Page 64 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

2.4.2.5. Matbah-ı Âmire Defterleri
Matbah-ı Âmire saray mutfağı yerine kullanmıştır. Bu birimin yöneticisine “Matbah

Emini” denilmiştir. Matbah-ı Âmire'de her gün dört-beş bin kişiyi doyuracak yemek hazırlanır

ve Matbah-ı Âmire ambarlarının her sene muhasebesi yapılarak erzak vesaire devredildiğinden
bu kalemde ta’yinât, mübâyaa, masraf, kiler, maaş, ihracat defterleri gibi defterler

tutulmaktadır. 101 Bu defterler Osmanlı Devleti’nde bu birimde çalışan Amasyalıları tespit
etmek için faydalanılan kaynak defterlerdir. Bütün bu serinin tek tek incelenmesi müellifin ne

kadar titiz bir çalışma yürüttüğünün göstergesidir.

2.4.2.6. Muhâsebe Defterleri

Osmanlı muhasebecileri mali kayıtları fonksiyonlarına göre çeşitli bölümlere ayırıp
muhasebe defterleri adı altında toplamışlardır. İlk bölümde yıllık gelir ve gider hesabını

düzenlemeye dönük bir fonksiyona sahip olan günlük defterler ve ona paralel olarak tutulan

yardımcı defterler bulunmaktadır. Devletin gelir ve giderleri vasıtasıyla hazinenin yönetimi de
defterler aracılığıyla gerçekleşmektedir. İkinci bölümü ise kontrol ve denetim amaçlı

muhasebe raporları oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde merkezi yönetimin muhasebe örgütünün
denetim amaçlı olarak ilgilendiği, dışarıda muhasebesi tutulan vakıflar ile ilgili kayıtlar

oluşturur. 102 Muhasebe kayıtları müellifin en çok faydalandığı defter serileri içerisinde
bulunmaktadır. Gerek vakıflar ile ilgili gerekse çeşitli birimlerde muhasebe ile ilgili görev

yapanları tespit etmek, isimlerini doğru bir biçimde kaydedebilmek için müellif bu defterlerden

istifade etmiştir.
2.4.2.7. Evâmir Defterleri

38 defterden oluşup H. 1109-1317 (M. 1697-1899) tarihleri arasını kapsayan evâmir
defterleri, vakıf akâr, hayrât, tamir, keşif, görevli vb. hususlarla ilgili yazılan emirnâme, ahkâm,

nişan, tezkire ve ilmühaber gibi kayıtların bir araya getirildiği defterlerdir. Bu belge türleri

dışında evâmir defterlerlerinde berat, muhasebe, tamir ve keşif hücceti gibi kayıtlara da
rastlanmaktadır. 103 Özellikle üçüncü devir tarihinin (dördüncü cilt ve bakıyyesi) sonuna kadar

kullandığı kaynaklar arasında bu defterler de vardır.

2.4.2.8. Ferâşet-Hicaz-Duâgû-Surre Defterleri

101 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s. 89.
102 Oktay Güvemli ve Batuhan Güvemli Osmanlı Devlet Muhasebesinde Kayıt Düzeni ve Defter Sistemi,
Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2015, 9 (18), s. 18-42.
103 https://www.vgm.gov.tr/kurumsal/vakif-kayitlar-arsivi/belge-ornekleri
61

63