Page 483 - muze

sikkenin ana unsuru olarak, yazı aralarında, tuğranın sağ tarafında veya etrafında,

zemini doldurmak ve kompozisyonu tamamlamak için kullanılmıştır.

Araştırma kapsamına alınan sikkeler üzerindeki süsleme unsurları aşağıda
detaylı şekilde değerlendirilecektir.

4.7.1. Bitkisel Süslemeler

Türklerin günlük hayatında sevilen ve vazgeçilmez bir unsur olan tabiat ile

çiçek sevgisi, süsleme sanatlarına da ilham kaynağı olmuştur. Bezeme öğesi olarak
kullanılan bitkisel motifler gerek tabiattan alınmış gerekse üsluplaştırılmış

şekilleriyle her dönemde önemini korumuş ve sevilerek kullanılmıştır. Özellikle
formlarındaki kıvrımlarıyla göze hoş gelmesi sıklıkla kullanılmalarına neden

olmuştur. Ayrıca sanatkarlar, bir yandan tabiatüstü/metafizik varlıkları hafızalarında

taşırken diğer yandan onları hatırlamaya ya da betimlemeye götürecek araçları
tabiaatan seçmiştir. Tabiat motiflerini kullanarak Allah’a ulaşmayı hedeflemişlerdir.

Bu durum aynı zamanda İslam’ın dünya ile ahiret arasında kurduğu dengenin sanatla
ifade ediliş şekli olmuştur. 578

Bitkisel motiflerin Osmanlı Devleti’nde de farklı malzeme ve tekniklerle
mimariden el sanatlarına kadar pek çok yerde kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca

sikkeler üzerinde sıklıkla görülen motiflerdendir.

Araştırma kapsamına alınan Amasya Müzesi’ndeki 14. yüzyıl ile 20. yüzyıl

Osmanlı sikkeleri üzerinde gül, lale, papatya, palmet, kıvrık dal üzerinde
üsluplaştırılmış çiçekler, natüralist tomurcuklar, buğday başağı ve defne dalları

bitkisel bezemelerin unsurlarını oluşturmaktadır. Bitkisel süslemeler bordürlerde,

yazı kuşağı ve bordür aralarında, tuğranın sağında ve etrafında kullanılmıştır.

Bordürlerde Yer Alan Bitkisel Süslemeler

Süsleme sanatlarının en zengin bölümünü oluşturan bordürler hemen her tür

desenin değişik boyutlarda uygulandığı dizayn edilmiş dar ve uzun yüzeylerdir.

Kullanıldığı yere göre kenar suyu, ulama, pervaz gibi farklı isimler verilmiştir. 579

Kompozisyon etrafında bitkisel süslemeli bordürlerin yer alması sikkelerde
estetik bir görünüm kazandırmak için uygulanmıştır.

578 Bektaşoğlu, Anadolu’da Türk İslâm Sanatı, s. 13.
579 A. Zeynep Güney ve A. Nihan Güney, Osmanlı Süsleme Sanatı, Ankara 1999, s. 62.
474