Page 463 - 6-8
P. 463
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Doğan Bey-Emîr Mübârizeddîn birâderi Sultân Me’sûd’un ümerâsından olup Dânişmendiye beyleriyle uğraşdı. Bunları bozup
Tercemesi yazılan Torumtay Paşa’nın kölelerinden olup efendisinin hayatında kethüdâsı, bir müddet Amasya’yı istîlâ ederek vâlisi oldu.
Hafîdî Mehmed Bey’in Amasya vâliliğinde ümerâdan olarak “Doğancık” demekle iştihâr etdi. Ancak Dânîşmendîler yeni kuvvet alıp tekrar Amasya’yı kurtarmaya çalıştıkları esnâda
712 sâlinden sonra vefât etdi. vefât etdi. Bunu işiten birâderi Sultân Mes’ûd, serdârı olan Gürol Bey’i kuvvetli bir ordu ile
gönderip Amasya’yı sânîyen işgâl etdirdi. Gelip merkez-i saltanat yaptı. Ba’zı müverrihlerin
Doğan Şâh-Emîr Şerefeddîn iddiâsına göre Amasya vâlisi Nâsıreddîn Şehinşâh bunun oğludur. Halbuki Şehinşâh, Sultân
Emîr Bahâeddîn Kürt Bey’in oğludur. Büyük birâderi Hacı Kutluşâh’ın emâreti Mes’ûd’un oğlu olmak üzere tanınmışdır. [339]
zamanında ümerâdan olup Tokat, Kayseriyye gibi vilâyetlere emîr olmuştu. Ancak birâderinin
vefâtında Turhâl kasabasında ikâmet ve Turhâl kazâsı ve havâlîsine emâret etdi. Tuğrul Şâh-Şehzâde
Muahharan yeğeni olan Hacı Şâdgeldi paşanın Amasya emâret ve hükûmeti te’yid Amasya vâlisi Şehzâde Gıyaseddîn Mehmed bin Sultân Me’sûd bin Sultân Kılıçarslan’ın
eylediğinden tûl müddet orada [336] yaşadı. 772 hudûdunda vefât etdi. Mahdûmları oğludur. Pederinin azli üzerine münzevî bir halde yaşadı. Ammizâdeleri zamanında vefât etdiği
Mübârekşâh, Mukbil Şâh Beylerdir. zannolunur. Mahdûmu Mehmed Bey ve bunun mahdûmu İsâ Bey 665’de ber-hayat idi. Ba’dehû
vefât etdi.
Doğan Çelebi-Mevlânâ Bedreddîn
Amasya vâlisi Emîr Şehâbeddîn Şâdî Bey bin Balaban Bey’in kölesidir. Efendisinin son Tuğur Bey-Seyisli
hayâtında âzâd edilerek tahsîl-i ulûma koyuldu. İkmâl-i tahsîl ederek ders-i âm ve müderris-i Zileli ümerâdan Sayis beyzâde Kaya Bey’in oğludur. Amasya hükümdârı Hacı Şâdgeldi
be-nâm oldu. 780 yılına doğru vefât etdi. Meşâhîr-i ulemâdan idi. Mahdûmları Mehmed, Paşa’ya hizmet ve sadâkat ederek ümerâdan oldu. 783’de Kâdı Burhân harbinde vefât etdi.
Ahmed Çelebiler de ulemâdandır. Mahdûmu Ali Bey ve hafîdi Cüneyd Bey “Tuğuroğlu” demekle meşhûr oldular. Buna Tokur
da dendi.
Doğan Bey-Oğuzhanlı
Amasya ümerâsından Hamza Bey’in oğludur. İkinci Sultân Murad’ın maiyyetinde hizmet Tayyâr Ahmed Bey-Tayyâr Paşa Yeğeni
ederek ümerâdan oldu. 846’da müşârün-ileyhin saltanattan ferâğında Filibe Bey’i olup 847’de Vüzerâdan Lâdikli Mustafa Paşazâde Hüseyin Bey’in oğlu ve Tayyar Mehmed Paşa’nın
Vârna muhârebesinde şehîden vefât etdi. Kibâr-ı ümerâdan idi. Oğulları Ergeldi, Gâzi yeğeni olduğundan halk arasında buna da Tayyar Ahmed Bey denmişdir. Zuamâdan olup
Beylerdir. Hamza Bey bin Dündâr Bey bin Oğuz Hân meşhûrdur. Tayyar Paşa dâiresinde büyüdü. Sonra Tayyar Paşazâde vezîr Ahmed Paşa’nın kethüdâsı olup
1068’de mîrlivâ olduysa da 1069’da Abaza Hasan [340] Paşa’ya uyduğundan amcalarıyla
Doğan Ağa-Kazancı beraber i’dâm edildi.
