Page 587 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 4

avenesinden acı acı feryât etmesi, câmi-i mezkûrda hazır olan Kadı Mustafa Efendi’yi telâşa
düşürdü. Birâderi Abdullah Efendi’yi Amasya nâibi tâyin ederek tegayyüb etdi.
Zâten dîlgîr ve dolgun olan halk, her dinleyeni ağlatan vâizin müessir sözleriyle coşup
kabından taşdı. Derhal Mumcuoğlu’nun hânesini taşlarla harab etdi. Mumcuoğlu gizlendi.
Fakat müddeî ve müştekîlerden ele geçenler fena halde döğüldü. Bu haşerâttan bir kaçı telef
oldu.
Şehir kethüdâsı Mumcuoğlu Seyyid Ahmed Ağa’nın aleyhinde birçok [138] müddeîler
meydana çıktı. Şehir kethüdâlığına ait muhâsebesine bakılmak üzere halk tarafından tutulup
haps ve ta‘zîb edildi. Hızır Efendi’den dava ve tahsîl edilen paraların kısm-ı a‘zâmını
kendisinin aldığı iddia edilmekte idi.
Şevvâlin on beşinde şehir kethüdâlığından kaldırılan Mumcuoğlu’nun yerine Nasûhzâde
Mehmed Ağa şehir kethüdâsı oldu. Mutasarrıf Muslî Paşa, taşkın halkı teskîn ve te’dîbe kıyâm
etmişdi. Halk ise “Mahkemedeki rezâleti men‘ etmeyip de adâlet isteyenleri te’dîbe
uğraşıyorsun.” diyerek Paşa’yı da taşladı.
Zilka’denin beşinci günü Muslî Paşa, Amasya’dan çıkıp kaçtı. Altıncı günü halk,
Mumcuoğlu’nun diğer hânesine hücûm ve eşyasını yağma ve kendisini yarım ölü bir halde
Amasya’dan ikinci defa sürüp çıkardı. Hızır Efendi’nin eşyasından buldukları şeyleri toplayıp
hıfz etdi.
A‘yândan Deli Yûsuf Ağazâde Mehmed Ağa Amasya’yı devlet nâmına idâreye kıyâm
edib vukû-ı hâli Sivas Vâlisi Kıbleli Mustafa Paşa’ya bildirdi. Müteâkiben Amasya’nın ulemâ
ve a‘yânı tarafından bir mahzar-ı umûmî tertib edilerek sadrâzam Köprülü Mehmed Paşa’ya ve
pâdişâha takdîm edildi.
Zilka’de evâsıtında tımârhâne kurbinde Nuh Bey Dâru’l-kurrâ’sı Şeyhi Reîsi el-Kurrâ
Hâfız Abdurrahman Efendi, mevlevîhâne şeyhi Mahmûd Adnî Dede Efendi, irtihâl-i dâr-ı bekâ
edib Hâfız Sun‘ullah Efendi [139] dâru’l-kurrâ şeyhi, hulefâ-yı mevleviyyeden Hasan Kudsî
Dede Efendi de mevlevîhâne şeyhi oldu.
Zilhicce gurresinde Vâlî Kıbleli Paşa, Sivas’tan hareket edib Tokat’ta birkaç gün kaldı.
Sonra Amasya’ya geldi. Uzun tahkîkâta girişip hayli tâkîbat yaptı. Ulemâ ve halktan çoklarını
tecrime kıyâm ederek şikâyetlere ma’rûz oldu. Amasya sancağı da Kayseriyye Mutasarrıfı
Mehmed Paşa’ya tevcîh edildi.

Mehmed Paşa
Vanlıdır. “Kürt Mehmed Paşa” demekle meşhûrdur. 1070 senesi zilhiccesinin on üçüncü
günü Amasya mutasarrıfı oldu. Vusûlüne kadar Deli Yûsuf Ağazâde Mehmed Ağa mütesellim
olup Amasya’yı idâre etdi. Çünkü Mehmed Ağa, fitneyi oldukça teskîn ederek kendisini
sevdirmişdi.
Vâlî aleyhinde şikâyetin başlıcası müsâdere edilen kimselerin emvâlinden hayli nefâyis
ve Hızır Efendi’nin müzâyedeye çıkarılan eşyasının nevâdiri bilâbedel ahz etmesi, Sivas ve
Amasya’da bir takım bîgünâh olanlara cerîmeler tarh ve tahsîl ederek halkı soyması idi.
Kıbleli Paşa halkın kendi aleyhindeki feverânından korkup Sivas’a avdet etmeye mecbûr
kaldı. Çünkü maiyetindeki kuvvet azdı. Amasya Alaybeyi Hasan Bey’le yeniçeri serdârı
Ahmed Ağa, hâssaten kethüdâyeri Ekşi Mehmed Ağa, halkı kırmak taraftârı değildi. [140]
1071 senesi gurre-i muharreminde Kadı Mustafa Efendi geldi. Müteâkiben mutasarrıf
Mehmed Paşa da gelip güzel idâresiyle halkı tatmîn ve mevkûflardan çoklarını tahliye ederek
mevkiini temin etdi. Bu esnada Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa, vezâretle Şam vâlisi oldu.
Cumâdelûlâ gurresinde Kadı Mustafa Efendi’nin yerine Canikli Sıyâmî Efendi Amasya
kadısı olup geldi. Receb gurresinde Amasya Müftüsü Ebussu’ûd Efendi kadı olduğundan
yerine birâderi Yeğenzâde Mehmed Efendi Amasya müftüsü ve meşhûr ders-i âm İsmâil
Efendi Sultâniyye müderrisi oldu.

884
586