Page 116 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

İlyâs Horasânî mahdûmu ve Sivas vâlisi Hacı İbrâhim Bey’in kardeşidir.
Birâderinin Sivas emâretinde müdebbir-i umûru ve ser’askeri olup onun vefâtında
Mısır’a firâr etdi. 783’de bilâd-ı [357] Rûm’a avdetle Amasya’ya geldi. Hacı Şâdgeldi-paşazâde
Devâtdâr Ahmed Paşa’nın Amasya emâretini takviyyeye hizmet ederek benâm olup 788’de
himâye-i Osmâniyyeyi istihsâle çalıştı. 791’de Kosova harbinde vefât etdi.
Mahdûmları Ulu, Oğuz Beylerdir. Amasya dâhilinde Efte Çiftliği Ulu Bey’e, Moramul
Çiftliği de Oğuz Bey’e intikâl etdiğine dâ’ir 892 târîhli bir hüccet-i şer’iyye görüldü. Ulu
Beyzâde Sultân, Bâyezîd Beyler ümerâdandır. Sultân Beyzâde Bâyezîd Ata meşâyih-i
kirâmdan olup Efte’de binâ etdiği zâviyesi kurbunda medfûndur. Oğuz Beyzâde Bâyezîd
Bey’in de Moramul’da câmî’ ve mektebi var idi.

Ahmed Çelebi-Mevlânâ Şemseddîn
Amasya ulemâsından Mevlânâ Bedreddîn Doğan bin Abdullah’ın mahdûmudur. “Hâfız
Doğan” oğlu demekle meşhûr olup pederi Amasya Emîr-i kebiri Şâdî Bey’in utekâsından idi.
Amasya ulemâsından ve hâssaten Mevlânâ Fahreddîn İlyâs bin Aksarâyî’den tahsîl-i ulûm
ederek mücâz ve müderris olup 793’de vefât etdiği zann olunur. Kibâr-ı ulemâdan olup
mahdûmu [358] el-Hâc Mehmed Çelebi ve birâderi de ulemâdan Mevlânâ Emîneddîn Mehmed
Çelebi’dir.

Ahmed Paşa Çelebi-Emîr-i Kebîr Fahreddîn Devâtdâr
Amasyalıdır. Esbak Amasya hükümdârı ve beylerbeyi el-Hâc Seyfeddîn Şâdgeldi
Pâdişâh bin el-Hâc Musliheddîn Kutluşâh bin Emîr Bahâ’eddîn Kürt Bey’in mahdûmu ve Emîr
Seyyidüddîn Mehmed ve Musliheddîn Mustafa Beylerin birâderidir. Pederinin devr-i
hükûmetinde devâtdârî, ya’nî mektupçusu ve baş-kâtibi olup Eretna Hân oğlu Emîr Nâsıreddîn
Mehmed Bey’e, bâdehû Bâbuk Şahzâde Emîr Alaeddîn Ali Paşa’ya, daha sonra Kastamonu
hükûmdârı Candâroğlu Bâyezîd Bey’e dâmâd olarak nüfûz ve kuvvet buldu.
783 senesi rebiülevvelinde Sivas hükümdârı Kadı Burhâneddîn Ahmed Kayseri
harbinde pederi esir ve maktûl olduğundan iki sonrakilerin nüfûz ve kuvveti, Amasya
ümerâsının ittihâdı ve müzâhereti sâyesinde Amasya Emîr-i Kebîri, ya’nî müstakîllen
hükümdârı oldu.
Hatta meşâhîr-i fuzalâdan Mevlânâ Hüsâmeddîn el-Kâtî Miftâhî [359] emîr-i müşârün-
ileyhin nâmına şerh etdiği kitâbın birinci varakası zahrına yazdığı şu ibâresiyle i’lân etmişdir:
“Bi-resmî hizâneti’l-emîri’l-âlim el-‘âdil, el-mü’eyyed el-muzaffer el-mücâhid el-mürâbıt
nusreti’l-guzâti’l-mücâhidîn melîk-i mülûk-i ümerâi’t-Türk ve’l-Ermen fahrü’d-devle ve’d-dîn
zahîrü’l-mülûk ve’n-nevâvîn Ahmed Çelebi e’azze’llâhu ensârehû ve dâ’afe iktidârahû”
Ancak bir tarafdan Kadı Burhân, diğer tarafdan Kastamonu Emîri olan kayın pederi
Bâyezîd Bey’in, Amasya emâretini istilâya kıyâm etmeleri üzerine muhâfaza-yı mevki’ ve
emâret için bunlardan daha kavî olan Osmanlı hükümdârı Sultân Murâd-ı Hünkârın himâyesini
788’da kabûl etdi.
789’da müşârün-ileyh Hünkâr tarafından Amasya beylerbeyi olup 790’da Kosova
muharebesine Amasya’dan asker ve erzâk göndermekle iştirâk edib ma’iyyetinde kalan
kuvvetle Kadı Burhân’ın tasallutlarına karşı durdu. Bunun için Yıldırım Sultân Bâyezîd Hân’ın
cülûsunda pâye-i vezâretle taltîf edildi.
795 senesi evâsıtında Yıldırım Sultân’ın Rumeli gazâsıyla [360] meşgûl olduğu esnâda
Kadı Burhân, Amasya vilâyeti mülhakâtından Tokat’ı istilâya kıyâm etdikde ma’iyyetine aldığı
kuvvetle Tokat’a gidip Tokat emîri Şeyh Necîb ile birleşti. Bununla beraber Artukâbâd’a gitdi.
Fakat Artukâbâd’a vusûlünde hastalanıp sene-i mezbûre zilhiccesinde orada vefât etdi.
Cesedi gâlibâ oraya defnedildi. Amasya’da kabrini çok aradım. Şüphe etdiğim birkaç yeri hafr
etdirdim. Bir türlü bulamadım. Benim tahmînime göre Narlı Bahçe Mezârlığının şimâlinde dört
sütûn üzerine mebnî bir kubbe içinde medfûn bulunan zât olacakdır. Bu kubbe Amasya vâlisi

111
115