Page 397 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

çiftliğine bugün İrmiş (Vermiş) Köyü denmekdedir. İrmiş Köyü, bunun hafîdi olan Cemâleddîn
Fîrûz Bey'in vakfıdır. Buna kuyûd-ı resmiyyede "Cemâleddîn Bey Yazârî Vakfı" denmişdir.
Amasya'nın şimâl taraflarında kâ'in Akdağ, Arguma nâhiyeleri pek mühimdi. Buralarda
en ziyâde icrâ-yı nüfûz eden Türkmenler'den Abâdoğlu Mübârizeddîn Sevündük Bey de
meşhûr idi. Bu zât, Amasya'nın şimâl boğazı önünde Suluova'ya nâzır olan Hakala Köyü'nde
oturur, bütün Türkler'e kendisini tanıtırdı. Bunun himmetiyle Hakala, şîrîn bir kasaba
olmuşdu. 451
Lâdik Kazâsı, öteden beri "Kızoğlu" demekle meşhûr olan İhtiyâreddîn Sevinc Bey'in
mâlikânesi idi. Akrabâsından Abdî Beyzâde Hamîd Bey, kazânın el-yevm "Hamîd Nâhiyesi"
denilen yerlerine ve Ahmed Bey de şimâl taraflarında "Ahmed Sarâyı" denilen yerlerine
hâkimlerdi. Sevinc Bey'in zamânında Rufâ'î meşâyihinden es-Seyyid Ahmed Sâhibü'l-hâl pek
ziyâde muhterem bir sîmâ-yı mübârekdi.
Köprü ile Havza arasında emâret eden Emîrdâd oğlu Celâleddîn [9] Taşan Bey'in nüfûz
ve satveti bunlardan artıkdı. Köprü, Havza, Merzifon kazâlarına hükm ederdi. Köprü ile
Merzifon arasında olan yüksek dağlarda, yaylalarda otururdu. Bu dağlara "Taşan Dağı"
denmişdi. Taşan Bey'in birâderi İdrîs Bey Köprü kazâsının garb taraflarına Zeytûn ve Göl
nâhiyelerine ve Samuk Oğulları'ndan Esen Bey de Samuk Alanı nâhiyesine hâkimlerdi.
Gümüş Hacıköyü kazâsı, Amasya a'yânından Gümüşlüzâde Abdullah Çelebi birâderi
Burhâneddîn Ahmed Bey'in mâlikânesi idi. Meşhûr Armağan Bey bunun nâmına kazâyı idâre
ederdi. Gümüş kasabası bu esnâlarda "Gümüş Pazarı" diye anılırdı. Buranın kadısı Mevlânâ
Nizâmeddîn Abdülmelik bin Ömer en-Nahcivânî pek ma'rûf idi.
Havza kazâsında oldukça nüfûz ve şöhreti olan Tur Alî Beyzâde Berekât Şâh bunlara
nisbetle o kadar nüfûzu yokdu. Fakat Mecidözü kazâsına hâkim olan Alâ'eddîn Saltık Bey bin
Bayındır Bey, Taşan Bey ayârında bir zât idi. Pederinin i'mâr etdiği Bayındır kasabasında
otururdu. Burası şimdi köy hâline inmiş, şimâl-i garbîsinde Mecîdözü kasaba olmuşdur.
Varay kazâsı, Emîr Babukşâh oğlu İmâdeddîn Esen Bey'in idâresinde idi. Şimdiki
Şerefder-Şerefler Köyü'nde ikâmet ederdi. Moğol beylerinden Acaytu Bay (Ece Bey) bu
kazânın şimdiki merkezi olan Varay kasabasında otururdu. Lâkin Esen Bey'in nüfûz [10] ve
ikbâli Zile kasabasına kadar cârî idi. Zile'yi idâre eden Şemseddîn Sâyis Bey meşhûr idi.
Bundan sonra Kara Ca'fer Bey Esen Bey'in bir mu'temedi idi.
Şimdiki Çorum vilâyetine hâkim olan emîr-i kebîr Şerefeddîn Osmân Bey bin Gâzi
Muhammed Bey 452 Osmâncık kalesinde oturur; Hacı Hamza, İskilib, Çorum ve mülhakâtına
hükmünü yürütürdü. Birâderi Nûreddîn el-Hâc Hamza Bey şimdiki Hacı Hamza kasabasına
hâkim olan kalesinde ikâmet ederek birâderine mu'în olurdu.
Çorum'da Osmân Bey'e vekâlet eden, Çorumlu Oymağı re'îsi Sa'deddîn Sülü Şâh bin
Hızır Şâh idi. Bütün Çorumlu Oymağı Sülü Şâh'ın emir ve nüfûzuna 453 münkâd idi. Lâkin
Develü Hisârı'nda ikâmet eden Hüsâmeddîn Timur Bey Çorum'u tehdîd, Osmân Bey'e rekâbet
ediyordu. Bunun mahdûmu Hüseyin Bey Çorum civârında otururdu. 454
Şimdiki İskilib (İskîlîb) kazâsı, Ceceli ve Katarlı diye meşhûr olan iki Türkmen
aşîretinin beyleri idâresinde idi. Ceceliler, Caca Bey'in adıyla meşhûr olup Cibrîl Bey bin Caca
Bey'in evlâdından [11] Yahyâ Bey'in, Katar (Kutar)lılar da Katar oğlu Ya'kûb Bey'in emrine
münkâd idiler.

451 Bu kasabada bugün harâbe şeklinde görülen câmi', medrese, mekteb, zâviye gibi âsâr-ı umrân ve medeniyyet,
Sevündük Bey'in ve evlâdının âsâr-ı himmetidir. Bunların adları ve himmetleri aşağılarda görülecekdir.
452 Bu Osmân Bey, Amasya vâlîsi Şâdî Bey'in vakfiyesinde "Beyler Çelebi" diye mezkûr ve kendi vakfiyesinde
"es-Sultân el-Gâzî Şerefeddîn Osmân" diye mestûrdur. Osmâncık'da Beyler Çelebi Câmi'i, Çorum'da Bey
Câmi'i bu Osmân Bey'in eser-i hayrıdır.
453 Çorum'un eski adı "Çorumlu" olduğunu bütün kuyûd-ı atîka göstermekdedir.
454 Hüseyin Bey'in çiftliği bugün "Hüseyinâbâd Nâhiyesi" demekle meşhûrdur. Bunun mahdûmu Osmân Paşa
daha meşhûr idi.
694
396