Page 550 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Amasya zu‘amâsından ve sipâhilerinden Seyyid Ahmed Bey, Lâdikli Seyyid Han Bey,
Kağnılızâde Aydın Ağa, Gevüklü Kara Mehmed Ağa, Köse Mehmed Ağa, Sarhoş Mehmed
Ağa, Köprülü Müezzinzâde kardeşi Hasan Ağa, Köprülü Yanık Kadızâde Şeyh Mehmed Ağa,
Merzifonî Karakaş oğlu Ahmed Ağa, Kazovalı Kör İbrâhim Ağa ve emsali azılı ve serbâz
adamlar Abaza Paşa’ya iltihâk etmişlerdi. [38]
Mirlivâ Mustafa Bey’le Alaybeyi Bâkî Bey, Karahisar-ı Şarkî mutasarrıfı olan Çerkes
Murtezâ Paşa’ya yardım etmeye me’mûr olup, kethüdâyeri Murâd Beyzâde Mustafa Ağa
Amasya mütesellimi oldu.
Şevvâlin yirmisinde birâderi Bayram Paşa nüfûzuna dayanıp Yörgüç Paşa evkâfı
mütevellîsi, ya’nî hilâf-ı şart-ı vâkıf-ı evkâfın müstevlîsi olan Lâdikli Kurd Ağazâde Mahmûd
Bey ref‘ edilip yerine altmış dördüncü bölükte mukayyed sipâhi Veli Beyzâde Hüseyin Bey
mütevellî oldu.
Ancak Sivas Eyâleti, cemiyeti büyüyen Erzurum Beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa’ya
ilâveten tevcîh edildiğinden Amasya sancağı, zilhiccede Sivas Beylerbeyi Tayyar Mehmed
Paşa’ya ber-vech-i hâss verildi. Abaza Paşa’nın isyanı kolaylıkla bertaraf olur zannedildi.

Tayyar Mehmed Paşa
Lâdiklidir. 1029 senesinde Bağdat vâlisi iken şehîden vefât eden Uçar Mustafa Paşa’nın
mahdûmudur.
1031 senesi zilhiccesinde Amasya mutasarrıfı olup emr-i âhire kadar Sivas’ta ikâmeti
fermân-ı âlî muktezâsından olmakla ağalarının mümtazlarından Köprülü Mehmed Ağa’yı
Amasya mütesellimi nasb ederek gönderdi.
1032 senesi muharreminin on ikisinde doksan beşinci bölükte mukayyed sipâhi
Yeniçeri oğlu Hacı Abdi Ağa bin Ahmed Ağa, evkâf-ı [39] Sultâniyye mütevellîsi oldu. Hacı
Abdî Ağa, Amasya a‘yânından el-Hâc Abdülganî Ağa’dır. Buna “Hacı Abdî Bey” denirdi.
Bu esnada Abaza Mehmed Paşa’nın kethüdâsı Çerkes Ca’fer Ağa, Abaza tarafından
Sivas mütesellimi olarak gönderilmişdi. Sivas a‘yânı Ca’fer Ağa’yı istikbâl ederek izzet ü
ikrâm ile Sivas’a indirdiler. Ziyafetler tertîb ederek ağırladılar.
Lâkin Ca’fer Ağa, seciyesiz bir köle idi. Bir ziyafette sarhoşluk sâikasıyla Türklüğü
tahkîr, a‘yânı tehdît ve tezyîf etmiş, a‘yân bundan müteessir olup Ca’fer Ağa güzel bir dayak
yedikten sonra soluğu Erzurum’da almışdı.
Cumâdelâhirede Abaza Paşa bu vâkıadan dolayı fevkalâde hiddet ederek tedarik etdiği
büyük bir kuvvetle Erzurum’dan kalkıp Sivas üzerine yürüdü. Tayyar Mehmed Paşa,
Abaza’nın ve kethüdâsının bütün ahvâl ve harekâtını Bab-ı Âlî’ye arz ve istimdât etdi.
Köprülü Mehmed Ağa’nın Amasya mütesellimliği esnasında Amasya Kadısı
Himmetzâde el-Hâc Ramazân Efendi, müftüsü Dursunzâde Mehmed Efendi, alaybeyi
Abdülbâkî Bey, şehir kethüdâsı el-Hâc Mustafa Ağa, kethüdâyeri Bağdatlı Mahmûd Ağa,
yeniçeri serdârı Altıncı Mehmed Ağa, Kal’a-i Bâlâ Dizdârı Doğan Bey idi.
Tayyar Mehmed Paşa’nın istimdâd ve mârûzâtına vâkıf olan Bâb-ı Âlî, Mar’aş Vâlisi
Amasyalı Vezîr Kalavun Yûsuf Paşa’yı Abaza aleyhine serdâr tâyin ederek Sivas üzerine âcilen
hareket etmesini Yûsuf Paşa’ya yazdı. [40]
Fakat Abaza Mehmed Paşa, Yûsuf Paşa’dan evvel gelip Sivas’ı istilâ ederek ibtidâ Ca’fer
Ağa’sını döğenleri, sonra yeniçeri, topçu, cebeci, acemi oğlanı, kuloğlu, yaya askeri olanları,
daha sonra zenginleri kılıçtan geçirdi, halkı soyup soğana çevirdi. Tayyar Mehmed Paşa,
Abaza’ya madara ederek canını güçlükle kurtarıyordu.
Mar’aş Vâlisi Yûsuf Paşa, Sivas’a geldiği anda kendi kuvvetinin azlığını mülâhaza
ederek Abaza’ya sûret-i zâhirede mümâşât ve iltihâk etmeye mecbûr oldu. Çünkü Abaza’nın
kuvveti kırk bin, kendisinin kuvveti on binden ibaretdi. Bununla beraber Tayyar Mehmed Paşa
ile birleşip Abaza’yı ifnâ edecek gizli teşebbüsâta başlamışdı.

847
549