zamanındaki asıl söyleniş şeklinin Helen ağzına uydurulmuş biçimidir. Ana

tanrıça Ma, Persler’in Anadolu’yu fethinden sonra tapımı yaygınlaşan doğu kökenli bir
tanrıçadır. Roma döneminde ise Amaseia adı fazla değişikliğe uğramadan AMACIA olarak

kullanılmış, Bizans devrinde de Amasia adı değişmeden devam etmiştir. Danişmentliler
zamanında ise Amassiyye ve Şehr-i Haraşna olarak anılmış, Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve

Osmanlı imparatorluğu döneminde de Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğramadan
günümüze gelmiştir. Ayrıca Amasya’ya sahip olduğu önem ve özellikler nedeniyle; Rumiyye-
4
i Suğra, Medinetü’l Hükema, Hayber-i Rum, Bağdadü’r-Rum, Darül-İzz, Darü’n-Nasr, Darü’l-

Fütüh,Kasru’s-Selatin,Hısnü’l-Mir’at, Kubbetü’l-ulema ve Türbetü’l Evliya gibi çeşitli adlarla
nitelendirilmiştir.
5

Tarihte Amasya’ya sırasıyla Hititler, Frigler, Kimmerler, Lidyalılar, Medler, Persler,
Makedonya Krallığı, Pontus İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu,

Danişmentliler, Selçuklular, İlhanlılar, Eretnalılar, Osmanlılar hâkim olmuşlardır.
6
Amasya’daki ilk yerleşmeler mevcut bilgiler ışığında kalkolitik çağa (MÖ 5500-3000)

kadar uzanmaktadır. Suluova çevresinde yapılan kazılarda höyüklerden çıkarılan çanak,
7
çömlek gibi değişik savunma aletleri ile savaş aletleri kalkolitik döneme ilişkin bilgiler

vermekte, aynı zamanda Tokat- Amasya sınırları yakınlarında Mahmatlar Köyü’nde yapılan
kazılarda Bronz Çağına ait vazolar bulunmuştur. Denilebilir ki Amasya’nın tarihi de Anadolu
8
kadar eskidir.

MÖ 2000-1950 seneleri arasında Pithanaş adında bir bey, Hitit Krallığı’nın temelini

atmış, onun ölümünden sonra Pithanaş’ın yerine oğlu Annittaş (MÖ 1950-1940) ın güçlü

4 Yavuz Bayram, Amasya İl Yıllığı (Amasya Valiliği, 2007), 150.
5 Yasar, Amasya Tarihi, 1/21.
6 Ahmet Çıtır - Nurettin İmre, Amasya (Amasya, 1991), 2.
7 Bayram, Amasya İl Yıllığı, 151.
8 Menç Hüseyin, Tarih İçinde Amasya (Ankara: Net Ofset, 2000), 8.