Page 39 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

çizildiği görülmekte olup elimizdeki nüsha ile karşılaştırınca müellifin eserine pek çok bilgi
66
ekleyip daha sonra son şeklini verdiği düşünülmektedir.

2.1. Te’lif Sebebi

O dönemde İstanbul, Edirne, Bursa gibi şehirler dışındaki diğer önemli şehirlerin husûsî

bir tarihinin bulunmayışı, Amasya gibi tarih sayfalarında çokça yer alan ve yetiştirmiş olduğu
önemli şahsiyetleri ile Osmanlı Devleti’nde meşhur beldelerden sayılan bu şehrin her yönü ile

ele alınmış bir tarih kitabının olmayışı Amasya Tarihi’nin te’lif sebebidir. Müellif kendi
tâbiriyle işte bu aziz vatana nâçîzâne bir hizmet, İslâm tarihinin Amasya ile olan ilgisi ve

meçhul yönlerinin keşfine gayret etmek amacıyla “Amasya Sancağı”nda yaşanan olaylar, ya
da buradan yetişen devlet adamı, âlim, şair, şeyh, hayır ve sanat sahiplerini mümkün mertebe

67
soyları ve eserlerini yazmaya çalışmıştır.
Eser 25 yıl boyuca İstanbul, Amasya, Bursa, Hicâz, Suriye ve diğer Osmanlı şehirlerinde

bulunan kütüphanelerdeki eski eserler, mecmualar, tarih kitapları, mahkeme sicilleri, vakıf

kayıtları, Osmanlı Devleti Dönemi’ne ait arazi ve tımar kayıtları, kitabeler gibi eski eserler
68
mütalaa edilerek yazılmıştır.

2.2. Amasya Tarihi’nin Ciltleri

Abdîzâde Hüseyin Hüsâmeddin Amasya Tarihinin ilk dört cildini eski harflerle
yayınlatmış; fakat diğerlerini yayınlatamadığı için bu kısım, müellif nüshası olarak kalmıştır.

Birinci Cilt: (İstanbul H. 1330, 422 sayfa-Matbû) : Bu ciltte müellif, eseri yazma amacını
açıkladıktan sonra “Mukaddime” bölümüyle başlamaktadır. Bu bölümde Amasya ve

Amasya’ya bağlı bulunan yerleşim yerlerinin isimleri, eski ve yeni mevkileri, bilinen
mahalleleri ve eski eserleri, medrese, mektep, türbe gibi dini müesseseleri ve önemli yapıları

ele almıştır. Amasya adının menşe’i, yerleşim yerlerinin adlarının kökenleri detaylı bir biçimde

açıklanarak özellikle Türkçe ile bağlantıları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Amasya’nın coğrafi olarak sınırlarını açıkladıktan sonra o dönemde yedi kâzadan

müteşekkil bir sancak olduğunu geçmiş asırlarda ise on sancağı bulunan bir merkez vilayet
olduğu daha sonra on sekiz kazâya ayrılan bir liva merkezi olduğunu ve nüfüsunun iki yüz

seksen bini aştığını belirtmiştir. Tarih kitaplarının, seyyahların, şairlerin Amasya’yı nasıl tarif

66 Abdîzâde Hüseyin Hüsâmeddîn, es-Sefînetü’r Râsiye fî Târih-i Amasya, İBB Atatürk Kitaplığı, Demirbaş
no:K.1584.
67 Amasya Tarihi, c. 1, s. 5.
68 Amasya Tarihi, c. 1, s. 7.
36

38