Page 506 - muze

tezyinat unsurları çeşitlilik arz etmekle birlikte sikkelerin ön ve arka yüzeylerini

dolduracak şekilde uygulanmıştır. Bu süslemeler bitkisel, geometrik, figürlü ve
nesneli süslemeler olmak üzere dört grupta toplanmıştır. Bitkisel süsleme

motiflerinde gül, lale, papatya, palmet, kıvrık dal üzerinde üsluplaştırılmış çiçekler,
natüralist tomurcuklar, buğday başağı ve defne dallarından meydana gelen motifler

kullanılmıştır. Bu süslemelere bordürlerde, yazı kuşağı ve bordür aralarında, tuğranın
sağında ve etrafında yer verilmiştir. Sikkelerde görülen diğer bir süsleme unsuru

geometrik motiflerdir. Geometrik süslemeleri düz, inci dizileri, zencerek, testere dişi,

örgü, düğüm, yıldız ve ay-yıldız bordürleri, tirfil, saadet düğümü, Mühr-i Süleyman
motifleri, yatay ve dikey hatlarla oluşturulmuş silmeler meydana getirmiştir.

Süslemeler bordürlerde, yazı kuşağı arasında, tuğra etrafında, harf aralarında ve
sikkenin ana unsuru olarak merkezde yer almaktadır. Sikkelerdeki nesneli süslemeler

kurdele, ok kesesi, ok ucu ile kandil motifleri olarak; figürlü süsleme ise incelenen
sikkeler arasında tek bir örnekte leylek figürü ile karşımıza çıkmaktadır.

Sikkeler, eski çağlardan itibaren alışverişlerde ticaret aracı olmasının yanında
dini geleneklerde, takılarda ve ev eşyalarında da kullanılmıştır. Müzelerde yer alan

etnografik eserlerde Osmanlı sikkelerinin kolye, küpe, alınlık, tepelik, kemer, başlık,

Mutfak Önlüğü, Fes Süsü, hamail (Tılsımlık), muskalık, broş, tespih, Köstek
Sallaması gibi eşyalara tatbik edildiği görülmektedir. Katalogumuzda yer alan

Osmanlı sikkeleri örneklerine bakıldığında sikkelere delik açıldığı ya da kulp
takıldığı dikkati çekmektedir. Bu durum sikkelerin ödeme aracı olarak

kullanılmalarının dışında farklı alanlarda da kullanıldığının bir göstergesidir.

Sonuç olarak, tarihi bir vesika olan ve karanlıkta kalmış pek çok konuya ışık

tutan Osmanlı sikkelerinin incelenip bilim dünyasına kazandırılması araştırmamızın
en önemli sebebini oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında Amasya Müzesi’nde

bulunan Osmanlı Dönemi sikkeleri hakkında ayrıntılı bir çalışma yapılmıştır. Müze

katalogu olmaktan ziyade, kronolojik olarak değişim ve gelişim çizgisinin kesintisiz
olarak izlenebildiği Osmanlı sultanları adına basılmış sikkelerin malzeme, yazı, form

ve süsleme unsurları incelenmiş, tipolojik açıdan sikkelerin tüm yönleriyle

değerlendirilmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda, müzedeki Osmanlı
sikkeleri üzerinde yer alan unsurlardan yola çıkarak pek çok konu hakkında bilgi

sahibi olunacağı tespit edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde basılan
sikkelerin daha önce hüküm sürmüş beylik ve devletlerle etkileşim içinde oldukları,

497