Page 47 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Müellif eserinde sadece siyasi hadiselere değil Amasya halkını etkileyen sosyal, kültürel
ve ekonomik olaylara da değinmiştir. Eserde muhtelif yıllarda meydana gelen doğal afetler

buna örnek gösterilebilir. H. 818 (M. 1415-1416) yılında yaşanan depremde halk üç ay kadar

çadır altında yaşamış, depremden sonra bahçeler, bağlar, tarlalar kurumuş, kıtlık ve fakirlik
bölgede etkili olmuştur. H. 999 (M.1590-1591) senesinde Amasya ve çevresinde büyük bir

deprem olduğunu ve on gün kadar sürdüğünü, ahâlînin meydanlara çıkıp çadırlar altında iki ay
kadar kaldığını, sonrasında kıyametin kopacağı söylentileri yayılınca Amasya halkında genel

bir korku hakim olduğunu, bunu fırsat bilen bazılarının durumu suistimal ederek servetler
70
edindiğini yazmıştır. H.1079 (M. 1668-1669) yılındaki zelzele için de benzer bilgiler
71
verilmiştir. H.442 (M. 1050-1051), H.1057 (M. 1647-1648), H.1240 (M. 1824-1825)
yıllarında da depremler olduğundan söz edilmiştir.
Halkı etkileyen bir diğer afet ise yangınlardır. Müellif H.1099 (M.1687-1688) yılında

Amasya mutasarrıfı olan Hüseyin Paşa zamanında Eski Kethüdâ Mahallesi’nde korkunç bir
yangın çıktığını, rüzgârın şiddetiyle her tarafa dehşet verip, bu gecenin seherinde İçerişehir’de

Hâtuniye Mahallesi’nden de bir yangın daha parladığını ve Amasya Şehri’nin üçte ikisini yakıp
mahvettiğini belirtmiştir. O zamanlarda ayân mahalleleri arasında sayılan bu iki mahallede

çıkan yangından kurtarmak için kırlara, boş yerlere taşınmış olan ve taşınmakta bulunan ev

eşyaları serseriler ve yağmacılar tarafından aşırılmış bu yağmacılar arasında müteseyyidlerin
de bulunduğu ifade edilmiştir. Maalesef bu yangın yağmacılık nedeniyle iyice büyümüş, halk

ile emîrler ve seyyidler arasında bir kavgaya dönüşmüştür. Bu dönemde bir taraftan
72
türedilerin belâsı, diğer taraftan emir ve seyyid unvânı alan zorbaların cefâsı yüzünden Amasya
acıklı bir felâkete uğramıştır. Müellifin ifadesiyle her taraftan zuhur ederek sâdâtın ve

türedilerin kılıcından artakalan Amasyalıları bir başka felaket olan veba salgını da etkisi altına
almıştır. Ertesi yıl gittikçe şiddetlenen kıtlık ve veba salgını Amasya’yı kasıp kavurmuş,
73
74
herkesi can derdine düşürmüştür. Müellif özellikle kendisinin de özellikle muzdarip olduğu
yangınlardan da bahsetmiştir. 26 Mart 1914 günü meydana gelen yangından kiralık olarak

oturduğu ev, eşyasıyla beraber yandığı esnada koca bir konsol dolusu vesikaları da yanmış ve

yine müellifin ifadesiyle bu zâlim yangın, hafızasında kalan malumattan başka bir şey
75
bırakmamıştır.

70 Amasya Tarihi, c. 3, s. 337.
71 Amasya Tarihi, c. 4, s. 152.
72 Amasya Tarihi, c. 4, s. 193-194.
73 Amasya Tarihi, c. 4, s. 201-203.
74 Amasya Tarihi, c. 4, s. 207.
75 Amasya Tarihi, c. 2, s. 225.
44

46