Page 68 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Yine saraydaki görevliler ile ilgili bilgi aktarırken, saray ağası defterleri, saray-ı hümâyûn
defterleri, enderûn defterlerini, çeşitli birimlerde görev yapan şahısların biyografisinde ta’yinât,

tahkikat, telhisat, teşrifât-ı ilmiyye, tevcîhât, Tokat mâliye ve tekâüd, mütekâidîn, kapı ağaları,

poliçe, zimmet, zeâmet defteri gibi pek çok defter koleksiyonunu inceleyerek bilgi toplamıştır.

2.4.3. Kitabeler

Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn, özellikle yazmış olduğu şahısların türbe ve mezarlarına
giderek mezar taşlarında veya kitâbelerde bulunan yazıları okuyarak birinci elden kaynakları

mütalaa ederek eserine dahil etmiş ve ayrıntılı açıklamalarda bulunarak zaman zaman bu

konuda İsmail Hakkı Bey ile tartışmıştır. Eserin üçüncü cildindeki şu örnek onun bu
hassasiyetinin ve ne kadar meşakkatli bir çalışma yürüttüğünün en önemli kanıtlarından biri

olarak değerlendirilebilir.

“Muharrir-i fakîr, Niksar kadısı iken Togan Şâh'ın kabrini çok aradım. Niksâr'ın cenûb

tarafında Dânişmend Gâzî Türbesi'ne giden yol üzerinde yek-diğerine mu'ârız, yanyana
bulunan iki türbeyi tedkîk edip cebhesi şimâle nâzır olan türbenin içini tathîr etdirdim,

topraklarını kazdırdım. Toprağın altından çıkardığım bir mezâr taşının şimâl cebhesinde şu

kitâbeyi kemâl-i müşkilât ile okuyabildim: "Hâzâ kabrü'l-emîri'l-isfehsâlâri'l-ecelli'l-kebîr el-
melikü'l-muzaffer el-mücâhidü'l-murâbıt ... âce'd-dîn Togan Şâh Alp bin Savcı ... rahmetullâh

– ...ın ve erba'în ve seb'i-mi'e"”

Bu kitâbe toprağın altında uzun bir müddet kalmış olduğundan yazı olduğu belirsiz bir

hâlde bulundu. Kiremid parçaları sürülerek yazı olduğu anlaşıldı. "âc" kelimesi "Tâc" yâhud
"Sirâc" olabilir. Okuyamadığım yerleri noktaladım. Birincisi "intekale ilâ" olmalıdır. İkincisi

"Seb'a" , "tis'a" okunabilir. Fakat "seb'a" olması pek muhtemeldir. Bu kabrin yanındaki cephesi
garba nâzır olan türbe de birâderi Nûreddîn Alp Arslan'ın olduğu anlaşıldı.” 119

Müellif ayrıca bu bölümde bir dipnot düşerek “Bu havâlîde kâ'in kitâbeleri cem' eden
ma'ârif müfettişlerinden İsmâ'il Hakkı Bey birâderimiz Niksâr'a gitdiği hâlde ma'a'lesef ne bu

türbeleri ne de bu kitâbeleri görememişdir.” ifadesini kullanmıştır.

2.4.4. Sözlü Kaynaklar
Tarih araştırmalarında yazılı kaynaklara ek olarak yaşayan şahısların bildikleri,

gördükleri ve duydukları ile hatıralarında yer alan bilgiler tarihi kanıt olarak

119 Amasya Tarihi, c. 3, s. 30-31.
65

67