Page 257 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

İnâs: 4221

Rûm:
Zükûr: 389
İnâs: 365

Kıbtî:
Zükûr: 310
İnâs: 347

(Yekûn):
Müslim: 202246
Ermenî: 23079
Rûm: 24560
Kıbtî: 1033

Mecmû'-ı Nüfûs-ı Livâ: 250918
Hristiyân: 48672
Müslim: 202246

Müsâfir müslim ve hristiyân hâric olan şu yerli nüfûs-ı umûmiyye-i livâ içinden 491
nefer Katolik ve 1665 nefer Protestan Ermenîler de dâhildir. Binâ'en-aleyh hâl-i hâzırda
Amasya Sancağı'nda yerli Hristiyânların mecmû'u sancak nüfûsunun ancak beşde birini teşkîl
etmekdedir. Fakat 1254'de muharrer olan Hristiyânlar mecmû'-ı nüfûsun yedide biri idi.
1254 yılından 1330 târîhine kadar Amasya Sancağı'na binlerce müslim muhâcir geldiği
ve Erba'a, Zile, Osmâncık gibi üç mühim kazâ diğer livâlara verildiği hâlde Ermenîler'in 12700
nüfûsu 23079, Rûmlar'ın 416 nüfûsu 24560 hattâ 65 Kıbtî bile 1033 adedlerine [110] bâliğ
oluyor da 89120 nüfûs-ı İslâmiyye ancak 202246 adedini buluyor. Binâ'en-aleyh Hristiyânların
hele Rûmlar'ın tezâyüdü şâyân-ı hayretdir.
Çünkü 1294 târîhinden i'tibâren Trabzon vilâyeti ve Canik sancağı kurâsından her sene
yüzlerce Rûm dilli Hristiyân Becenekler, Kumânlar gelip Amasya sancağı kurâsına müste'cir
sıfatıyla yerleşdiler. Müste'ciren yerleşdikleri İslâm çiftliklerini on beş, yirmi sene sonra cebren
zabt ve tasarruf ederek eski mutasarrıflarını def' etmişlerdir.
Bâlâda muharrer 202246 nüfûs-ı İslâmiyyeden sülüsânı Oğuz Hân neslinden ya'nî
Türkmen olup sülüs-ı ahîrin nısfı Tatar, Kumuk, Lezgi, Nogay ve nısfı-ı diğerinin sülüsânı
Çerkes, Kürt ve sülüs-i diğeri de Gürci, Laz olduğu tahmîn olunmakdadır.

BİRİNCİ FASL

Kurûn-ı ûlâda Anadolu kıt'asının tâbi' olduğu Tûrân hükûmâtı hakkındaki
ma'lûmât-ı târîhiyyeden Amasya Sancağı'na ta'alluk eden vekâyi'-i ma'lûmeyi beyân
eder.
Kurûn-ı ûlânın evâ'ilinde târîh-i kadîmin zabt edebildiği zamânlara kadar geçen binlerce
asırlar mechûl olduğu münâsebetle bu asırlar "ezmine-i mechûle" unvânı altında
bulunmakdadır.
Bu ezmine-i mechûlenin vekâyi'i ba'zen hadd-i muhâle vâsıl ve nâdiren de hakîkat-i
hâle muvâfık zann olunan faraziyyât ile mâlî olduğu cihetle ezmine-i mechûle [111]
vekâyi'inden hâkî olan tevârîhde pek çok garâ'ibe tesâdüf olunmakdadır.
Binâ'en-aleyh evlâd-ı benî Âdem ya'nî bütün beşer Nûh aleyhi's-selâmın Hâm, Sâm,
Yâfes nâmlarıyla meşhûr olan üç oğullarından tenâsül ve Tûrânîler'in de Yâfes bin Nûh

555
256