Page 676 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Cemâziyelevvelde büyük müderrislerden Hasan Efendi kadı olup tarafından Şerîf
Efendizâde İbrâhim Efendi Amasya nâ'ibi oldu. Bu ayda Mahmûd Çelebi Tekkesi şeyhi Hacı
Mustafâ Efendi vefât edip yerine oğlu Şeyh Abdullâh Efendi geçdi.
Receb evâ'ilinde şeyhu'l-kurrâ Hacı İbrâhîm Cû'î Efendi'nin tilmîz ve dâmâdı şeyhu'l-
kurrâ Hâfız Hasan Efendi ve zilka'dede esnâf şeyhi Hacı Alî Efendi vefât edip oğlu İbrâhim
Efendi esnâf şeyhi ve müftü Hüseyin Efendi de fetvâdan çekilip seleflerinden Çorumlu Hacı
Osmân Efendi Amasya müftüsü oldu. [157]

Hayreddîn Râgıb Paşa
Caniklidir. Hacı Alî Paşazâde Battâl Hüseyin Paşa'nın büyük oğludur. Beyhân Sultân
kethüdâsı mürtekib Ahmed Efendi'ye takdîm etdiği ağır hediyyeler mukâbilinde ve değerinden
pek fâhiş olarak 1205 muharremi gurresinde Amasya muhassılı olup tarafından Köse
Mehmedoğlu Hacı Ömer Ağa Amasya mütesellimi oldu.
Ömer Ağa, Köprülü Mehmed Paşa devrinde Amasya serdârı olan Ya'kûb Ağazâde Köse
Mehmed Ağa'nın ahfâdından Hacı İbrâhim Ağa bin Hacı Alî Ağa'nın oğludur. Amcazâdesi
Dervîş Ya'kûb Ağa bin Hacı İsmâ'il Ağa olup bunun oğlu dâmâd-ı şehriyârî Zühdü İsmâ'il
Paşa'dır.
Bu yıl bir tarafdan imdâd-ı seferî, diğer tarafdan iltizâm rüsûmu halka pek ağır geldi.
Bunların tarh ve tevzî'inde ağır davranan şehir kethüdâsı Hacı Hâfız Mehmed Efendi'nin azliyle
Zeyneloğlu Hacı Ömer Efendi şehir kethüdâsı oldu.
Amasya livâsına öteden beri tertîb edilen seferiyye ve hazariyye imdâdı mâliye
defterlerinde şöyle yazılmışdı: "Livâ-yı Amasya - Seferiyye-i [158] mutasarrıf-ı livâ 85.500,
hazariyye-i mutasarrıf-ı livâ 3.000 kuruş."
O zamânın hesâbı üzerine bu mikdâr imdâd-ı seferî en büyük ve birinci sancaklara
mahsûs bir meblağdı. Çorum’un seferiyye imdâdı 67.500 ve hazariyye imdâdı 2250 kuruşdu.
Amasya etrâfında bulunan sancaklar da Çorum gibi idi.
Halbuki rüsûm-ı iltizâmiyye yüz bin kuruşdu. Sinîn-i sâbıkada Amasya hâslarının tutarı
60.000 kuruşdu. Mehmed Emîn Ağa 80.000 kuruşa almışdı. Kethüdâ Ahmed Efendi'nin
belâsıyla yüz bini bulmuşdu. Tahsildârânın kendi hesâbına koparacağı rüsûm-ı tahsîliyye buna
eklenirse Ahmed kethüdânın alacağı katmerler anlaşılır. Ordunun i'âşesi için vilâyetden tarh
edilecek i'âneler de ayrı idi.
Safer evâ'ilinde Samsun'da kale-bend olan Göztaş Oğulları ile Abdüsselâm Efendi afva
mazhar olup geldiler. Düşdükleri mevki'leri elde etmeğe çalışdılar. Hayreddîn Paşa, imdâd-ı
seferî parasıyla rüsûm-ı iltizâmiyyeyi şiddetle taleb ve Göztaş Oğulları'nı tahsîle me'mûr etdi.
Hâlbuki Hayreddîn Paşa sefere gidecek değildi. Hazariyye imdâdı isteyecekdi. Çünkü
Trabzon ve Erzurum vâlîsi olan Köle Sarı Abdullâh Paşa şark seraskeri olup Anapa'yı müdâfa'a
etmeğe me'mûrdu. Hayreddîn Paşa da [159] bu harbe gidecekdi. Her ikisi de gitmeyip ayak
sürüyordu.
Rebî'ulevvelde Göztaşoğlu Hacı Mustafâ Ağa baş a'yân ve birâderi Hacı Ebûbekir Ağa
hacıbaşı olup Fazlıoğlu Abdüsselâm Efendi de dîvân efendisi unvânıyla tahsîlât işlerini der-
uhde etmişlerdi.
Şa'bânın on altıncı günü müftü Hacı Osmân Efendi ba'zı mezâlime âlet olduğundan azl
ile bâ-fermân-ı âlî Çorum'a nefy edilip selefi Dizdâroğlu Hacı Hüseyin Efendi yine Amasya
müftüsü oldu. Bu esnâda Samsun halkı Hayreddîn Paşa'nın mezâliminden dolayı aleyhine
kıyâm ederek harb ediyorlardı. Hayreddîn Paşa bâb-ı âlî ve Amasya'dan istimdâd etdi.
Bâb-ı âlî, Sinop muhâfızı Süleymân Feyzî Paşa'yı Samsun'a me'mûr etdiği gibi Amasya
a'yânı Hacı Mustafâ Ağa da para kuvvetiyle topladığı askeriyle Samsun'a gitdi. Her ikisi de
Hayreddîn Paşa'yı halkın elinden ve muhâsarasından kurtarmağa çalışdı.

657

675