Page 615 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 4

Bunu nazar-ı dikkate alan Sadr-ı a’zam Fâzıl Mustafa Paşa, a‘yân ve müteneffizânın
tagallüb ve istibdâdına meydân vermemek, kadılarla nâiblerin hükümlerini, muhâkemelerini
murâkabe ederek sû-i istimâle mâni‘ olmak a‘yân ve halk arasında te’lîf-i kulûb etmek
mülâhazasıyla Dîvân-ı Hümâyûn’un bir nâzırı olarak her beldede bir meclis-i a‘yân açtı.
Zilhicce de buna dâir olan fermân-ı âlî gelip merâsimle okundu. Bunun üzerine halk
arasında nüfûz ve servetiyle temâyüz eden vücûh-ı [213] memleket, Mütesellim Nasûh Ağa’nın
konağında toplanıp dokuz zât a‘yân ve bir baş a‘yân intihâb ve bir de esnâf şeyhi tâyin edildi.
1102 senesi gurre-i muharreminden i‘tibâren Meclis-i A‘yân açıldı. İlk Meclis-i A‘yân
reisi Hacı Madenzâde el-Hâc Ahmed Ağa ve ilk esnaf şeyhi Hoca Sultân Tekkesi Şeyhi el-Hâc
İbrâhim Efendi ve ilk sâ‘î-başı, ya’nî a‘yân ve esnâf-ı kâtibîde hutût-ı mütenevvi’ada mahâreti
müsellem olan Kâtib Ali Efendi oldu.
Müteâkiben sâbık Tokat Kadısı Murtezâ Efendi Amasya kadısı ve tarafından Müftüzâde
Ömer Efendi yine Amasya nâibi oldu. Safer evâilinde Müftü Hâfız es-Seyyid Alî Efendi’nin
fetvasına ulemâ tarafından i‘tirâz edildiğinden azliyle Sultâniyye Müderrisi es-Seyyid Mustafa
Efendi Amasya müftüsü oldu.
Safer ortalarında nakîb es-seyyid Halîl Ağa seyyidlerin şikâyetleriyle azl edilip yerine
selefi es-Seyyid Osmân Ağa nakîbü’l-eşrâf kâ’im-makâmı ve bu esnada Van Vâlisi Erzurumlu
Deli Ömer Paşa Sivas vâlisi oldu.
Şa’bânda Kethüdâ-yı Sadr-ı Âlî Çiğzâde Mehmed Ağa yeniçeri ağası olduğundan defter
emîni olan Köprülü Dedezâde Mustafa Efendi kethüdâ-yı sadr-ı âlî oldu. Ba‘dehû Sadr-ı a’zam
Fâzıl Mustafa Paşa serdâr-ı ekrem olup harbe gitdi.
Şevvâlin on beşinci günü İkinci Sultân Süleyman’ın vefâtına binâen kardaşı İkinci Sultân
Ahmed Hân Osmanlı tahtına culûs etdi. [214]
Bu esnada Sofya Sahrâsı’nda bulunan Fâzıl Mustafa Paşa sadâret ve serdârlıkta ibkâ
edildi.
Zilhicce evâilinde Sadr-ı a’zam Fâzıl Mustafa Paşa Ciğerdelen Muhârebesi’nde şehîd
olduğunu bükâ’ ederek i‘lân edildiğinden dolayı Kethüdâ-yı Sadr-ı Âlî Köprülü Mustafa Efendi
ve Sipâhîler Ağası Merzifonî Dayı Ömer Ağa azl u habs edildi.
1102 senesi gurre-i muharreminde Hacı Efendizâde İbrâhim Efendi Amasya kadısı ve
Kaya Alî Ağa kethüdâyeri ve Amasya mütesellimi ve a‘yân-ı meşhûreden Şa’bânzâde Şa’bân
Ağa Sivas vilâyeti ve Amasya sancağı cizye muhassılı ve müftüzâde el-Hâc Feyzullah Efendi
bin İsmâil Efendi baş a‘yân oldu.
Muharremin onuncu günü bîçâre Kethüdâ-yı Sadâret Köprülü Mustafa Efendi ile Dayı
Ömer Ağa i’dâm edilerek emvâl ü emlâkı müsadere edildi. On yedisinde çavuşândan Amasyalı
Mehmed Ağa evkâf-ı Sultâniyye mütevellîsi olup geldi.
Saferde şehir kethüdâsı el-Hâc Abdulkâdir Ağa’nın azliyle yerine Yeğen es-Seyyid
Hasan Ağa bin Hüseyin Ağa şehir kethüdâsı oldu, Yeğen es-Seyyid Hasan Ağa, Deli Emîr
Paşa’nın hemşirezâdesi olduğundan “Yeğen Hasan Ağa” demekle meşhûr oldu.
Rebîülevvelde Müftü es-Seyyid Mustafa Efendi fetvadan azl edilip nakîb es-Seyyid
Osmân Ağa’nın akrabasından olan es-Seyyid Ali Efendi yine Amasya müftüsü ve
cumâdelûlâda Tokatlı Genç Mehmed Ağa Sivas [215] beylerbeyi olup receb evâilinde
Diyarbakır Vâlisi Merzifonlu el-Hâc Ali Paşa sadrâzam ve kethüdâlığında bulunan Merzifonlu
Burnaz Mehmed Ağa kethüdâ-yı âlî oldu.
Şevvâlinde Halep muhassılı olan Amasyalı Hacı Efendizâde Ahmed Ağa vezâretle
Bağdat vâlisi ve Merzifon’da menfiyyen mukîm olan sâbık kul kethüdâsı Fâizeli es-Seyyid
Şa’bân Ağa bâ rütbe-i mîrimirân-ı Karahisar-ı Şarkî mutasarrıfı oldu.
Zilka’denin sekizinde Hâcegân-ı Divân-ı Hümâyûn’dan Amasyalı Mehmed Efendi
evkâf-ı sultânîyye mütevellîsi olarak İstanbul’dan geldi. Ba‘dehû Kuloğlu Halil Ağa’nın
ref‘inden Amasyalı Ali Ağa kethüdâyeri oldu. Bu esnada baş a‘yân el-Hâc Feyzullah Efendi
vefât edib el-Hâc Abdülbâkî Efendi baş a‘yân oldu.

912
614