Page 58 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

7- Tezkire-i Ulemâ: Merzifon müderrislerinden Abdurrahmân Eşref Efendi tarafından
düzenlenmiş bir eser olup gençlik zamanlarında ilim tahsil ettiği üstâdlarının yanısıra H.1100-

1140 tarihine kadar Amasya ve çevresinde yetişen bazı ulemânın biyografisini kaydetmişdir.

Müderrisin eserlerinden Tezkiretü’l-Hikem kenârında bu eser tab’ edilmiştir.

8- Defter-i Nüfûs ve Mahallât: Üç kıt’a olup biri H. 816-918, diğeri H. 1000-1057 ve
diğeri H. 1112-1163 tarihlerine kadar Amasya’nın nüfûsunu, mahallelerini, ayânını, üçer nesil

kadar ensâbını içermektedir. Birinci, üçüncü kıt’aları eksik ve ikinci kıt’a ise tam olarak

bulunmuş ve her biri Osmanlı yönetimi tarafından resmi olarak tasdîk olunmuştur.

9- El-Mecmû' Mine'l-Meşhûd ve'l-Mesmû': Amasyalı Âkif Efendizâde es-Seyyid
Abdurrahîm Efendi tarafından tertîb edilmiş büyük bir eserdir. H. 1050-1221 tarihine kadar

özellikle Amasya’da ve çoğunlukla Anadolu’da iştihâr eden ulemâyı ve büyük üstâdlarını

toplayıp yedi senede yazılmış, meşhûr müverrih İsmail Paşa’nın köyündeki husûsî
kütüphanesinde tam ve müellifin hattıyla yazılı olarak bulunabilmiştir. Müellif, bu eseri son

dönem eserler içinde Anadolu için “bundan daha güzel bir tabakâtü'l-ulemâ görülememişdir”

diye methetmiştir.

10- Belâbilü'r-Râsiye Fî Riyâz-ı Amâsiyye: Çorumlu Kara Müftüzâde Mustafâ Vâzıh
Efendi tarafından hazırlanmış bir eserdir. Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn, eserin Amasya’nın

fethine, ulemâsına, teşkîlâtına ve Amasyalıların tabiat, ahlâkına dâir olup ancak tarihe dayanan

bir eser olmadığını ifade etmiştir.

11- Defter-i Vefeyât: Amasyalı Hacı Abdullâhoğlu eş-Şeyh Mustafâ Efendi tarafından
tertîb edilmiş bir eser olup H. 1245-1291 tarihine kadar Amasya’da vefat eden büyük ulemâ

kaydedilmişdir. Müellif bu eseri beş yıl aradığını ve sonra umulmayan bir yerde eksiksiz olarak

bulduğunu belirtmiştir.

Müellifin faydalandığı kaynaklar içerisinde Avrupa dillerinde yazılmış kaynaklardan

bazıları şunlardır: Küçük Asya Âsâr-ı Kadîmesi Tarih ve Coğrafyası (Charles Texier, Türkçe
çevirisi Küçük Asya’dır). Şark Hâtırâtı (Moltke), Asya’da Türkiye (Vital Könye), Akvâm-ı

Şarkiyye-i Kadîme (Müverrih Morgan), Galatî ve Ferîzî Kıtaları’nın Keşfi (Jorj Perro), Pont
Tarihi (Te’odor Reynak).

Bu kaynakların dışında kullandığı belli başlı kaynaklar aşağıdaki tabloda eser adı ve
yazarı ile beraber gösterilmiştir.

55

57