Yeniçeridir. Ocakda tefeyyüz ederek Muhzır Ağası olmuştu. 847’de Sultân Murad’a
tarafdârlık ederek Sultân Mehmed’in hal’ine ve Sultân Murad’ın ikinci defa saltanatına [337] Tayyar Mehmed Paşa-Mustafa Paşazâde
yardım etdiğinden Sultân Mehmed’in gönlünde bir ukte bıraktı. Ba’dehû terakkî ederek 851’de Lâdiklidir. Sadr-ı esbak Nasûh Paşa’nın kethüdâlığından vezîr olan Lâdikli Uçar Mustafa
Yeniçeri Ağası oldu. Paşa bin Hüseyin Bey’in mahdûmudur. Celâlî eşkiyâsı harbinde yararlıklar gösterdiğinden
855’de Sultân Murad’ın irtihâli üzerine Fatih Sultân Mehmed ikinci defa pâdişâh olunca Kuyucu Murad Paşa’nın inhâsıyla züamâdan oldu.
cülûs bahşişi vak’asında yeniçerilerin ufak bir hareketi bahâne edilerek azledip tahkîkâta girişti. Sonra Nasûh Paşa sadâretinde Zile ve Tokat voyvadası ve Amasya beytü’l-mâl emîni
Halefi Mustafa Bey’in yardımıyla vak’adan berâet etmekle Amasya’ya gönderildi. olup pederinin vezâretinde mîrlivâ olmuştu. 1028’de Urfa (Ruha) Sancağı beyi olup Lehistân
Amasya vâlisi olan Şehzâde Sultân Bâyezîd henüz sekiz, dokuz yaşlarında bir çocuk harbine me’mûren muntazam kuvvetiyle Rumeli’ne gitdi.
olduğundan Amasya muhâfızı tâ’yin edilerek vilâyetin idâresi uhdesine verildi. Amasya’da 1030’da Sultân Osmân’ın huzûrunda alay gösterip pâdişâha beğendirdiğinden muallim-i
yirmi yıl kadar kaldı. 881 hudûdunda vefât etdi. Amasya’da Kazancı nâmıyla mahallesi, sultânî Amasyalı Ömer Efendi’nin sevk ve ta’rîfiyle Halep Beylerbeyi, 1031 rebîülâhirinde
mescîdi vardır. Mahdûmu Hüseyin Bey’dir. Sivas vâlisi oldu. Sivas’ı Abaza Mehmed Paşa’ya karşı müdâfaa ederken esîr olmuşken
kendisini kurtardı.
Doğân Bey-Gâzi Beyzâde Abaza Paşa’nın Sivas vâlisi nasbetdiği Lâdikli Seyyid Hân Paşa’yı basıp i’dâm ve Sivas
Amasyalıdır. Oğuzhanlı Doğan Bey’in ahfâdından Ergeldi Bey’in oğludur. Züamâdan vilâyetini tamamıyla Abazalılardan tathîr etdiğine mükâfât olarak [341] vezâret rütbesiyle
olup Celâlî eşkiyâsına karşı devleti müdâfaa eylediğinden Amasya Kalesi kethüdâsı ba’dehû 1032’de ikinci defa Sivas vâlisi oldu. Abaza Paşa’nın güvendiği adamlarını birer sûretle elde
kale muhâfızı ve dizdârı ve 1036 şâbânında Amasya alaybeyi oldu. ederek devlete dehâlet etdirdiğinden 1036’da Şam vâlisi oldu.
1038 şevvâlinde Hüftâdi vak’asında yapdığı hizmetlerine [338] mükâfât olarak Cânik İki yıl kadar Şam’da kalıp lüzûmuna binâen 1038’de üçüncü defa Sivas, 1040’da
sancağı beyi oldu. Ba’dehû Bozok, Divriği sancaklarına mutasarrıf olarak Bağdat harbine Diyarbekir, 1041’de Anadolu vâlisi ve 1042’de ikinci defa Diyarbekir vâlisi ve 1046’da ilhâken
me’mûr olup 1044’de şehîden vefât etdi. Yiğit, dündâr bir beydir. Mahdûmu Ömer Bey’dir. Musûl muhâfızı oldu.
Doğân Bey ulu atamızdır. Çünkü bu esnâda Lâdikli Kurd Ağazâde Bayram Paşa Sadr-ı a’zam olmuştu. 1048
rebîülevvelinde, Bağdat harbine gederken Urfa civârında Celap mevkiinde irtihâl eden Bayram
Tuğrul Şâh-Selçûkî Paşa’nın sevk ve tavsiyesi ve Rûznâmeci İbrâhim Efendi’nin de muvafakatıyla Sadr-ı a’zam
Konya’da hükûmet eden Sultân İzzeddîn Kılıçarslan bin Sultân Süleyman bin Kutlumuş oldu.
(Kutulmuş) bin Arslan Bey bin Selçuk Bey bin Tuğak şehzâdesidir. Pederinin vefâtından sonra
458 459
462
