Page 157 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

Merhûm Alâ'eddîn Der-Amasya" ve "Mevlevîhâne-i Pervâne Der-Amasya" nâmıyla mestûr ve
sicillât-ı şer'iyyede "Mevlevîhâne-i Merhûm Alâ'eddîn Pervâne Bey" diye mukayyed ve
1071'de zâyi' olan vakfiyesinin münderecâtı şehâdetle isbât olunarak "Alâ'eddîn Pervâne Bey"
nâmına müseccel olduğuna binâ'en 714'de "Alâ'eddîn Ali Pervâne Bey" tarafından binâ ve
evkâfı tanzîm edildiği anlaşılmakdadır. 179
Lâkin Mevlevîler'in Amasya'da mevcûdiyyeti Mevlevîhâne binâsından mukaddem
olduğu şübhesizdir. Çünkü 675'de "eş-Şeyh Veliyyeddîn Ahmed Dede" ve 683'de "Alâ'eddîn
Ali Dede" ve 699'da "eş-Şeyh Celâleddîn Mehmed Dede" Mevlevî şeyhi oldukları elde edilen
vesâ'ik-i atîkadan zâhir olur. "Pervâne Bey"in Mevlevîhâne'yi binâ etdiği zamânlarda Mevlevî
şeyhi "eş-Şeyh Yûsuf Dede" olup "Şâdgeldi Pâdişâh" devrinde "Zilevî Nusretzâde eş-Şeyh
Cemâleddîn Ahmed Dede", ba'dehû halîfesi "eş-Şeyh Mehmed Cû'î Dede" Mevlevîhâne şeyhi
olmuşlardır.
"Şeyh Cû'î Dede" kendi karyesinde Mevlevîhâne binâ ederek [248] oraya çekildikde
"eş-Şeyh Mecdeddîn Küpeli Dede", ba'dehû 840'da "eş-Şeyh Müstencid Dede" Mevlevîhâne
şeyhi görülmüş ve 975'de "eş-Şeyh Ömer Çelebi", ba'dehû "eş-Şeyh İbrâhim Çelebi" Mevlevî
şeyhi olduğu esnâda eşkiyâ vak'ası zuhûruyla 1011'de Mevlevîhâne muhterik ve şeyhi de
mün'adim olmuşdur.
Bu İbrâhim Çelebi mahdûmu "eş-Şeyh Mehmed Ârif Dede" sadr-ı esbak "Bayrâm
Paşa"ya arz-ı keyfiyet ederek 1047'de sadr-ı müşârün-ileyh tarafından Mevlevîhâne binâ ve
evkâfı tevsî' edilmiş ve ibtidâ mûmâ-ileyh "eş-Şeyh Mehmed Ârif Dede", ba'dehû dâmâdı "eş-
Şeyh Mahmûd Dede", ba'dehû "Abdülkâdir Dede", ba'dehû "eş-Şeyh Alâ'eddîn Dede"
Mevlevîhâne şeyhi olmuş ve 1112'de bunun vefâtıyla "İbrâhim Çelebi" mütevellî ve "eş-Şeyh
Bilâl Efendi" şeyh olduğu hâlde 1113'de "eş-Şeyh Bilâl Efendi" mütevellî dahi olmuşdur.
1118'de irtihâl edib her iki cihet "Mehmed Ârif Dede" evlâdından "el-Hâc Osmân Sâkıb
Efendi"ye verilmiş ve 1118'de ref'inden "eş-Şeyh Ebûbekir Dede" Mevlevîhâne şeyhi ve
"Mustafa Efendi" 1121'de fevtiyle mahdûmu "Ali Çelebi" ve 1126'da fevtiyle mûmâ-ileyh "el-
Hâc Osmân Sâkıb Efendi" mütevellîsi olup 1131'de "Şeyh Ebubekir Dede"nin vefâtıyla
Mevlevîhâne şeyhi olan "eş-Şeyh Sâlih Dede Efendi", "Hacı Osmân Efendi"nin ref'inde
mütevellî dahi olduysa da 1135'de "Seyyid Hâfız Halîl Çelebi" [249] mütevellî ve birâderi "es-
Seyyid Hâfız Mustafa Çelebi" nâzır olmuşdur.
Ba'dehû birkaç def'a tevliyet ve nezâret cihetleri ref' ve tevcîh olunarak 1143'de "eş-
Şeyh Sâlih Dede" mütevellî ve nâzır olmuş, 1151'de irtihâl edib "Dervîş Mehmed Dede",
ba'dehû 1166'da vefâtıyla "Şeyh Cû'î" mesnevîhânı "eş-Şeyh İsmâ'îl Dede" ve 1177'de vefâtıyla
"Hacızâde eş-Şeyh Ahmed Dede" 180 , 1190'da vefâtıyla "İsmâ'îl Dedezâde Feyzullâh Dede",
1194'de ref'iyle "es-Seyyid Hasan Dede" ve 1204'de bu da ref' olunarak "eş-Şeyh Ahmed
Dedezâde Feyzullâh Dede Efendi" Mevlevîhâne şeyhi ve "Şeyh Cû'î" mesnevîhânı olmuşlardır.
1208'de "Feyzullâh Dede"nin ref'iyle birâderi "es-Seyyid Abdullah Dede" mesnevîhân
ve "Ahmed Dede"nin birâderzâdesi "Hüseyin Dede Efendi" Mevlevîhâne şeyhi olduysa da
1209'da bu da ref' olunarak "Ahmed Dedezâde es-Seyyid Mehmed Kâmî Dede" yalnız
Mevlevîhâne şeyhi olmuş ve 1227'de vefâtıyla "eş-Şeyh Hüseyin Dedezâde es-Seyyid Mehmed
Efendi" Mevlevîhâne şeyhi ve "Kâmî Dedezâde es-Seyyid Mehmed Sâbit Dede" dahi "Şeyh
Cû'î" mesnevîhânı olduğu hâlde 1228'de [250] fevt olduğundan "es-Seyyid Mehmed Dede"
Mevlevîhâne şeyhi ve "Şeyh Cû'î" mesnevîhânı olmuşdur. 181

179 636 Şevvâlinde vefât eden "Sultân Alâ'eddîn Selçûkî" tarafından binâ edildiği iddi'âsı, 672'de irtihâl eden
"Mevlânâ Celâleddîn Muhammed Rûmî" hazretlerinin intişâr-ı tarîki te'emmül olunursa pek vâhî olur.
180 "Şeyh Cû'î" mütevellîlerinden 1143'de vefât eden "Hâcı Mehmed Çelebizâde Sa'îd Dede"nin mahdûmudır.
181 Şeyh-i mûmâ-ileyh, 1235'de mesnevîhânlığı birâderi "es-Seyyid Hasan Dede"ye ve bu da 1245'de "Eş-Şeyh
Mustafâ Efendizâde Osmân Halîfe"ye kasr-ı yed etmiş ve 1269'da "Osmân Efendi"nin vefâtıyla "es-Seyyid
eş-Şeyh Ebûbekir Vahdetî Efendi" ve 1287'de vefâtıyla "el-Hâc Mustafâ Rıfkî Efendi" ve bunun da vefâtıyla
mahdûmu "Hüsâmeddîn Dede Efendi" mesnevîhân olmuşlardır.
144
156