Page 539 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 4

Kibâr-ı züamâdan ve Amasya a‘yânından Şâdgeldi Paşa sülâlesinden Pîr Hasan Beyzâde
Derviş Bey, Defterdâr Fazlullah Paşazâde Abdüsselâm Bey 619 , Emîr Mehmed Paşazâde es-
Seyyid Fazlullah ve Abdullah beyler, Hacı Beyzâde İlyâs Bey, Yularkısdı Sinan Paşazâde
İskender Bey, Seydî Beyzâde Mustafa Bey, Çavuşzâde Abdülkâdir Bey, birâderi Abdülbâkî
Bey, Kesdekzâde Mustafa Bey pek ma‘rûf idiler.
Kezâlik sipâhi ağalardan Kozkıran Mehmed Ağa, Kağnılı Ali Ağazâde Aydın Ağa,
Dervişzâde Köse Mehmed Ağa, Topçu Mehmed Ağa, Gevüklü Kara Mehmed Ağa, Serhoş
Mehmed Ağa, İn’âm Beyzâde es-Seyyid Ali Ağa, Cebecizâde Mahmûd Ağa, Seydî Alizâde
Şa’bân Ağa, Rus Hamza Ağa ve yeniçerilerden İkinci Ahmed Ağa, Çakaloğlu Hüseyin Ağa,
Karabulutoğlu Üçüncü Hüseyin Ağa, Sülükoğlu Altıncı Mehmed Ağa pek müteneffiz idiler.
[8]
Merzifon Voyvodası 620 Çayırköylü Ahmed Ağa, kadısı Amasyalı Hayreddînzâde
İbrâhim Efendi, müftüsü Hâfız el-Hâc Ahmed Efendi idi. Eşrâfından Hısımzâde Yahya Paşa
Çelebi Sultân Mehmed evkâfı mütevellîsi olup, Devlet Hâtun mütevellîsi Yûsuf Paşazâde
Osmân Bey, mevâlîden Receb Efendizâde el-Hâc Mehmed Efendi, a‘yândan el-Hâc Mustafa
Ağa pek meşhûr idi. “Topal Kadı” demekle meşhûr Bezmî Abdullah Efendi meşâhir-i
şu‘arâdan idi.
Köprü Voyvodası çâvuşân-ı dergâh-ı âlîden Durak Ağa, kadısı Gedizli el-Hâc Mehmed
Efendi, müftüsü Tokatlı Şücâeddîn Efendi idi. Kutbu da Gökderelizâde Şeyh Muhyiddîn Efendi
hulefâsından Köprülü eş-Şeyh Mehmed Çelebi Efendi idi. A‘yânından Müezzinzâde Ahmed
Paşa, Beylerbeyi Yûsuf Paşa, Sinan oğlu Mustafa Bey, Yanık Kadızâde Şeyh Mehmed Ağa,
Arnavut Hüseyin Ağa pek meşhûr idi.
Lâdik Voyvodası Yeni Çavuşoğlu Mehmed Ağa, kadısı Şeyh muharrem Efendizâde
Mustafa Efendi, müftüsü Hamidli el-Hâc Mehmed Efendi idi. Sivas’tan ma‘zûl Türk Ahmed
Paşa, sâhibü’l-hâl Ahmed Rifâî Tekkesi şeyhi ve evkâfı mütevellîsi es-Seyyid Yahya Efendi,
Nasûh Paşa kethüdâsı Uçar Mustafa Ağa, Zâim Sarı Ali Bey Lâdik’in a‘yân-ı meşhûrasından
idi. [9]
Gümüş Voyvodası ve Ma‘den-i Emîni Hayta Yûsuf Ağa, kadısı Karakadızâde Hasan
Efendi, müftüsü ve Halil Paşa müderrisi el-Hâc Halil Efendi idi. A‘yânından Gümüşlü Şa’bân
Efendi, Hacıköylü el-Hâc Süleyman Ağa, Kabakozlu Ali Ağa, pek ma‘rûf idi.
Zünnûnâbâd, ya’nî Tânunözü, Mecidözü Voyvodası Elvân Çelebi evlâdından İn’âm
Beyzâde es-Seyyid Ali Ağa, kadısı İbrâhim Efendi, müftüsü ve Elvân Çelebi Tekkesi şeyhi ve
mütevellisi Nefisoğlu eş-Şeyh Elvân Efendi bin Abdurrahman Efendi idi.
Bu zâtın nüfûz ve şöhreti, bütün kazâyı tutmuşdu. Çünkü Elvân Çelebi evkâfı, Amasya
vâlisi Şehzâde Sultân Mustafa nişancısı Hamdullah Hamdi Çelebi tarafından vakıflar ilhâkıyla
tezâyüd etmişdi. Hamdullah Çelebi, bu Elvân Efendi’nin amcası, İn’âm Beyzâde es-Seyyid Ali
Ağa da bu Hamdullah Çelebi’nin torunu idi.
Amasya ve kazâlarının nâhiyelerini idâre eden ağalara, beylere “subaşı” unvânı
verilmişdi. Subaşı, me’mûr olduğu nâhiyenin kumandanı, müdürü, zabıta me’mûru sayılırdı.
Bir subaşı da sancağın merkezi olan Amasya’da bulunurdu. Amasya subaşısı, Amasya sancağı
beyinin icrâ me’mûru idi. Çeribaşı, komser vazifesini görürdü. Eski zamanın muhtesibi
sayılırdı.
Amasya sancağı beyi, Amasya’nın muhâfızı, mülkiye mutasarrıfı, Amasya sancağından
toplanan askerin başbuğu, livâ kumandanı idi. Muhârebelere gitdiği zaman, tarafından bir
kâ’im-makâm nasb ederdi. Bu kâ’im-makâma o zamanlarda [10] “mütesellim” denirdi.

619 Abdüsselam Bey, Amasya a‘yânından Selâm Beyzâdelerin cedd-i a‘lâsıdır.
620 Voyvada, Slav dilinde Ağa manasına olduğu Lehçe-i Osmânî’de yazılıdır. Fakat bu zamanlarda kaza kâ’im
makâmlarına, millet reisine denmiştir. Subaşı vazifesini görürdü. Galata Voyvadası, Galata Ağası demektir.
Boğdan Voyvadası Boğdan Beyi demektir. Şu halde voyvadanın Türkçesi “İl Beyi” demek olur.
836
538