Page 48 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Müellifin şahit olduğu yangınlardan biri H. 1331 (M.1912-1913) yangınıdır. Amasya
âlimlerinden biri olan Ahmed Efendi (Sofu)’nin biyografisinde bahsettiği olayda bir gün

kendisinin yanına gittiğini ve hal tercemesini sorduğunu belirtmiştir. Ardından olayı şu şekilde

anlatmaktadır: “Derhal elimi tutdu ve buyurdu ki; “Sen ulemâ-yı ümmetin, a’yân-ı memleketin,
vatanın târîhini yazıyorsun, bundan büyük hayırlı hizmet olmaz. Bâdi-i mağfiretin olur

inşâllah. Lâkin dikkat ki yazdıklarını yakmayasın, yangından sakın. Elinde yarısı bile kalsa
yine bir menfa’atdir. Diğer yarısını sonra da yazabilirsin. Terceme-i hâlini yazacağın

kimselerin uyûb u nevâkısını yazmakta pek ziyâde dikkat et. Ya müşâhade yahud ihbârât-ı
sâdıka ile sâbit olan seyyi’âtı ibret için yazmakta bir be’is yoktur. Bu halde sakın garaz

karıştırma. Hasenâtı istediğin kadar yazarsın. Mümkün olduğu kadar seyyi’âtdan taharrüz et,

sonra o mağfûr olur, sen mu’azzeb olursun.”
Ahmet Efendi’nin sözlerini kaydeden müellif, İstanbul’da Molla Hüsrev Mahallesi’ndeki

Acı Çeşme Sokağı’nda oturduğu hânenin karşısından çıkan yangında eşya ve kitaplarının
yandığını ve eşinin kurtarabildiği eşya içinde yukarıda bahsedildiği gibi Amasya Tarihi’nin

harfi “şîn”e kadar olan yarısının da bulunduğunu ve “şîn” harfinden sonrasının tamamen
yandığını belirtmiştir.
76
Halkı etkileyen üzücü olaylar arasında kıtlık ve salgın hastalıklar bulunmaktadır. H. 685

(M.1286-1287)’de yaşanan kıtlık nedeniyle kedi, fare, köpek gibi hayvanların etleri bile
77
azalmış keçi, koyun ve öküz etleri gibi narha tâbi' olduğu aktarılmıştır. H. 718 (M. 1318-
1319) yılında Amasya yönetimindeki İşboğa Noyin zamanında Târîh-i Aynî’de zikredildiği

üzere Anadolu halkını kıtlık ve fakirlik perişan etmiş; ölmüş insan, hayvan, köpek etleri
yenilmiş; bunlar dahi pahalanmış bu nedenle yokluk içindeki insanlar evlâdını satıp para

tedârik ederek bu etleri almaya mecbûr olmuştur. Bu yüzden hükûmet alışverişte hileye meydan
vermemek için oğlana on dirhem, kıza sekiz dirhem fiyat belirlemiştir.
78
Eserde bu vahim hadiseler dışında güldüren anektodlar da anlatılmaktadır. Bunlardan biri
yaşadığı dönemin Hoca Nasreddîn’i sayılan Şefîk Mehmed Efendi (Şeyh) biyografisinde şu

şekilde geçmektedir:

“Sultan Bâyezid müezzinlerinden ve meşâhîr-i sulehâdan “Kara Müezzin” demekle

meşhûr Hâfız İbrahim Efendi bir gece Sultân Bâyezid imâmı Hâfız Şerîf Efendi’nin

kahvehânesinde bir cemm-i gafîr içinde latîfeler söyleyerek halkı güldüren Şefik Efendi’nin

76 Amasya Tarihi, c. 6, s. 767-769.
77 Amasya Tarihi, c. 2, s. 422-423.
78 Amasya Tarihi, c. 2, s. 474-475.
45

47