Page 538 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Mehmed Bey, dizdâr yamağı Uğurlu oğlu Doğan Bey 614 , Beyler Sarayı Ağası Bostânî Ali Ağa,
Kızlar Sarayı Ağası Çerkes Piyâle Ağa idi.
Amasya’da ulemâ, meşâyih, a‘yân pek çokdu. Bunlardan Müeyyed [5] zâde Pîrî Ahmed
Efendi, Alevî Köylü el-Hâc Bayram Efendi, Zileli muhaddis Abdurrahman Efendi, şâir-i
meşhûr Türâbî Mustafa Efendi, Harşeneli İbrâhim Efendi, Cum‘azâde Hızır Efendi,
Dursunzâde Mehmed Efendi, Şeyhu’l-Harem Sinan Efendizâde Esad Efendi, Kışlacıklı Halil
Efendi, Yağmur Köylü İsmâil Efendi, Kadızâde Küçük Mehmed Efendi, Dilki Bâlî Efendi pek
meşhûr idiler.
Amasya meşâyihinden Müftüzâde Tekkesi şeyhi Lâdikli muharrem Efendi, Ya’kûb Paşa
Tekkesi şeyhi ve Hazreti Pîr İlyâs Evkâfı mütevellîsi eş-Şeyh Hüsâmeddîn Efendi, İmâret
Tekkesi şeyhi Kutb Ahmed Efendi, Hoca Sultân Tekkesi şeyhi Resul Efendi, Hızır Paşa
Tekkesi şeyhi Memi Dedezâde İbrâhim Efendi, Yâkut Paşa Tekkesi şeyhi Yâkup Efendi, Emîr
Paşa Tekkesi şeyhi es-Seyyid Celâleddîn Mehmed Efendi, Mevlevîhâne şeyhi Garîbî Mehmed
Dede Efendi pek şâyân-ı hürmet ederler.
Es-Seyyid Celâleddîn Efendi, başdefterdârlıktan vezâretle Mısır vâlisi olan es-Seyyid
Emîr Mehmed Paşa’nın ammizâdesi bunlara Havzalıoğulları denirdi. Vezîr-i müşârün-ileyhin
verdiği paralarla Çukurbahçe’de güzel bir tekke yaptırmış, oraya “Celâliyye” adını vermişdi.
Bu esnada Amasya’da ikâmet eden mevâlîden Sa‘dîzâde Şemseddîn Sa‘dî Efendi,
Şeyhzâde Veliyyüddîn Ahmed Efendi, Müftüzâde Abdülvehhâb Efendi, Hakâlalızâde es-
Seyyid Bahâeddîn Mehmed Efendi, Havzalızâde es-Seyyid Şemseddîn Ahmed Efendi de
meşâhir-i kudâttan idiler.
Bu zamanlarda “Anâsır-ı Erba‘a-i Edeb” denilen Âbî, Âzerî, Türâbî, [6] Hevâyî adlı
şu‘arâdan Türâbî Mustafa Efendi ilm ü fazlıyla, edeb ü hüsn-i ahlâkıyla temâyüz etmiş bir sîmâ-
yı muhteremdi. Kelâmî Efendi’nin vefâtından sonra Türâbî Efendi asrında yektâ bir şâir
sayılırdı. Amasya şu‘arâsından Sıyâmî ile Kıyâmî de bu zamanlarda meşhûr idiler.
Amasya hattâtların yatağı sayılırdı. Bu esnada Amasya hattâtlarından sülüs ve rik‘ada
Ramazân Dedezâde Hüseyin Efendi, aklâm-ı sittede Sultân Bâyezîd evkâfı kâtibi Kâsım
Efendi, ta‘lîkte Kâtipzâde İsmâil Efendi pek meşhûr ve yektâ idiler. Kâsım Efendi’nin tilmîz-i
hâssı olan Nefîszâde es-Seyyid İbrâhim Efendi muahharan İstanbul’a gidip orada iştihâr etdi.
Bu esnada büyük mütevellîler de şunlardı: Sultân Bâyezîd evkâfı mütevellîsi
defterdârlıktan mütekâ‘id Hacı Efendizâde el-Hâc Mehmed Efendi 615 , Yörgüç Paşa evkâfı
mütevellîsi Yörgüç Paşazâde Hasan Bey 616 , Hızır ve Mehmed paşalar evkâfı mütevellîsi Kurd
Mahmûd Bey 617 , Torumtay mütevellîsi Kaya Paşazâde Dursun Bey, Yâkut Paşa ve Pervâne
Bey evkâfı mütevellîsi Müeyyedzâde Pîrî Ahmed Efendi idi.
Yine bu esnada Amasyalılardan Gonca Beyzâde Hızır Paşa İstanbul’da vezîr-i
kubbenişîn, Kadızâde Vezîr Ali Paşa Budin vâlisi, Şeyh [7] Kemâlzâde Mehmed Emin Paşa
Halep beylerbeyi, Abdullah Paşazâde Hacı Abdülkerim Paşa Ankara beylerbeyi, Muhaşşî
Sinan Efendizâde Kethüdâ Mustafa Efendi Anadolu kazaskeri, İğnecizâde Ömer Efendi
şehzâdegân muallimi, La‘lî Ali Efendi Ayşe Sultân kethüdâsı, Sarı Mehmed Efendi Bursa
kadısı, Abdî Çelebizâde İsmâil Efendi Nasûh Paşa muallimi ve Bağdat kadısı, Sandukîzâde
Abdülkerîm Efendi Sivas defterdârı idi. 618

614 Doğan Bey, muharrir-i fakîrin ve sülâlemizin cedd-i âlâsıdır.
615 Hacı Mehmed Efendi, Medine-i Münevvere binâ emîni iken vefat eden defterdâr-ı meşhûr Amasyalı
Gökşenzâde Hacı Mustafa Efendi’nin mahdumudur. Biraderleri el-Hâc İbrahim ve Abdurrahman Efendilerdir.
616 Hasan Bey, Yörgüç Paşazâde Mehmed Bey bin Hasan Bey bin Ali Bey’in mahdumudur.
617 Kurt Mahmud Bey, sancak beylerinden Hüseyin Bey bin Ali Bey bin Mahmud Bey bin Mehmed Paşa bin Hızır
Paşa’nın oğludur.
618 Abdülkerim Efendi, Yahni Kapan demekle meşhur olan Abdülkerim Paşa’dır.
835
537