Page 584 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Cumâdelâhirenin yirmisinde gelen fermân-ı âlî ile sâbık Amasya Kadısı Tokatlı Ahmed
Efendi, nâibi Osmân Efendi, esbak arpa emîni Osmân Efendi, Dede Hasanoğlu Hüseyin,
Gazanfer Ağazâde Ahmed ve Mehmed beylerle pek çok kimse Amasya’da i’dâm edildi.
İdam edilen başların, beylerin, efendilerin ve ağaların bütün metrûkâtıyla beraber Hoca
Ahmed Paşa’nın ve oğulları Dede Ali ve İbrâhim beylerin, müftü-i sâbık Hızır Efendi’nin,
mütesellim-i esbak Koca Hızır Ağa’nın ve sâir pek çok zenginlerin emvâl u emlâki Abazalı
diye müsâdere edildi. Kazâlarda da hayli nâmdâr kimseler i’dâm ve müsâdere edilmişdi.
Sivas Defterdârı Murâd Efendi ve müteâkiben Sivas Beylerbeyi Sührâb Mehmed Paşa,
Amasya’ya gelip müsâdere edilen emvâl ü emlâk satıldı. Esmânı mâliyeye îrâd kaydedildi.
Sührâb Paşa, Rus Rıdvan Ağa’nın [130] dokuz yaşlarındaki gayet güzel oğlu Ahmed Çelebi’yi
köle namıyla dâiresine aldı. Buna “Sührablı” dendi.
Hâlbuki Rıdvan Ağa, Hoca Ahmed Paşa’nın kölesi iken 1056 senesi muharreminde i‘tâk
edilmiş ve rebîülevvelinde Hacı Efendizâde Sarı Mehmed Ağa’nın kerîmesi Havva Hanım’ı
tezevvüc etmişdi. Bu Ahmed Çelebi Havva Hanım’dan doğmuşdu. 657
Fakat Köprülü Mehmed Paşa’nın gerek Halep’te ve gerek Amasya ve mülhakâtında
öldürttüğü adamların hânelerinden yükselen feryâd u enîn, en katı yürekleri bile ağlatıyordu.
Bir taraftan can acısı, diğer taraftan mal acısı herkese acı acı gözyaşları döktürdü.
Vâlî ve defterdâr, derhal Amasya’dan çekilip gitdi. Bu acıklı feryatlara karşı en katı
yürekli tanınmış olan Gâvur Murâd Ağa, Kiraz Mehmed Ağa, Kör Mustafa Ağa bile haklı
haksız bu kadar adamların i’dâmlarına gözyaşları dökerek sebep olanlara, hâssaten mütesellim
Bayburdlu Ahmed Ağa’ya sitem ve lânet etmişlerdi.
Bayburdlu Ahmed Ağa, bunları derdest etdirip Amasya Kalesi zindanına attı. Emr-i Âlî
sudûruna değin hânelerini mühür altına aldırdı. Vâlî Sührab Paşa’ya keyfiyeti bildirdi.
Receb evâilinde Sadr-ı a’zam Köprülü Mehmed Paşa ağalarından Amasyalı Taşçızâde
Ebûbekir Ağa, Sivas kalelerini teftişe me’mûren Amasya’ya [131] geldi. Vâlî ve mütesellim
Ahmed Ağa aleyhindeki şikâyetleri tahkîke başladı.
Amasya Mutasarrıfı Kör Mustafa Paşa, me’mûriyeti başına gelmedikten başka, Antalya
Kalesi’ne kapanmış, kimseyi tanımaz bir halde idi. Manisa Mutasarrıfı Küçük Mehmed
Paşa’nın tedâbir-i siyâsiyesiyle derdest ve i’dâm edilip Amasya sancağı Malatya Mutasarrıfı
Mehmed Paşa’ya tevcîh edildi.

Mehmed Paşa
“Sarı Mehmed Paşa” demekle meşhûr bir beylerbeyidir. 1069 senesi şa’bânının
gurresinde Amasya mutasarrıfı olup a‘yândan Kadızâde Muslî Ağa Amasya mütesellimi oldu.
Tahkîkât hususunda Ebûbekir Ağa’ya yardım etdi.
Bundan akdem kethüdâ-yı sadr-ı âlî Köprülü Yûsuf Ağazâde Kayın Mehmed Ağa, ba’zı
etvârından Abazalı olduğu sezilmekle azl ve tekâüde sevk edilip Hacıköylü Muharrem Ağa
kethüdâ-yı sadr-ı âlî ve telhîsi olan Merzifonî Kara Mustafa Ağa da mirâhur-ı sânî oldu.
Şa’bânın onunda Vâlî Sührab Paşa’nın azline binâen Trablusşam Beylerbeyi Kıbleli
Mustafa Paşa Sivas vâlisi olup geldi. Yirmi altısında mağdur olduğu anlaşılan Fâzıl Hızır
Efendi Amasya Müftülüğü’ne ve Sultâniyye müderrisliğine iâde edilerek taltîf edildi. Fakat
Hoca Ahmed Paşa, müsâdereden pek ziyâde müteessir olup şa’bân evâhirinde vefât etdi. Çünkü
kendisini müsâdere eden Bayburdlu Ahmed Ağa’yı katırcılıktan kurtarıp [132] dâiresinde
terbiye ederek adam etmişdi. 658

657 Amasya Sicillinde böyle mestûrdur. Bu Ahmed Çelebi, muahharan Enderûna girip Hazîne Kethüdâlığından
vezir ve sadrâzam olan Sührâblı Ahmed Paşa’dır.
658 Bayburdlu Ahmed Ağa, kendi velinimeti olan Merzifonî Kara Mustafa Paşa’yı idâm ettirip yerine geçen Kara
İbrâhîm Paşa’nın babasıdır.
881
583