Page 529 - 6-8
P. 529
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Abdülkâdir Efendi-Hammaloğlu
Abdülkâdir Efendi-Fazlızâde el-Hâc Amasya halkından Mehmed bin Hüseyin oğludur. Gençliğinde sesi gâyet güzel, ahlâkı
Amasya eşrâfından olup 1176’da vefât eden Hacı Mustafa Efendi bin Hacı Ahmed Efendi temiz bir kimse olduğundan [556] Sultân Bâyezîd Câmii müezzinliğine alındı. 1297’de baş
bin Mustafa Efendi’nin oğludur. Evâ’il-i hâlinde sipâhi olup Rus muhârebelerinde yararlığı müezzin Abdal Ağasızâde Hâfız İbrâhim Efendi’nin vefâtı üzerine baş müezzin oldu.
görüldüğünden mesleğinde terakkî etdi. Sonra Canikli Hacı Ali Paşa’ya intisâb ederek hayli Meşrutiyet’in i’lânında Niyazî ve Enver Beylere o zamanın hükmünde hürmetsizliği da’va
nüfûz ve servet edindi. [553] edildiğinden pek merâk edib 1327’de vefât etdi. Merhûm Amasya’nın bülbülü idi. Naat ve
1206’da Mikdâd Ahmed Paşa ile yardaklarının i’dâmı vak’asında basîretle kurtulup gazeller okur, dinleyenleri gaşyederdi. Azmî, buna sânî olabilirdi.
Tayyar Mahmûd Paşa zamanında bî-taraf olduğundan nüfûz ve mevkiini korudu. Hâciyân ve
a’yân meclislerine a’zâ olarak 1233 senesi şevvâlinde vefât etdi. Meşâhîr-i a’yândan hânedân Abdülkâhir Çelebi-Mevlânâ Ziyaeddîn
bir zât idi. Oğlu Hacı Mustafa Efendi de meşhûrdur. Tercemesi yukarıda yazılan Küpeli Şeyh Abdülkâdir Çelebi mahdûmudur. Amasya’da
ikmâl-i tahsîl edib müderris-i be-nâm oldu. Hazret-i Pir İlyâs Halvetî ve Pir Abdurrahman
Abdülkâdir Efendi-Hacı Kadîrzâde es-Seyyid el-Hâc Çelebi akrânından ve ashâbından bir zât olup 818’de vefât etdiği zannolunur. Meşâhîr-i ulemâ
Amasya vücûhundan es-Seyyid el-Hâc Osmân Ağa bin Hâfız el-Hâc Mehmed Ağa bin ve sulehâdan idi.
Mustafa Ağa bin el-Hâc Abdülkâdir Ağa’nın oğludur. Cebbârzâde Süleyman Bey’in tarafdârı
olduğu münâsebetle pederinden kalan nüfûz ve servetini muhâfaza ederek sâlimâne yaşadı. Abdülkerîm Çelebi-Kerîmî
1220’de mütesellim Mikdâd Paşazâde Hasan Bey’in i’dâmıyla Cebbârzâde Süleyman Amasya Mevlevîhânesi şeyhi “Yavuz Dede” demekle meşhûr Yûsuf Çelebi
Bey’in Amasya mutasarrıflığı zamanında teayyün ederek hâciyân ve a’yân meclislerine a’zâ ve mahdûmudur. 745’de meşâyih-i Mevleviyye’den görüldü. Sonra vefât etdi. Ulemâ-yı
birkaç defa hacı-başı oldu. 1240 sâline doğru vefât etdi. Bu da meşâhîr-i a’yândan idi. Dâmâdı meşâyihden şâir idi. Meşâhîr-i kudâtdan Ziyârelizâde Abdülkerîm Çelebi bin kâdı’l-kudât
ve ammizâdesi es-Seyyid el-Hâc Mehmed Ağa yerini tutdu. Osmân Çelebi bin Ya’kûb Çelebi de 781 sâlinden sonra vefât etdi. [557]
Abdülkâdir Efendi-Caniklizâde Abdülkerîm Kâdirî Çelebi-Küpelizâde
Sultân Bâyezîd müderrisi iken vefât eden Canikli es-Seyyid [554] Hasan Efendi’nin Amasyalıdır. Yukarıda tercemesi yazılan eş-Şeyh Abdülkâdir Çelebizâde Abdülcebbâr
oğludur. Payaslı Hacı Mehmed ve Sarı Ahmedzâde Hâfız Mehmed Efendilerden ikmâl-i tahsîl Çelebi mahdûmudur. Amasya’da Çelebi Sultân Mehmed Hân’ın Şeyhülislâmı olan Mevlânâ
edib ders-i âm ve cevâmi’-i şerîfe’de vâiz-i be-nâm olarak Saraçhâne Câmii avlusunda kâin Celâleddîn Abdurrahman Çelebi halka-i tedrîsinde ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm ve müderris-
Hacı Mustafa Ağa medresesi müderrisi olduğu halde 1247 cumâdelûlâsında vefât etdi. i be-nâm oldu.
