Page 544 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Kadızâde Ali Paşa, Kuyucu Murat Paşa’nın damâdı idi. Nasûh Paşa, Murat Paşa’nın ve
akrabasıyla etbâ‘ının hasm-ı bî-emânı olduğundan Murad Paşa’nın kethüdâsı Bîçâre Mustafa
Ağa ile hazînedârı Hüseyin Ağa’yı yok yere öldürmüş, diğer kethüdâsı Ömer Paşa’yı
Mar’aş’tan, Ali Paşa’yı da Bağdat’tan azlederek her ikisini de ikâmete me’mûr etmişdi.
Ali Paşa, Eskişehir’e vusûlünde Nasûh Paşa’dan gelen üçüncü ikâmet emrine rağmen
ağırlığını ve tevâbı‘ını orada kethüdâsı Ahmed Ağa’ya bırakıp kendisi Üsküdar’a gitdi. Bunu
haber alan Nasûh Paşa vezîr-i müşârün-ileyhin katlini telhîs etdiği halde Birinci Sultân Ahmed,
muvâfakat etmediğinden Ali Paşa İstanbul’a yerleşdi.
Sivas Vâlisi Ca’fer Paşa, Sivas a‘yânının pek ağır görünen şikâyetlerini bi’t-tedkîk pek
çok mübâlağa ile i‘zâm ve Mehmed Paşa’nın şiddet-i şekîmesinden tahlis-i girîbâne ihtimâm
edilmesinden ileri geldiğini anlamakla Sivas a‘yânından ba’zılarını i’dâm ve ba’zılarını da
nefyederek meseleyi halletmiş, bu suretle Mehmed Paşa da kurtulmuş oldu.
Rebîülâhirde Amasya Mutasarrıfı Canikli Osmân Paşa, Erzurum [22] beylerbeyi
olduğundan Amasya sancağı Vâlî Ca’fer Paşa’nın inhâsıyla Sivas defterdârı Hasan Bey’e
tevcîh edildi.

Hasan Bey
Amasyalıdır. Yörgüç Paşa ahfâdından evkâfı mütevellîsi Mehmed Bey’in oğludur. 1021
senesi rebîülâhirinin on birinci günü Amasya sancağı beyi olup Sivas defterdârlığı uhdesinde
kaldığından birâderi Hakâlacı Mustafa Bey Amasya mütesellimi oldu.
Şevvâlinde Amasya aynü’l-a‘yânı Çelebi Mehmed Efendi vefât etdiğinden a‘yân
arasında uygunsuzluklar çıktı. Şehir kethüdâsı Hacı Mansur Ağa ile Hacı Pîrî Ağa nüfûz
yarışına kalkışdılar. Mütesellim Mustafa Bey, Hacı Pîrî Ağa’ya mu‘în olduğundan Hacı
Mansûr Ağa mevkiini kaybetdi. Zilka’desinde Hacı Pîrî Ağa şehir kethüdâsı oldu.
Mütesellim Mustafa Bey’in tarafgirâne harekâtı yüzünden sipâhilerle yeniçeriler de
birbirine karşı vaziyet alarak ba’zı vekâyı‘ın zuhûrundan endişe edildiği esnada Kadı
Abdülkerim Efendi’nin müdahalesiyle tarafeyn barışdırıldı. Serdâr Mehmed Ağa’nın ref‘iyle
Üçüncü Hüseyin Ağa yeniçeri zâbıtı oldu.
1022 senesi muharreminde İn’âm Beyzâde es-Seyyid Ali Ağa kethüdâyeri oldu.
İstanbul’da Sadr-ı a’zam Nasûh Paşa, Kadızâde Ali Paşa’yı ifnâ edecek çareler taharrî ve
kendisiyle kethüdâsı Ahmed Ağa’nın aleyhinde Bağdat çavuşlar kethüdâsı Mahmûd Ağa’yı
celb ve itmâ’ [23] ederek şikâyetler icâd ve her ikisini de Dîvân-ı Hümâyûn’a ihzâr etdirmişdi.
Rumeli Kazaskeri Amasyalı Muhaşşî Sinan Efendizâde Kethüdâ Mustafa Efendi’nin
fazlı ve metâneti, Bağdatlı Mahmûd Ağa’nın Dîvân-ı Hümâyûn’da tahvîl-i kelâm ederek
hakîkat hâle şehâdeti sâyesinde Nasûh Paşa’nın tezvîrâtı anlaşıldığından Ali Paşa kethüdâsıyla
beraber tebri’e-i zimmet etdi. Nasûh Paşa’nın gazabına uğrayan Bağdatlı Mahmûd Ağa
Amasya’ya nefyedildi. Bu suretle her üçü de Nasûh Paşa’nın hançer-i siyasetinden kurtarıldı. 624
Fakat bundan münfail olan Nasûh Paşa’nın kin ve adâveti feverân edib saferde Rumeli
Kazaskeri’nin azliyle Ali Paşa’nın katlini arz ve telhîs etdi. Birinci Sultân Ahmed, kazaskerin
azlini tasvîp edib Ali Paşa’nın katline rızâ vermedi. Ali Paşa’ya Vize sancağını ber-vech-i
tekâ‘üd verip paşayı oraya gönderdi.
Rebîülevvelde Bağdatlı Mahmûd Ağa, sipâhilikle Amasya’ya gelip yerleşdi. 625 Bu
esnada Musullu Hüseyin Ağa da Amasya sipâhilerinden idi. Buna Arab Hüseyin Ağa
denirdi. 626 Nakîbü’l-eşrâf kâ’im-makâmı es-Seyyid Ahmed Efendi kadı-i Tokat olup selefi es-
Seyyid eş-Şeyh Celâleddîn Efendi nakîbü’l-eşrâf kâ’im-makâmı oldu. [24]

624 Bu ma‘lûmât, evkâf mahzeninde mahfûz Ahkâm Defterinde görülüp kaydedildi.
625 Bağdatlı Mahmud Ağa, Amasya’da Bağdatlıoğulları demekle meşhûr olan hânedânın cedd-i âlâsıdır.
626 Arap Hüseyin Ağa da Amasya hânedân ve a‘yânından Arap Hüseyinoğullarının cedd-i âlâsıdır.
841
543