Page 544 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Cevher Bey-Bahâeddîn
Amasyalıdır. Amasya’da türbesi ve vakfı olan müstevfî-i meşhûr Hâce Fahreddîn
Mehmed Çelebizâde Alâaddîn Alî Çelebi mahdûmudur. Pederinin irtihâlinde ceddinin vakfına
mütevellî ve züamâdan olup Çelebi Sultân Mehmed Han devrinde ümerâdân oldu. 816 sâlinden
sonra vefât etdi. Mahdûmu Mehmed Çelebi’dir.

Cevher Ağa -Hâcıköylü
Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa’nın zamân-ı sadâretinde enderûn-ı hümâyûn mektebinde
hüsn-i terbiye ve tahsîl görüp oldukça bir nüfûz u i’tibâr kazandı. Fakat ba’zı ahvâlînden dolayı
enderûndan çıkarılıp sipâhîlikle Hâcıköyü’ne gönderildi.
Ba’dehû Merzifonî Kara Mustafa Paşa’nın sadâretinde tahayyüz edib Gümüş Ma’deni
emîni ve kazâsı voyvodası oldu. Tûl müddet bu me’mûriyyetinde kalıp hayli nüfûz ve şöhret
kazandı. Ba’dehû dergâh-ı âlî kapıcı-başılarından [213] olup 1114’de vefât etdi.
Hâcıköyü’nde Cemâre Mahallesi’nde bir mescid-i şerîf yaptırıp çeşmeler ihyâ etdi.
Hâcıköyü’nü bir kasaba şekline soktu. Emlâkini bu hayrâtı mesâlihine vakf etdi. Mahdûmları
Ahmed, İbrâhim, Osmân Ağalardır. el-Hâc Ahmed Bey mu’ahharan mîr-livâ oldu. İbrâhim
Efendi hâcegân-ı dîvân-ı hümâyûndan olup el-Hâc Osmân Ağa Hâcıköyünde kaldı. Bunlara ve
evlâdına “Gevheroğulları” dendi.

Cevher Paşa-Zoğulu
Merzifon’un nevâhi-i şarkiyyesinden olan Zoğu nâhiyesinden zaîm Osmân Bey’in
mahdûmu ve vezîr Timur Süleyman Paşa’nın küçük birâderidir. Bu da züamâdan olup Îrân
muhârebelerinde yararlıklar gösterdiğinden 1152’de Çorum sancâğı beyi oldu.
1154 senesi şa’bânının gurresinde bâ-rütbe-i mîr-i mîrânî Amasya mutasarrıfı ve Nâdir
Şâh muhârebesine me’mûr oldu. 1156 senesi zilka’desinde Rûmeli pâyesiyle Karahisâr-ı Şarkî
sancâğına tahvîl-i me’mûriyyet ettiyse de 1157 [214] cumâdelûlâsında sânîyen Amasya
mutasarrıfı oldu.
Ancak Köprü’de vâki’ olan bir katl ve rüşvet mes’elesinden dolayı sene-i mezbûre
şevvâlînin evâhirinde azl edilip hayli mu’âheze gördü. 1158’de Karesî sancâğı mutasarrıfı olup
yine Nâdir Şâh muhârebesine me’mûren Îrân hudûduna gitdi.
Ba’dehû buradan azl edilip 1161 senesi saferinde sâlisen Amasya mutasarrıfı olup
kethüdâsı ve mütesellimi olan Hacı Mîrza Ağa’nın mu’âmelât-ı şedîdesinden dolayı 1162
senesi cumâdelâhiresinde Karahisâr-ı Şarkî mutasarrıfı es-Seyyid Hasan Paşa ile becâyiş edildi.
Îrân muhârebâtında oldukça muvaffakiyyeti görüldüğünden 1164’de İçil, 1166 saferinin
gurresinde râbi’an Amasya mutasarrıfı oldu. Ancak bakâyâ tahsîlâtında vâki’ olan tecâvüzâtına
binâ’en sene-i mezbûre şevvâlînin gurresinde azl edilip Merzifon’da ikâmete me’mûr oldu.
Fakat şecâ’atinden dolayı 1167 senesi muharreminde Çorum ve şa’bânında hâmisen
Amasya mutasarrıfı ve 1168 senesi muharreminde Mar’aş Beylerbeyi oldu. Sene-i mezbûre
[215]şevvâlinde ma’zûl ve ba’dehû İçil ve 1174’de Çorum sancâklarına mutasarrıf oldu.
1175’de levend eşkiyâsının tenkîl ü istîsâline me’mûr olup şâyân-ı ehemmiyet bir
muvaffakiyyet gösterdiğinden sene-i mezbûrenin zilka’desinde sâdisen Amasya mutasarrıfı
olduysa da zilhiccesinde eşkiyânın pususuna düşüp mağlûb u münhezîm olduğundan azl edildi.
1176 senesi şevvâlînin sekizinde Kayseriyye sancâğı mutasarrıfı olup 1178 senesi
evâ’ilinde Çankırı, ba’dehû İçil mutasarrıfı oldu. 1183’de İçil mutasarrıfı olduğu hâlde Rusya
harbine me’mûr olup sene-i mezbûre zilhiccesinde Bender fâci’asında şehîden vefât etdi.
Şecî’, muhârib, gâzî bir kumândân ise de idâresi şedîd, ba’zen câ’irâne idi. Nâdir Şâh
muhârebâtında bir kaç def’a muvaffakiyetsizlik gösterdiğinden terakkî edemedi. Bununla
beraber bütün ömrü muhârebelerde geçti. Âkıbet şehîden vefât etdi. Mahdûmları Osmân,
Süleyman Beylerdir. [216]

538
543