Page 466 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

818 senesi saferinin dokuzuncu salı günü ikindi üzeri Amasya ve mülhakâtında müdhiş
bir zelzele olup Amasya şehrini harâbe-zâra döndürdü. Pek çok nüfûs-ı insâniyye ve hayvânât
telef oldu. Pek çok cevâmi'-i şerîfe ve ebniye-i âliyeyi yıkıp aşağı indirdi.
Amasya a'yânından Amasya kadısı Rükneddîn Mahmûd Buhârî, Pîr İlyâs Halvetî
halîfesi kutbu'l-meşâyih Pîr Şerefeddîn Hamza Çelebi, Amasya mevlevî-hânesi şeyhi
"Küpelioğlu" demekle meşhûr Şeyh Mü'eyyedzâde Mecdeddîn Abdulmecîd Çelebi ve Yâkût
Paşa Zâviyesi şeyhi Divriklizâde Alî Yârî Çelebi vefât etdi. Yârî Çelebi yerine mahdûmu
Mü'eyyed Çelebi geçdi.
Amasya ve mülhakâtında zelzelenin îkâ' eylediği hasârât-ı azîme herkesi tedhîş etmekde
iken İskilib havâlîsinde meskûn olan Kara Tatar beliyyesi de ayrıca bir dâğ-ı derûn olduğundan
Amasya vâlîliğine şehzâde Sultân Murâd ta'yîn edilerek Edirne'den gönderildi.

Sultân Murâd Hân
Çelebi Sultân Mehmed Hân'ın büyük şehzâdesidir. Amasya'da doğup Amasya'da
büyümüşdür. Pederinin cülûsunda Edirne'ye gidip 818 senesi rebî'ulevvelinde Amasya vâlîsi
olarak mu'allimi bulunan Amasyalı [194] Şücâ'eddîn İlyâs Çelebi bin Hızır'la beraber geldi.
Sunkuroğlu Melik İsmâ'il Bey, Amasya muhâfızı ve şehzâde atabeyi olarak Tokat
emâretinden celb edildi. Fakat ahâlî-i memleket tekerrür eden zelzelelerden dolayı üç ay kadar
çadır altında yaşadı. Zelzeleden masûn olan bahçeler, bâğlar, tarlalar kurudu. Ortalığı kaht u
galâ istîlâ etdi.
Şehzâde Sultân Murâd'ın vürûdunda Amasya kadılığına kibâr-ı ulemâdan Muslihzâde
Şemseddîn Mehmed Şâh Efendi ta'yîn edildi. Şeyh Şerefeddîn Hamza Çelebi yerine Amasya
müftüsü Gümüşlüzâde Pîr Abdurrahmân Çelebi Halvetiyye şeyhi olup kibâr-ı fukahâdan
Lâdikli Tâceddîn İsrâfîl Çelebi Amasya müftüsü ve Celâleddîn Mehmed Erzincânî de mevlevî-
hâne şeyhi oldu.
Vezîr-i a'zam el-Hâc Halîl Paşa'nın kadı olduğu Gümüş kasabasında başlatdığı medrese-
i âliye 818 senesinde hitâma erdi. Medrese gâyet metîn olduğundan zelzele-i müdhişeden
müte'essir olmadı. Adı medresenin kapısı üstünde mahkûkdur.
819 senesinde Amasya muhâfızı Melik İsmâ'il Bey, her tarafa tâ'ûn ve vebâ gibi
müstevlî olan Kara Tâtâr'ı kırıp geçirdi. Beliyyelerini halkın üzerinden kaldırdı. Şehzâde ve
halkın nazarında yükseldi.
Yine bu sene şehzâde Sultân Mustafa, hurûc ve kıyâm ederek Selânik tarafından gelip
Sîroz'u işgâl etmişdi. Vezîr-i a'zam el-Hâc Halîl Paşa ma'iyyetine aldığı bir kuvve-i mühimme
ile Sîroz üzerine gitdi. Fakat [195] şehzâde Sultân Mustafa harbinde maktûlen vefât
eylediğinden yerine Amasyalı Sunkuroğlu Bâyezîd Paşa vezîr-i a'zam oldu. 555
Şehzâde Mustafa'nın 556 kıyâmı pek mühimdi. Rûmeli beyleri hâssaten Gömlüoğulları
şehzâdeyi pek güzel tanıyorlar, ona itâ'at ediyorlardı. Bunun kıyâmı Çelebi Sultân'ı pek ziyâde
telâşa düşürmüşdü. Şehzâdenin ve Karamânoğlu Mehmed Bey'in kıyâm ve isyânı Kastamonu
hâkimi İsfendiyâr Bey'e cür'et vermiş, Karahisâr-ı Şarkî beyi Hasan ve Erzincân beyi Pîr Ömer
ve Samsun beyi Cüneyd Beyler'i dâ'ire-i ittifâkına almışdı.
820 senesinde İsfendiyâr Bey, mahdûmu Hızır Bey'e asker terfîk ederek Bafra ve
mülhakâtını zabta kıyâm etmiş, Samsun taraflarını da bu sûretle ele geçirmiş, Canik beyi
Alparslanzâde Hüsâmeddîn Hasan Bey bunu şehzâde Sultân Murâd'a bildirmişdi.

555 Türkiye Târîhi'nde Candarlı-zâdelerin gayret-keşleri bu târîhde Candarlı-zâde İbrâhîm Paşa'yı vezîr-i a'zam
göstermişlerdir. Hâlbuki Bâyezîd Paşa'nın vakfiyeleri, vak'aları, hizmetleri vezîr-i a'zam olduğuna şehâdet
etmekdedir. Husûsuyla İbrâhîm Paşa evrâk-ı resmiyyede 819 "İbrâhîm Çelebi" unvânıyla mezkûrdur.
556 Şehzâde Mustafâ, Çelebi Sultân'ın büyük birâderi ve Yıldırım Hân'ın şehzâdesidir. Türkiye târîhinde buna
"Düzmece" denmişdir.
763
465