Page 14 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Abdî Efendi Tezkiresinde diyor ki: Bu zamanın üdebâsından Âzerî, Türâbî, Hevâyî ile
musâhabât ve mutâyebâtı vardır. Bunlara “anâsır-ı erbaa’-ı edeb” denirdi. Kelâmî Mustafa
Efendi bunlarla dem-güzâr olurdu. Kâtip, şâir, edîp, yazısı güzeldi. Şu fahrîyesi şâyân-ı
dikkatdir:
Nazar itdikçe o mâhpâreye cân
Gözümün nûruna virür leme’ân

Gül cemâlinden alur şâm ü seher
Ma’rifet feyzini gönlüm her an

Bunun içün viriyor teşnelere
Sözlerim âb-ı zülâl-i ‘irfân

[9] Apardı İbrâhim Ağa
Amasyalı Mehmed’in oğludur. Genç iken yeniçeri yazılıp “civelek” oldu. Rumeli ve
Girit Muhârebelerinde fedâkârâne çalışdı. İbtidâ “yasakçı” olup yeniçerilerin inzibâtına
me’mûr ve sonra alemdâr ve yirmi beş yıldan ziyâde müte’addid defalarda Amasya’nın yeniçeri
serdârı oldu. 1120 şevvâlinde serdâr iken vefât etdi.
Yiğit, cömert, gâzi bir kimse idi. Mahdûmu el-Hâc Mehmed Ağa meşhûr serdengeçdiler
ağası idi. Bunun evlâdından el-Hâc Hasan, Hüseyin, Ali Ağalar, Yeşil Şeyh Ahmed Efendi,
evkâf kâtibi Hâfız Hasan Efendi bin Hâfız Mehmed Efendi, bunun mahdûmu mahkeme
a’zâsından Abdullatîf Efendi ma’rûf idiler. Bunlara Apardıoğulları denir, ba’zılarının
tercemeleri aşağıda gelir.

Atabeg-Emîr Nâsıreddîn Ahmed Bey
Kastamonu havâlisinde meskûn Atâllu aşîreti ümerâsından “Emîr Necmeddîn Ömer bin
1
Süleyman el-‘Atâlî” mahdûmudur. İkinci Mes’ûd Selçûkî hizmetinde tefeyyüz ederek
şehzâdesi Sultân [10] Altunbaş Gâzi Çelebi’ye Atabeg olduğu münâsebetle “Atabeg” diye
meşhûr oldu.
719’da Sultân Altunbaş’ın firâr ve ihtifâsında Sivas vâlisi Emîr Çobanzâde Timûrtaş
Bey’e intisâb ederek 722 senesi rebiülevvelinde Amasya Emîri oldu. Beş yıl kadar Amasya
vilâyetini hüsn-i idâre edib 727 senesi evâsıtında Timûrtâş Bey’in Mısır’a firârı üzerine
Karamânzâde Yahşî Bey’in harbinde mecrûhan vefât etdi.
Emîr-i müşârün-ileyh, âlime ve ulemâya muhib olduğundan Amasya’nın Sığır Pazarı
altında dere kenarında âlî bir medrese binâ etdi. Emlâk ü arâzisini bu medresenin mesâlihine
vakfederek evâil-i safer 727 senesinde vakfiyesini tanzîm etdirdi. Tevliyeti kendisinden sonra
mahdûmu Emîr Hayreddîn Hızır Bey’e ve ba’dehû ekber-i ebnâsına şart etdi. Hafidî Emîr
Şücâ’eddîn İlyâs ibn-i Hızır Bey 769’da vakfına mütevellî idi. Diğer mahdûmu Emîr
‘İmâdeddîn Ömer Beydir.
Emîr-i müşârün-ileyhin evlâdına “Atabeyoğulları” ve “Atabeyler” denirdi. İlyas
Beyzâde Hızır, Abdî Beylerden [11] Emîr Muîneddîn Abdullah, Abdî Bey, 802 senesinde
mütevellî iken tarafından Mevlanâ Şemseddîn Ahmed Çelebi Atabeg müderrisi tayîn edildiğine
dâir kayd-ı resmî görüldü. 804’de Timur harbinde şehîd oldu. Oğulları İlyâs Bey’le Yörgüç,
Hızır Paşalardır. Tevliyet İlyâs Bey’in evlâdına intikâl etdi.

Acaytu Noyin-Ece Sultân
Amasya’da Pervâne Bey Câmii önündeki türbede medfûn olan Cumudâr Noyin bin
Yeşmut bin Hülâgu Hân’ın oğlu ve Herkay Noyin’in kardeşidir. Buna Türkler arasında

1 Vakfiyesinde böyle görüldü. el-‘Atâlî, Atallu kelimesinin Arapçasıdır.

9
13