Page 400 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Hâlbuki Anadolu beyleri Timurtaş oğlu Şeyh Hasan-ı Sagîr'e büyük yardımlar
ediyorlar, kuvvetler veriyorlardı. Bunların başında Amasya'nın aynu'l-a'yânı Torumtay oğlu
Şerefeddîn Ya'kûb Şâh bulunuyordu. Hasan-ı Kebîr'in mağlûb olduğu gün, Şâdî Bey'in sükûtu
muhakkakdı.
Şerefeddîn Ya'kûb Şâh, Emir Timurtaş'ın havâss-ı asdikâsından ma'dûd idi. Bunun için
Timurtaş oğlu Küçük Şeyh Hasan Bey'e bezl-i mu'âvenet ederek onu takviye etmiş, sipehsâlârı
ve müdebbir-i umûru olmuşdu. Emîr Şeyh Hasan-ı Sagîr, tertîb eylediği bir hud'a-i harbiyye
sâyesinde Emîr Şeyh Hasan-ı Kebîr'e galebe çaldı. Bu galebeyi müte'âkib Şâdî Bey dünyâdan
gitdi. [17]

Şerefeddîn Ya'kûb Şâh
Amasya beylerbeyi Seyfeddîn Torumtay evlâdından Nâsıreddîn Muhammed Bey bin
Mübârizeddîn Mûsâ Bey'in oğlu olup Amasyalıdır. Irâk hâkimi Büyük Şeyh Hasan'ın
inhizâmına binâ'en kazandığı şöhret sâyesinde 737 senesi evâ'ilinde Amasya emîri oldu.
Âzerîler'in nüfûz ve ikbâli hitâma erdi. Küçük Şeyh Hasan Bey, Anadolu'da Büyük Şeyh Hasan
Bey'in yerini tutdu.
Amasya defterdârı Büyük Şemseddîn Muhammed Nahcıvânî ihtifâ edib yerine
Gümüşlüzâde Emîr Celâleddîn Abdullah Çelebi müstevfî oldu. Ya‘kûb Şâh oğlu Mu'îneddîn
Süleyman Bey cândâr, Musliheddîn Kutlu Bey muhtesib oldu. Kadı ve nâibi yerlerinde kaldı.
Mevlânâ Rükneddîn Ahmed Sinôbî sadru'l-ulemâ ve müftî-i belde oldu.
Bu esnâda sahne-i siyâsetde üç sîmânın yıldızı parlakdı: Ya'kûb Şâh, Eretna, Ulu
Beyler. Bunun için Muhammed bin Alî el-Acemî, "Mecma'u'l-Ensâb" adlı eserinde "Ahvâl-i
Emîr Eretne ve evlâd-ı Emîr Torumtay ve Sebüktây" diyerek bir fasıl açmış, Eretna Bey'le
Torumtay ve Sebüktay oğullarının münâsebetini ve ahvâlini beyân etmişdi.
Mü'ellifin "Emîr Eretne" dediği, Sivas emîr-i kebîri meşhûr Reşîdeddîn Eretna Bey'dir.
"Evlâd-ı Emîr Torumtay" dediği Emîr Şeyh Hasan-ı Sagîr'in serdârı ve Amasya vâlîsi olan
Torumtay oğlu Ya'kûb Şâh ve evlâdıdır. [18]
"Evlâd-ı Sebüktây" dediği de Tokat emîri ve Şeyh Hasan-ı Sagîr'in gözdesi olan
Sebüktay oğlu Mühezzebeddîn Ulu Bey ve evlâdıdır.
Ancak Eretna Bey pek zekî ve siyâsî bir zât idi. Amasya ümerâsından Baba İlyâs
Horasânî oğulları Kutlu, İlyâs, Mes'ûd Beyler'i ve Türkmen beylerinden Kürt ve Taşan Beyler'i
birer sûretle elde ederek Ya'kûb Şâh nüfûzunu kırmak istiyordu.
Nûreddîn Kutlu Bey, vezîr-i meşhûr Şemseddîn Mahmûd Tuğrâ'î bin Baba İlyâs'ın
mahdûmu Emîr Celâleddîn Fîrûz Bey'in oğludur. Birâderleri İlyâs ve Mes'ûd Beyler'dir.
Mahdûmları Alâ'eddîn Ali Şâh ile Hayreddîn Halîl Bey'i Eretna Bey'in nezdine göndermişdi.
Eretna Bey'in bunlara telkîn etdiği fikrin gâyesi, zâhirde Sultân Mes'ûd'un şehzâdesi
Sultân Altunbaş'ın ecdâdından mevrûs olan Amasya tahtına iclâsı idi. Hakîkat-i hâlde Ya'kûb
Şâh'ı ber-taraf edib Amasya vilâyetini elde etmekdi. Ya'kûb Şâh pek şecî' ve müdebbir bir zât
idi. Eretna Bey, bunun nüfûzundan pek ziyâde çekiniyordu.
Emîr Bahâ'eddîn Kürt Bey 465 Sultân Altunbaş'ın dâmâdı ve hâmî-i yegânesi idi. 719
senesinde Selçûk şehzâdeleri katliâm edildiği esnâda Sultân Altunbaş'ı çiftliğinde ihfâ ederek
katlden kurtaran Kürt Bey'di. Emîr Timurtaş'ın Sivas'dan Mısır'a firârında [19] Sultân Ebû
Sa'îd'in afvına mazhar olan Sultân Altunbaş, Taşan Bey'in idâresinde bulunan Simre çiftliğinde
münzeviyâne yaşıyordu.

465 "Kürt", Dîvân-ı Lugât'de Arabca "neb'" denilen ağacın Türkçesidir. Gâyet sert, metîn olup "kayın ağacı"
demekle meşhûrdur. Gâyet sert ve metîn olanlara "Kürt" denmekdedir. Hâlis Türkçedir. Mısır Türk
beylerinden birkaç zâtın adı da "Kürt"dür.
697
399