Page 390 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

senesi rebîülâhirinin yirmi beşinci gecesi İstanbul’da vefât etdi. Fâtîh türbesi harîminde
medfûndur.

İKİNCİ FASIL

“Amasya Tarihi”nin ikinci bâbından ikinci faslı adlarının ilk harfi bâ-i muvahhide
“be(ب)” olanların terâcim-i ahvâlini târîhen şâyân-ı ehemmiyet olan cihetleriyle
mülâhhasan kayd ü zabteder. Bu fasla bâ-i muvahhide faslı denir. Bâ’dan sonra gelen
hurûf-ı hecâ tertibi üzere esâmî ve terâcim yazılır.

Baba İlyâs Horasanî-eş-Şeyh Şücâaddîn
Horasan eyâletinin merkezi olan Merv şehri havâlisinde kâin Mâhân karyesi ahâlîsinden
Alî bin Ahmed mahdûmudur. İbtidâ Harezm ilinde eş-Şeyh Ebû Alî el-Bâğdâdî hulefâsından
[416] ve Burhân Kâsânî telâmizesinden Tâceddîn Ebu’l-Vefa Mahmûd Harezmî 185 hizmetinde
ulûm-i şer’iyye ve sûfiyyeyi ahz ü tefeyyüz edib hâdim ve tilmîz-i hâssı oldu.
Cengiz Hân’ın Horasan’a doğru ordusuyla yürüdüğünü gördüğünde şeyhinin
ma’iyyetinde Bağdâd’a gelip orada bir müddet oturdu. Ba’dehû şeyhiyle beraber kalkıp
Anadolu’ya geldi. Amasya’yı vatan ittihâz ederek şeyhi Mes’udiye Tekkesi şeyhi oldu.
625’de Taceddîn Ebu’l-Vefâ Sivaslıların da’veti üzerine Sivas’a gidip yerine Mes’ûdiye
Hânkâhı Şeyhi olarak teayyün etdi. Gerek ilm ü fazîleti ve gerek zühd ü takvâsı ulemânın ve
âmmenin muhabbetini ve hüsn-i i’tikadını kendisine celb etdiğinden fevkalâde iştihâr etdi.
Mes’ûdiye Tekkesi fevkalâde i’mâr edilerek evkâfı teksîr ve câmii tecdît edildi.
Ta’âmiyesi mebzûl olduğundan gerek gurabâ ve gerek fukarâ bu imârethâne-i âlîden nevâle-
çîn olup ümerâ, ulemâ, halk babanın mürîdânı oldu. Nüfûzu fevkalâde arttı. [417]
Baba İlyâs’ın bu kadar nüfûz-ı ikbâlini gören Baba İshâk Kefersûdî, bundan fevkalâde
istifâde te’mîn edeceğini kestirip Mes’ûdiye Tekkesi’ne yerleşti. Baba’nın mürîd-i hâssı olup
yedi yıl kadar hizmetinde cân ve bâş ile çalışdı.
Öteden beri meşâyih-i kirâm, muhibb-i âl-i âbâ tanıtmış olduğu cihetle Baba İshâk, işte
bu muhabbet-i aleviyyeden istifâde ederek Baba İlyâs’ın fevkalâde i’timâdını kazanmışdı.
Zaten köylülere kendisini evliyâ tanıtmış olması hasebiyle Baba İlyâs’ın bu i’timâdından
istifâde etdi.
Baba İlyâs mezheben hanefi, i’tikâden Mâtürîdî meşreben ve tarîkaten Cüneydî idi. Baba
İshâk’ın zâhiren tuttuğu meslek bu olmakla beraber bâtınen hulûl-i ittihâda mu’tekîd ibâha
mesleğin mürevvic bir mülhid idi. Her halinde takiyye izhâr ederek mezhebini neşretmekteydi.
Nihâyet 636’da alem-i ifrâz-ı bâğî ve isyân olarak âlemi ıslâh etmeye me’mûr olduğunu
der-meyân edib 637’de Amasya’yı istîlâ ve Resûlullâh olduğunu i’lân [418] etdiğinde Baba
İlyâs Amasya civârında Çat mevki’inde kâin çiftliğine çekildi.
İki yıl zarfında Baba İshâk’ın avenesi perîşân olup kendisi de köpekler gibi asıldıktan
sonra Mes’ûdiye Tekkesi tahrîb edilmişti. 644’de Tatar Beyleri’nin yardımıyla Tekke i’mâr
edilip sâniyen şeyh olarak geldi. Çünkü mahdûmu Şemseddîn Mahmûd Çelebi Tatar Beyleri’ni
elde etmişdi.
On üç yıl kadar da bu sefer icrâ-i meşîhat ve sa’âdet ve ikbâlini te’mîn etdikten sonra
657’de dâr-ı bekâya rihlet etdi. Medfeni Amasya civârında el-yevm İlyâs köyü demekle meşhûr
çiftliğindedir. Sarılık Evliyâsı demekle meşhûr olan zâttır. Her yıl burası Hızır-İlyâs günü halk
tarafından ziyâret olunur.

185 Tâceddîn Ebu’l-Vefâ Mahmûd Harezmî, Ahmed bin Ebî Bekr’in mahdûmudur. Ulûm-i Arabiyyeyi ve
şer‘iyyeyi Burhâneddîn Mehmed bin Hasan ed-Dihkân el-Kâsânî hizmetinde tahsîl etdi. Bu da Necmeddîn Ömer
bin Mehmed en-Nesefî’den bu da sadrü’l-islâm Ebu’l-Yüsr Mehmed bin Mehmed el-Bezdevî’den bu da Ebû
Yûsuf Ya’kûb es-Seyyârî’den ahz ü tahsîl etmişti.

389