Page 401 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

Kürt Bey, Sultân Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'ın ümerâ ve süferâsından Amasyalı Sunkur
oğlu Şihâbeddîn Ahmed Bey 466 sâyesinde tahsîl-i emâret ederek Sultân Ebû Sa'îd'in manzûru
olmuşdu. Oğulları Kutlu Şâh, Togan Şâh, Kazan Şâh pek meşhûr idi. Bunlar Sultân Altunbaş'ın
kerîmezâdeleriydi.
Büyük Şeyh Hasan Bey, Timurtaş oğlu Küçük Hasan Bey'in harbinde münhezim olduğu
münâsebetle Horasân beylerinin yanında nüfûz ve i'tibârı kalmamışdı. Bu yüzden Horasân
beyleri Moğol hükümdârı Muhammed Hân'ı tanımadılar. Cengiz'in birâderi Cüci Aksar bin
Baysuka Bahâdır evlâdından Toga Timur Hân bin Sutay bin Baba Bahâdır Ebûkâr bin Tur bin
Cüci Aksar'ı 737 senesi şa'bânında hükümdâr yapdılar.
Küçük Şeyh Hasan Bey, bu vak'adan bi'l-istifâde yanına aldığı bir kuvvetle Tebrîz
üzerine yürüdü. Büyük Şeyh Hasan Bey'i harben kaçırdı. Sultân Muhammed Hân'ı i'dâm ederek
yerine ceddi Emîr Çoban'ın menkûhası olan Sati Bey Sultân binti Sultân Muhammed Olcaytu
Hân'ı 738 senesi zilhiccesinin yirmisinde tahta iclâs etdi.
Lâkin Sati Hân'ın saltanatı şerî'at-ı islâmiyyeye muhâlifdi. Bu yüzden [20] Irâk ve
Diyârbekir beyleri Sati Bey'i tanımadılar. Aralarında Hülâgu hânedânından Cihân Timur Hân
bin Alakonuk bin Geyhatu Hân bin Abaka Hân bin Hülâgu Hân'ı 739 senesi saferinde sultân
yapdılar.
Küçük Hasan Bey, Sati Bey'in saltanatı kendisini halkın nazarından düşüreceğini anladı.
Kendisi de Sati Bey'i hal' edib yerine Hülâgu hânedânından Sultân Süleyman Hân bin
Muhammed Hugay bin Sengî yâhud Cumûdâr bin Yeşmût bin Hülâgu Hân'ı 739 senesi
rebî'ülevvelinde Tebrîz tahtına iclâs etdi.
"Nüzhetü'l-Kulûb"da yazıldığı üzere "739'da ümerâ-i Çobâniyân ve Âzerbaycân ve
Gürcistân, Süleyman Hân nebîre-i Hugay nevâde-i Hülâgu Hân'ı ve ümerâ-yı Dîyârbekir ve
Bağdâd, Cihân Timur Hân püser-i Alakonuk bin Geyhatu Hân'ı ve ümerâ-yı Horasân ve Rûm
dahi Toga Timur Hân bin Cüci Kasâr'ı Moğol tahtına iclâs ederek fırka fırka olmuşlardır.
Müverrih-i fâzıl Ahmed Tevfîk Beyefendi'nin bana lutfen verdiği bir gümüş akçenin bir
yüzünde "es-Sultânu'l-Melikü'l-Kâmil Toga Timur sene tis'in ve selâsîne ve seb'i-mi'e" diğer
yüzünde "duribe bi-Amasya" yazılıydı. Bundan anlaşılır ki Eretna Bey'in nüfûzu Anadolu
beylerini Büyük ve Küçük Hasan Beyler'in nüfûzundan uzaklaşdırmak için Horasân sultânı
olan Toga Timur Hân'a bey'at etdirmişdir.
Çünkü Eretna Bey, zâten Diyârbekir vâlîsi Hacı Togay ile Irâk vâlîsi Emîr Şeyh Hasan-ı
Kebîr'in tecâvüzâtından korkarken Emîr Timurtaş oğlu Küçük Şeyh Hasan Bey'in gitdikçe
artan nüfûz ve ikbâlinden [21] pek endîşe ediyor, Hasan Bey'in mu'în ve mu'temedi olan
Amasya emîri Hacı Ya'kûb Şâh'ın dilîrâne harekâtından kuşkulanıyordu. Hele yanı başında
Elbistân beyi olan Dulkadir oğlu Zeyneddîn Karaca Bey bin Alî Bey'den hiç emîn değildi.
Karaca Bey, Bozok Türkmenleri'nin beyi olup nüfûz ve kuvveti şâyân-ı ehemmiyetdi.
Kendisi Mısır hükümdârı Melik Nâsır Muhammed bin Kalavun'a tâbi' ve tarafından emîr
olduğu münâsebetle hükûmet-i Mısriyye'nin yardımıyla Sivas'ı istîlâ ve havâlîsini gâret etmeye
mevki'i müsâ'iddi.
Bundan dolayı Eretna Bey kendi mevki'ini tahkîm için Mısır hükümdârı Melik Nâsır
Muhammed bin Kalavun dergâhına Babazâde Nûreddîn Kutlu Bey'i sefîr gönderdi. Ağır
hediyeler takdîm etdi. "Kitâbü's-Sülûk"da mufassalan yazıldığı üzere melik-i müşârün-ileyhe
arz-ı mutâva'at, Melik Nâsır nâmına hutbe kırâ'at, sikke darb edeceğine söz verdi. Himâyesini
taleb etdi. Hükûmet-i Mısriyye tarafından matlûbu is'âf edilerek "nâib-i bilâdu'r-Rûm" unvânı
verildi.
Diğer tarafdan Amasya beylerini Ya'kûb Şâh aleyhine çevirmeye teşebbüs ederek Simre
Çiftliği'nde kendi hâlinde oturan Sultân Altunbaş bin Mes'ûd-ı Selçûkî'yi pek ziyâde iltizâm

466 Müverrih Takiyyeddîn Ahmed Makrîzî, "Kitâbü's-Sülûk Li-Ma'rifeti'd-Düvel Ve'l-Mülûk" adlı eserinde Mısır
sefâretini şöyle yazıyor: "Kadime sâdise şehr-i rabî'i'l-evvel sene isney ve selâsîne ve seb'i-mi'e el-Hâc Ahmed
bin Sunkur resûlen mine'l-Melik Ebî Sa'îd".
698
400