Page 267 - 6-8

Amasya Tarihi Cilt: 7
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Ahî Cüneyd Çelebi-Mevlânâ Ahî Çelebi
Tokatlıdır. Mahdûmu Yûsuf Efendi’nin te’lîf eylediği “Ferâiz-i Zekiyye” kitabında
yazdığı eş-Şeyh Ali bin şeyh Cüneyd bin Kara Selman bin Nasrullah Tokâdî mahdûmudur.
Berâ-yı tahsîl Amasya’ya gelip 850’de vefât eden Amasya fuzalâsından Mevlânâ Hüsâmeddîn
Hüseyin Tokâdî’den ve 866’da vefât eden Mevlânâ Cemâleddîn Yûsuf Tokâdî’den ahz-i ulûm
edib ders-i âm oldu.
Fazîlet-i ilmiyyesi şâyî’ oldukta üstadı “Yûsuf Çelebi”ye dâmâd olup ulemânın nazarında
kadri büyüdü. Ba’dehû Torumtay müderrisi olup tedrîs ve ifâde ederek 878 hudûdunda vefât
etdi. Âlim, kâmil, fıkıh ve usûle pek vâkıf idi. Mahdûmları “Yûsuf, Mahmûd” Çelebilerdir.
Evlâdına “Ahîzâdeler” dendi. Defterdâr Mahmûd Çelebi mahdûmu “el-Hâc Sinâneddîn Yûsuf
Çelebi”den evlâdı türedi.

Ahî Hasan Çelebi-Mevlânâ İzzeddîn
[7] Bağdatlıdır. Hattât-ı meşhûr Abdullah oğludur. Irak’ta tahsîl-i ulûm ve pederinden
hutût-ı mütenevviayı ahzedip seyâhatle Amasya’ya geldi. Bir müddet ta’lîm-i hatt ederek ders-
i âm olup Edebiyât-ı Arabiyye ve Fârisiyyede hâssaten aklâm-ı sitte ve umûr-ı hisâbiyyede
vukūf-ı kâmili, mahâret-i tâmmesi anlaşıldığından Amasya hükümdârı Hacı Şâdgeldi Paşa’ya
çatdı. Hattı da fevkalâde güzeldi.
95
Müşârün-ileyhin teveccühâtını kazanıp tedrîcen terakkî ederek Müstevfî ya’nî Mâliye
Nâzırı oldu. Amasya Emâreti’nin umûr-i mâliyesini ıslâh ederek darbhâne yaptırdı. Emîr-i
müşârün-ileyh nâmına para kestirdi.
Fakat 783 de Hacı Şâdgeldi Paşa’nın kazâen fevti üzerine zuhûr eden ba’zı umûr-i
müz’iceden dolayı inzivâya mecbûr oldu. Bir müddet sonra Torumtayzâde vezîr “Sirâceddîn
Mehmed Çelebi”nin sevk ve tavsiyesiyle müstevfî ve Yıldırım Sultân Bâyezîd Hân’ın Amasya
vâliliği esnâsında vilâyet-i rûmiyye defterdârı oldu.
Şâdgeldi Paşazâde Devâtdâr Ahmed Paşa’nın vâliliği zamanında vazîfe-i istîfâya devâm
edib 796 senesi evâilinde Gümüşlüzâde Hâce Celâl Çelebi’nin [8] teşebbüsâtıyla ma’zûl ve
800’de Sivas defterdârı oldu. 802 senesi evâhirinde Topal Timur’un Sivas’a hücûmunda kaçıp
Amasya’ya geldi. 804 senesinde vefât etdi. Âlim, muhâsip, müdebbir, edebiyâta vâkıf olup
Amasya’da fevkalâde iştihâr etmişdi. Mahdûmu el-Hâc Şemseddîn Ahmed Çelebi ve hafîdi el-
Hâc Sinan Bey’dir. Şâkird-i hattı Sûfî Yahyâ Çelebi hattât-ı meşhûrdur.

Ahî Darbhâneci-Bedreddîn Mahmûd Çelebi
Mağribiyyü’l-asl olan Ahî İlyas mahdûmudur. Amasya’da tahsîl-i ma’rifet ve hutût-ı
mütenevviada kesb-i mahâret ederek iştihâr etdi. Ahî Hasan Bağdâdî maiyyetinde müstahdem
olup 805’de beytü’l-mâl emîni oldu.
Defterdâr Hâce Celâl Çelebi’ye muâvin gibi çalışdı. 811’de Amasya’nın Pervâne
Mahallesi’nde müceddeden yapılan darbhâne emîni olup Çelebi Sultân Mehmed Hân’ın umûr-
i mâliyesini yoluna koydu. Bu hususta Buharalı Hâce Şemseddîn Muhammed Kırtâsî de büyük
yardımlar etdi. Halk arasında “Ahî Darbhâneci” demekle meşhûr oldu. [9]
818’de Amasya vilâyeti muharriri ve defterdârı olup Sultân Murâd-ı Sânî’ye hizmetler
etdi. 824’de sâniyen darbhâne emîni olup vefâtına kadar Amasya Darbhânesi’ni güzel idâre
ederek Yörgüç Paşa nâmına da bâ-emr-i pâdişâhî sikke kesti.
Darbhâne ve ikâmetgâhı civârında âlî bir zâviye ve imârethâne yaptırdı. Buraya Halvetiye
meşâyihinden Çorumlu eş-Şeyh Muhyiddîn Mehmed Çelebi bin Eyyûb’u ilk şeyh olarak nasb
edib 836’da bu hayrâtına emlâkini vakf ve vakfiyesini tanzîm etdi. İki sene daha yaşayıp 838
senesi evâilinde vefât eyledi. Zâviyesi bahçesinde medfûn idi.

95 Sâhib-i tercemenin Yâkût Musta’sımî telâmizesinden Ergun Kâmil demekle meşhûr Abdullah Bağdâdî
mahdûmu olduğu anlaşıldı.

266