Page 227 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

"Bersahâniyye, Harlahiyye , Tohâriyye ve Gûriyye 234 " gibi meşhûr tireler bu "Heytal
233
Anarı"ndan türemişdir. "Heytal", altun ma'nâsına olan "Altay" kelimesinin mu'arrebi olup
nisbetinde "Heytalî" ve cem'inde "Heyâtile" denmişdir. Çin'e kadar bilâd-ı Mâverâün-nehr'e
"Bilâd-ı Heytal" denir. "Horasân bin Âlem bin Sâm bin Turâs", bu "Heytal"in birâderi
gösterilmekdedir. "Horasân" dahi mukayyeddir.
Amel, Cîl, Alem nâmıyla da mukayyed olan Âlem, bütün Türk târîhlerinde Küyûl
nâmıyla mestûr olan hânın isminden kinâye ve muharrefdir. Küyûl "altun külçesi" ma'nâsına
olup Gulçe dahi denmişdir. Kaşgar kıt'asında Külçe beldesinin bânîsi olduğu mervîdir. [34]
Sâm, hayvân-ı ma'lûm ma'nâsına olan "Sâmûr, Sâmîr, Sûmer" demekle meşhûr bir
kimsenin isminden muhaffef olduğu pederinin adı "Türâs" gösterilmesinden münfehim olur.
Irâk (Îgrâk)'da hükûmet eden sülâle-i Sâmiriyye'nin ceddidir. Türâs, derilmiş bir top çiçek
yâhud hayy (diri) ma'nâsına olan "tîrâs" demekdir. "Tirmek" masdarından me'hûzdur. Türkmen
lehcesi buna "Tîrez" deyip temiz ve pâk ma'nâsında isti'mâl etmekdedir. "Târiş, tirâş, tîriş, ve
hîriş" gibi eşkâl-i acîbe "Tîrâs"dan kinâye ve muharrefdir.
Şu dokuz anardan teferru' eden bütün kabâ'il-i Tûrâniyye'nin hasr ve ta'dâdı mümkün
değil ise de her biri bir millet olacak derecede oymakları, efrâdı çok olan Türk kabarları hurûf-ı
hecâ üzere şunlardır:
Âbâr (Âvâr, Âvâra, Hebâre)
Âtıg (Âdiga, Ezkeş)
Ârâmut (Armât, Îrâmûs)
Âsîg (Âs, Âsitîn, Kavasha)
Âmâs (Amazon, Mâsît)
Ânâk (Ânâgît, Anuhît)
Ercâs (Erlayit, Erlât)
Argûn (Argûnît, Arhûnût)
Erlâs (Erlâyit, Erlât)
Enes (Înôs, Aynôs)
Ûstâk (Ûstiyâk, Ûstiyâke)
Ûstûn (Ûstûnî, Ûstûnyâ)
Oyrât (Hoyrât, Hoyrât)
Îgrâk (Irâk, Herâgît)
Aylâk (Amlâk)
Becâr (Başkar, Başgarat)
Becenek (Becenâk)
Bershâr (Bershân, Bershâniye)
Barlâs (Barlâsît, Barlât)
[35] Berem (Bermî, Permî)
Bagdân (Bûgdân, Bahtî)
Bagrâc (Bûgrâk, Bügrek)
Balgâr (Bulgâr, Bulâr)
Belûc (Buluc, Buluş)
Bûrî (Bûriyât, Mûrî)
Bûrgâs (Bûrgâz, Bûrgût)
Bulak (Balk, Balh)
Bûsâr (Bûser, Bûkser)
Bûyâ (Bûyât, Bûyâvut)

233 "Harlahiyye", "Uygur" nâmıyla meşhûr olan Türkler'den bir kabîle olup "Karlıg ve Karlı" kelimesinin
mu'arrebidir. Sîmâları gâyet güzel, lehceleri pek mükemmel bir kavim oldukları meşhûrdur.
234 "Gûriyye", "Ugur" nâmıyla meşhûr olan bir kabîle olup "Uguriyye"den muhaffefdir. Bunlara "Garcılar" dahi
denir. Karîben beyân edilecekdir.
525
226