Page 215 - 6-8

Amasya Tarihi Cilt: 6
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Ahmed Efendi-Müftüzâde el-Hâc
Gümüşlüdür. Pederi Gümüş müftüsü iken azledilip İstanbul’a geldikte Gelibolu
85
müftülüğüne tayin edilen Gümüşlü el-Hâc Mehmed Efendi bin Hasan’ın mahdûmudur.
Pederinden ve İstanbul’da Amasyalı Büyük Hâfız Mehmed, Amedî Abdülkerîm, Ankaravî
İsmâil Efendilerden tahsîl-i ulûm ederek 1151 şa’bânında müderris oldu.
Fatih Câmii şerîfinde ders-i âm olup hayli talebeye icâzet verdi. Ba’dehû kibâr-ı
müderrisînden olarak vilâyet ve livâ niyâbetlerinde bulundu. Bu esnâda ikmâl-i devre-i medâris
ederek [686] 1181 senesi zilka’desinde Galata mollası, ba’dehû Bursa nâibi, 1187 senesi
muharreminde ordu-yu hümâyûn kadısı oldu. 1188 senesi şevvâlinin on beşinde Mekke-i
mükerreme pâyesi ile taltîf edildi.
1192’de Rusya müsâlahasında mükâlemeye me’mûr olup 1196 senesi şa’bânında İstanbul
kadısı, 1197 şa’bânında Anadolu kazaskerliği pâyesiyle mükerrem olarak zilka’desinde
azledildi. 1199 şa’bânında Rumeli kazaskerliği pâyesi ile tebcil edilip ramâzânında Anadolu
kazaskeri ve 1200 senesi rebîülahirinin on beşinci günü şeyhülislâm oldu.
İki yıl kadar makâm-ı fetvâda kalıp 1202 senesi saferinin on üçüncü günü Nemçe ve Rus
muhârebesinin te’âkubuna ve kendinin de hastalandığına binâ’en azledilip Beylerbeyi sahîl-
hânesinde ikâmete me’zûn oldu.
Fakat Hamîdîzâde Mustafa Efendi Şeyhülislâm oldukta 1204 senesi saferinde Ankara’ya
gönderdiyse de ramazânında avdetine müsâ’ade buyuruldu. 1206 senesi rebîülevvelinin on
üçüncü pazar günü sahîlhânesinde dâru’n-na’îme irtihâl etdi. Beylerbeyinde Havuz dibinde
medfûndur. [687]
Gâyet fâzıl, müttakî, natûk, mütasallib, halîm, umûr-ı şer’iyyede zamanın müctehidi idi.
Rus harbini açmağa hayli mu’âveneti oldu. “Tefsîr-i Beyzâvî”nin mevâkî-i müşkîlesine dâir
resâ’ili vardır. Zaman-ı meşîhatinde Fas hükümdarı Mevlây Mehmed tarafından Türk ulemâsını
imtihân için irsâl edilen dört mes’ele-i mu’dileye bilâ-tekellüf cevaplar verdi. Risâleler yazdı.
Mahdûmları Mehmed Sâlim, İbrâhim Selîm Efendilerdir. Mehmed Sâlim Efendi
müderrisînden iken 1205’de vefât etdi. İbrâhim Selîm Efendi sudûr-ı ilmiyyeden olup 1228’de
vefât etdi. Birâderleri mevâliden Abdullah, Abdurrahim Efendiler ve kethüdâsı da Gümüşlü
Mustafa Nuri Efendi’dir.

Ahmed Efendi-Dib Karpuzu es-Seyyid el-Hâc
Sadr-ı esbak Boynueğri es-Seyyid Abdullah Paşa’nın kethüdâsı olan Amasyalı el-Hâc
Abdullah Ağa bin Ahmed Ağa’nın mahdûmu ve Adil Bey bin Cüneyt Bey’in ahfâdından
Şerîfzâde es-Seyyid el-Hâc Mustafa Ağa’nın kerîmezâdesidir.
Tahsil-i me’ârif edib ba’zı vüzerâya ve hâssaten Mikdat Ahmed Paşa’ya divân kâtibi,
1191’de Adil Bey vakfına [688] mütevellî oldu. 1193 senesi şevvâlinde efendisi Rusya’ya firâr
eylediğinden Adil Bey’in evlâd-ı zükûrundan olan Şerîfzâde es-Seyyid Süleyman Ağa
mahkemeye mürâca’âtla tevliyet uhdesinden 1194’de ref edildi.
1196 şa’bânında Mikdat Ahmed Paşa Amasya mutasarrıfı olarak geldikde i’âde-i ikbâl
edib yine divân kâtibi olup 1198’de hâcegân-ı divân-ı hümâyûn zümresine iltihâk etdi. Vakf-ı
mezkûra sânîyen mütevellî oldu.
Fakat Mikdat Paşa’nın zâlimâne harekâtından dolayı Amasya sancağı uhdesinden
1202’de refedildikte bu da Amasya’da ikâmete me’mûr olup tevliyet-i mezkûre yine
uhdesinden refedildi. 1205’de meclis-i a’yân a’zâsı olup 1206’da ma’zûl ve 1207’de merhûm
oldu.
Umûr-ı dünyaya ârif, iş-güzâr, oldukça hattât idi. Boyu kısa, vücûdu tıknâz olduğundan

85 Amasyalı Akifzâde es-Seyyid Abdürrahim Efendi “el-Mecmu” adlı eserinde Gümüşlü olduğunu yazıyor. Cihât
ü Müftüyân defterlerinde pederinin Gümüş ve Gelibolu müftüsü olduğu yazılıdır.

210
214