Page 42 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

tarihi olayları bulunabildiği kadar beyân ve tafsîl etmiştir. Bu bölümde Seyfettin Torumtay,
Sultan Giyaseddin Mesud, İşboğa Noyin gibi yöneticiler döneminde Amasya anlatılmıştır.

Üçüncü Cilt (İstanbul 1927, 377 sayfa-Matbû): İstanbul Necm-i İstikbal Matbaası’nda
baskısı yapılan ve dokuncu fasıl ile başlayan bu ciltte Sultân Ebû Sa'îd Bahâdır Hân’ın

vefatından sonra Amasya ve çevresinin yönetiminde bulunan yerli Türk beyleri, bunların
zamanlarında Amasya ve havâlîsinin tâbi' olduğu hükûmetler ve tarihi olaylar anlatılmaktadır.

Onuncu fasılda müellif, Amasya emîri Ahmed Şâh Bey’in Osmânlılar’la birleşmesinden sonra

Amasya ve çevresindeki tarihi olaylar ile Osmanlılar Devri’nde Amasya vilâyetini idâre eden
vâlîler, mutasarrıflar, mîrlivâlar, mütesellimler ve Amasya a'yânını beş devreye ayırarak

ayrıntılarıyla ele almıştır. “Birinci Devre” Amasya vilâyetinin Osmanlı memleketi sayıldığı H.
788 (M. 1386-1387) senesinden H. 918 (1512-1513) yılına kadar devâm eden yüz yirmi dokuz

yıl içinde Amasya’ya tayîn edilen vâlîleri, kadıları, müftüleri ve diğer şehir yöneticilerini ve bu

bölgedeki olayları anlatmaktadır. Bu devreyi “Şehzâde Yıldırım Sultân Bâyezîd” ile başlatmış,
onun Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya tayin ettiği ilk vali olduğunu ve onun Kadı Burhan’ın

Amasya’dan çekilmesiyle Amasya ve çevresinin Osmanlı memleketi olduğunu beyan ettiğini
ifade etmiştir. Ardından Çelebi Mehmed, Murad Han, II. Bayezid, Ahmed gibi şehzadeler ile

diğer Amasya yöneticilerinin zamanında meydana gelen hadiseleri tafsilatıyla aktarmıştır.
“İkinci devre” Osmanlı hakimiyetindeki Amasya’nın H. 918 (M.1512-1513) senesinden

başlayıp H. 1011 (1602-1603) yılına kadar doksan üç sene devam eden devredir. Bu dönemde

sık sık yöneticilerin değişmesi ve Anadolu’daki karışıklıkların artmasını özellikle Osmanlı
hânedânında ve Anadolu’da gayr-i Türkler’in tahakküm ve istibdâdına bağlamış, bu durumun

Türklerin ihtilal bayrağını açmasına zemin hazırladığını belirtmiştir. Amasya tarihinin ikinci
devresiyle üçüncü devresi arasında hâsıl olan bir “tezebzüb-i idâre” dönemine müellif “Tarih-

i Fetret” adını vermiştir. Amasya sancağında altı yıl devâm eden bu karışıklık zamanında

Amasya’nın idâresine bazen Osmanlı Devleti bazen de ihtilalciler hâkim olmuşlardır.

Dördüncü Cilt (İstanbul 1928, 240 sayfa- Matbû): Bu cilt Osmanlı yönetimi altındaki
Amasya’nın üçüncü devresi ile başlamaktadır. Üçüncü devrede H. 1017 (1608) senesi

recebinden başlayıp; H. 1099 (M. 1688) senesi recebinin sonuna kadar tam seksen iki yıl

devam eden dönemde Amasya’da görev yapan valilerden, kadılardan, yeniçeri serdarlarından,
şehir kethüdalarından ve mütesellimlerinden bahsedilmiştir. Bunun yanısıra hattât, şair, şeyh,

müfessirler, muhaddisler gibi önemli şahsiyetlere de değinilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda

Amasya Târihi’nin dördüncü devresi de bu ciltte başlamaktadır. Dördüncü devre H.1099 senesi

39

41