Page 190 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Ahmed Efendi-Mütevellîzâde el-Hâc
Amasya’da Çerîbaşı Câmii vakfının mütevellîsi Çerîbaşı evlâdından ve Çerîbaşı
Mahallesi eşrâfından olup 1081 hudûdunda vefât eden el-Hâc İlyas Ağa bin Ahmed Çelebi bin
Îsa bin Ali bin İlyas mahdûmudur. “Mütevellîzâde” demekle meşhûrdur.
Amasya müftüsü müfessir Hızır, Pîrîzâde el-Hâc Hüseyin, Dursunzâde Pîrî Mehmed
Efendilerden ahz-ı ulûm etdikten sonra Sivas Müftüsü Antabî Mehmed Tefsîrî Efendiden ve
Hâtuniyye-i Tokat müderrisi olup 1111’de Amasya’da vefât eden el-Hâc İlyas Efendi’den
ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm-ı meşhûr oldu.
Kibâr-ı kudâtdan el-Hâc Abdülbaki Efendiye dâmâd olup tedrîs-i ulûma koyuldu. Fazîlet-
i ilmiyyesi her tarafa şâyî olarak iştihâr etdi. Mükerreren pek çok talebeye icâzet verip 1114’de
Amasya Sultâniyyesi müderrisi oldu. [606] 1119’da ittifâk-ı umûmî üzere baş-a’yân olup 1123
senesi îd-i adhânın birinci günü vefât eden müftü İsmâil Efendi’nin yerine Amasya müftüsü
oldu. İki yıldan ziyâde makâm-ı fetvâda kalıb 1226 senesi saferinin evâ’ilinde dâr-ı na’îme
irtihâl etdi. Medresesi bahçesinde medfûndur.
Fâzıl, ulûm-ı şer’iyye ve akliyyede mâhir, usûlî, halûk, edîb, nüktedân, elsine-i selâseye
vâkıf, vecîh bir zât idi. Çerîbaşı Mahallesi şarkında Çorum mezârlığının altında el-yevm arsa-i
hâliye şeklinde duran yerde medrese yaptırdı. Seng-i mezârı kırılıp gâ’îb olmuşdur.
Ceddînin vakfına mütevellî ve âbâ ü ecdâdından mevrûs olan servet ü yesârı mükemmel
ve hânedân idi. Mahdûmu mevâlîden Abdülbâkî Efendi ve hafîdi Şemseddîn Ahmed Efendi bin
Abdülbaki Efendi meşhûrdur. Bunun evlâdından Şemseddîn adlı bir kimse sabâvetim
zamanında ber-hayat idi. Bunun hânesi Çerîbaşı Câmii şerîfi’nin kıble tarafında olup oldukça
şâyân-ı dikkatdi.

Ahmed Paşa-Kirli el-Hâc
Amasyalıdır. Tercemesi yukarıda geçen Kapıcızâde Ahmed [607]Efendi’nin birâderi
Mehmed Ağa bin Receb Ağa’nın mahdûmudur. Gençliğinde Enderûn-ı Hümâyûn’a kabûl ve
bostancı ocağına kaydedildi. Orada ilm ü kitâbet öğrendi Tedrîcen tefeyyüz ederek Kozbekçiler
halifesi oldu.
1111’de Amasyalı Sefer Ağazâde el-Hâc Mehmed Paşa emîrü’l-Hac oldukta me’zûnen
beraber Hicâz’a gidip avdetde eski vazifesini aldı. Hayli müddet halifelikde kaldığından “Eski
Ahmed Ağa” lakâbını aldı. Dârüssa’âde ağası Uzun Süleyman Ağaya çatdı.
1116 senesi cumadelûlâsının yirmi sekizinci günü sadr-ı a’zam olan Kalaylı Koz Ahmed
Paşa’nın sadâretinde hizmet-i mühimmesi sebk eylediğinden cumâdelâhirenin yedinci günü
Haseki Mustafa Ağa bostancıbaşı oldukta hamelecibaşıya takaddüm ederek haseki oldu.
1118 senesi şevvâlinin on yedinci günü bostancıbaşı Mustafa Ağa tekâ’üde sevk edildikte
yoluyla bostancıbaşı oldu. Tedbîr ü sadâkati Sultân Ahmed-i Sâlisin itimâd ve emniyetini
kazanıb 1123 senesi zilka’desinin [608]on dördüncü günü vezâretle kapudân-ı deryâ oldu.
1124 senesi zilhiccesinin on sekizinci günü İstanbul kâ’im-i makâmı olup teveccüh-i
şâhâneye fevkalâde mazhar olarak erkân-ı devletin hased ü istirkâbını celb edecek bir nüfûz ve
mevki kazandı.
1125 rebîülahirinde sadr-ı a’zam olan Pazârköylü Dâmâd Ali Paşa’nın istirkâbına binâ’en
Ruslara zahîre satmak iftirası ile sene-i mezbûre zilhiccesi evâ’ilinde Musûl valiliğiyle
İstanbul’dan atıldı. Yolda iken azli ile vatanı olan Amasya’ya gönderildi. 1126 senesi
rebîülâhirinde vezâreti de ref edildi.
1126 senesi ramazânında ba’zı kuranâ şefâ’atiyle nâ’il-i afv-ı pâdişâhî olarak vezâreti
ibkâ ve Rodos eyâleti tevcih edilmesi sadr-ı a’zamı kuşkulandırdığından Ruslara zahîre satmak
bühtânına bir tezvîrât ilâvesiyle pâdişâhı fevkalâde kızdırdı.
Bî-çâre Ahmed Paşa Rodos’a vüsûlünde 1127 senesi saferinde sadr-ı esbak Süleyman
Paşa ve aşçı vezîr [609] Abdurrahman Paşalarla beraber yok yere i’dâm edildi. Dâmâd Ali Paşa

185
189