Ulemâdan idi. Medrese diğer Caniklizâde Hâfız Mehmed Hilmi Efendi’ye tevcîh edildi. Amasya’da Şâdgeldi Paşa’nın Dârülilmine müderris olup Çelebi Sultân Mehmed’e
hizmet-i ta’lîmde bulunarak ibrâz-ı fazl-ı ehliyet etdi. 816’da müşârün-ileyhin müstakillen
Abdülkâdir Paşa-Cebecizâde pâdişâh olduğu esnâda Filibe ve Çirmen kadısı olduğu Umur Bey vakfiyesinden anlaşıldı.
Vüzerâdan olup Akkirman muhâfızı iken 1211’de tekâüd edilen Amasyalı Cebecizâde İlm ü fazîleti, iffet ve istikâmeti sâyesinde Rumeli eyâletinde büyük bir şöhret
Osmân Paşazâde Mehmed Bey’in oğludur. Meşâhîr-i züamâdan olup Amasya Alaybeyi oldu. kazandığından 819’da Edirne’yi zabt ve istîlâ eden Şehzâde Sultân Mustafa’nın nüfûz ve
1241 zilhiccesinde Yeniçeri büyüklerinin ahz ve i’dâmında hıdmeti geçdiğinden 1242’de kuvvetine karşı tarîk-i mudârâyı ihtiyâr ve 821’de Çelebi Sultân Mehmed’in galebesine hizmet
nizâmiye bölükbaşısı ve süvârî kumândânı oldu. edib Edirne kadısı olduğu vakfiyelerdeki imzâsından anlaşıldı.
Rus muhârebesinde yararlığı görülüp kâim makâm ve 1247’de Miralay ve 1251’de 824’de İkinci Sultân Murad Hân’ın Amasya’dan gelip taht-ı Osmanî’ye cülûsunda
Amasya’da zâbıta kumândânı ve Nizip muhârebesinde mîrlivâ oldu. 1258’de tekâüd edilip mevkiini muhafaza etdi. 829 vak’asında kazasker olup İvaz Paşa vak’asında [558] mütekâid
1261’de vefât etdi. Gâyet cesûr, yiğit, muhârib bir zât olduğu yakın vakitlere kadar söylenirdi. edildi. 834’de tekâüd edilen Şemseddîn Mehmed Fenârî yerine Şeyhülislam ve Müfti’l-enâm
[555] oldu. Fetvâlarında “Abdülkerîm bin Abdülcebbâr el-Kâdirî” imzâsını kordu. 168
İkinci Sultân Murad Hân’ın saltanatı zamanında büyük bir nüfûz ve ikbâle erdi. 847’de
Abdülkâdir Efendi-Hacı Vâiz Sultân Murad’ın ikinci cülûsunda âmil olup 851 hudûdunda pek müsin olduğu halde vefât etdi.
Çarbambalıdır. Mehmed bin Ahmed oğludur. Kendinin nakline göre 1197’de doğdu. Gâyet fakîh, fâzıl, müttakî, müdebbir bir zât idi.
1217’de Amasya’ya gelip tahsîl-i ulûma başladı. Canikli Hacı Mehmed ve Kayseriyyeli Mahdûmu Mecdeddîn Abdülmecid Çelebi de fuzalâdan idi. Bunun mahdûmu Muhyiddîn
Mehmed Âkil ve sipâhi Hâfız Ömer Efendi’lerin halka-i tedrîslerinde tahsîlini bitirdi. Âkil Mehmed Çelebi olup bunlara “Küpelioğulları” denirdi. Mecdeddîn Abdülmecid Çelebi’nin
Efendi’den icâzetnâme alıp ders-i âm oldu. dâmâdları Amasyalı Kemal Paşazâde Süleyman Bey’le Hızır Beyzâde Hâce Sinan Paşa’dır.
Sultân Bâyezîd Câmii’nde yıllarca tedrîs-i ulûm edib mucîz oldu. Ömrünün sonuna kadar
câmi-i mezkûrda her Cuma günlerinde vaaz ve nasîhat ederek yaşadı. 1312 senesi şevvâlinde Abdülkerîm Çelebi-Şeyhzâde
vefât etdiği haber verildi. Âlim, vâiz-i meşhûr, 115 yaşında muhterem bir zât idi. “Amasya Amasyalıdır. Abdülganî Çelebi bin Şeyh Mehmed Çelebi mahdûmudur. Kibâr-ı
Târihi” râvîlerindendir. Merhûm, uzun boylu, latîfeyi sever, güleç yüzlü, yetmiş yaşından fuzalâdan Cemâleddîn Yûsuf Tokâdî’den ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm ve müderris-i be-nâm
yukarı çıkmazdı. Kendisinin Amasya vak’aları hakkında aldığım ma’lûmât-ı târihiyyeden oldu. Atabeg Gâzi ba’dehû Yörgüç Paşa müderrisi olup fevkalâde iştihâr etdi.
1197’de doğduğu anlaşıldı. Oğlu Mehmed Tâhir Efendi kendisinden önce gitdi.
168 Şâyân-ı hayretdir ki Osmanlı müverrihleri şeyhü’l-islâmları yazarken bu zâtın imzâsına dikkat etmeden 887’de
müftü görülen Abdülkerim bin Abdullah ile bu zâtı birleşdirmişlerdir. 887 târihli Hâce Sinan Paşa vakfiyesinde
“Abdülkerim el-müftî” imzâsı görülmekdedir (Hüsameddin).
524 525
528
