Page 67 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

arasındadır. 110 Bu defterlerde çeşitli vakıflara ait akârın yerleri, sınırları, işletim şekli, kira
bedellerine dair kayıtlar bulunmaktadır. Bazı defterlerde icare, temessük, ferâğ ve intikâl

kayıtları bulunsa da musakkafât kayıtlarının çoğunlukta olması sebebiyle bu defterlere

Musakkafât Defterleri denilmiştir. 111 “Mahlûlât” geride mîrasçı bırakmadan ölen kimselerden
vakıflara veya devlet hazînesine kalan topraklar, mallar, mîraslara denilmektedir. Bu

toprakların, malların, mîrasların kaydedildiği defterlere de mahlûlât defterleri denilmektedir. 112
Her iki defter serisi yine vakıflarla ilgili kayıtlarda kullanılmıştır.

2.4.2.12. Yeniçeri Kalemi Defterleri

Yeniçerilerin ve Acemi Ocağı halkının maaş ve künyelerinin tutulduğu defterlere

yeniçeri kalemi defterleri denir. Bu defterlerin tutulduğu “efendi dairesi” veya “yeniçeri
mukâtaası kalemi”nde hassa bostancıları, yeniçeri sekbanları, solakan denilen padişahın

muhafız bölüklerinin, teberdârân, Saray-ı Atik cemaatlerinin maaş ve diğer işlemleri de

görülürdü. Bu kalemde toplam 1620 defter bulunmaktadır. 113 Müellif askeri sınıfa ait malumat
için yeniçeri orta defteri, yeniçeriyân defterleri, sekbân, sipâhiyân defterleri, süvârî defteri ve

ayrıca cebeci ocağı defterlerini kullanmıştır.

Bunların dışında kadı, müderris ve müftü atamalarına ait kayıtlarlarla ilgili ilmiye sınıfına

ait Vezaif Defterlerini, 114 Küçük Ruznâmçe Kalemi veya Müşâhere-Horân da denilen bu
Büyük Ruznâmçe Kalemi'nin yardımcısı olup bazı memurların maaş ve özlük bilgilerinin

bulunduğu müşâherehorân defterlerini 115 , Osmanlı bürokrasisinde birtakım resmî tayinlerin
kaydedildiği ruûs defterlerini 116 , merâsimlerin sırası, kabul günü ve saatlerini gösteren Teşrifât

Defterlerini 117 Amasyalı müftülerin adları, tayinleri, azilleri, görev yerleri ile ilgili malumat

için Müftüyân Defterlerini tahvil ve hisse senetleri ile ilgili bilgi toplarken Eshâm
defterlerini 118 kullanmıştır.

110 Osman Köksal, Osmanlı Şehrinin Kandilleri Mi Sönüyor? 19. Yüzyıl Sonunda Selanik’te Maddi Müzâyaka
İçerisine Düşen Bazı Vakıflar Üzerine Bir Değerlendirme, Osmanlı Dönemi Balkan Şehirleri 2, Gece Kitaplığı,
Ankara, 2017, s. 725.
111 https://www.vgm.gov.tr/kurumsal/vakif-kayitlar-arsivi/belge-ornekleri
112 https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
113 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, İstanbul, 2017, s. 115.
114 Cahit Baltacı, “Kadî-asker Rûznâmçelerinin Tarihi ve Kültürel Ehemmiyeti.” İslam Medeniyeti Mecmuası
vol., 4, no.1 (Temmuz 1979), 55–100.
115 Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, s. 163.
116 Recep Ahıshalı, “Ruûs”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 35, İstanbul, 2008, s. 272.
117 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s. 76.
118 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s. 157.
64

66