Page 43 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

gurre-i şa’bânında (M. 1688) başlayıp, H.1219 senesi rebiülevveline kadar (M. 1804) yüz yirmi
yıl devam eden dönemdir ve bu bölümde üçüncü devredeki usulle şehir hakkında bilgiler

verilmektedir. Bu cildin başında buradan itibâren üçüncü devrenin sonuna kadar Vecîhî, Hasan

Beyzâde, Naîmâ, Abdî Paşa, Silahdâr târihleriyle Fezleke-i Kâtip Çelebi ve Bâb-ı Âlî, evkâf
mahzenlerinde mevcut Ahkâm ve Evâmir Defterleri, Amasya Mahkemesi Sicillâtı, Amasyalı

Abdî Efendi Tezkiresi, Şakâyık’ın Atâyî ve Şeyhî zeyilleri ve diğer tarihi vesikaları kaynak
olarak kullandığı açıklamasını yapmıştır.

Dördüncü cildin bakiyyesi (İstanbul 1935, 196 sayfa-Matbû) “Amasya Tarihi’nden
Üçüncü Devre Bakiyyesi” başlığı ile başlayan bu cilt 1119 senesi receb gurresinde (M. Eylül

1707) Amasya mutasarrıfı olan Recep Paşa ile başlayıp H.1219 muharremi başında (M. Nisan
1804) Amasya muhassılı olan Süleyman Bey ile sona eren dönemde Amasya yönetimindeki

şahsiyetler ve bu dönemde yaşanan olaylar anlatılmaktadır.

Beşinci Cilt (kayıp): Basılması için Gayret Matbaası’na verilmiş olduğu fakat burada

çıkan bir yangında yandığı veya kaybolduğu söylenmektedir. Muhtemelen bu ciltte Osmanlı

idaresindeki Amasya’nın beşinci tarih-i devresi ile ilgili bilgiler verilmiştir. Müellif bu beş
devrenin her birinin bir acıklı olay ile sona erdiğini belirtmiştir.

Altıncı Cilt (1931, 819 sayfa-Müellif hattı): H.13 Saferü’l-hayr 1350 tarihinde

tamamlanan bu cildin başlangıcında Amasya Tarihi’nin “İkinci bâbı” ile ilgili bir açıklama

yapılarak Amasya’nın Türkler eline geçtiği günden itibaren bu şehir dâhilinde doğup, ortaya
çıkan, ikamet eden, bir vesile ile burada ün kazanmış “mülûk, ümerâ, vüzerâ, erkân, sudûr,

ulemâ, kudât, hükkâm, a’yân, şu’arâ, üdebâ, lutefâ, küttâb, hattâtân, erbâb-ı hayr u şer, ashab-
ı sanâyi’ ve eseri olan ricâlin ve hanımların” mümkün olabildiği kadar biyografilerinin ve

soylarının yazıldığı ifade edilmiştir. Fakat bu kadar şahsın çokluğuna binâen aranılan

kimselerin tercemelerini kolayca bulabilmek için bunların Arap alfabesi sırasına göre
düzenlendiği belirtilmiştir. Bu nedenle ikinci bâb yirmi sekiz fasla ayrılmıştır. Terceme

sahiplerinin ecdadlarının hece tertibi üzerine yazılması imkânı görülemediğinden tespit
edilebilirse vefat yılları olmadığı takdirde yaşadıkları zaman itibariyle tertip ve kaydedilmiştir.

Ayrıca lakap ve künyeleri ile meşhur olanlar da şöhretleriyle yazılmıştır. Bu cilt böylelikle
birinci fasıl olarak adlarının ilk harfi hemze olanların biyografileri ile başlamaktadır.

Daha önceki ciltlerde kronolojik olarak incelenen Amasya Tarihi bu ciltten sonra

Amasya’nın önemli şahsiyetlerinin biyografileri ile devam etmektedir. Altıncı cilt kapsamı
bakımından en uzun olan cilttir. İçerisinde 798 kişinin biyografisi yer almaktadır.

40

42