Page 583 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 4

1069 senesi gurre-i muharreminde Abdülfettâh Efendi’nin yerine meşâhir-i kudâttan
Tokatlı Ahmed Efendi Amasya kadısı olup vusûlüne kadar nüvvâbdan Osmân Efendi’yi
Amasya nâibi tâyin ederek gönderdi. Kadı Ahmed Efendi, hâlis Abazalı bir adamdı.
Köprülü Mehmed Paşa, Abaza’nın isyânını haber almışdı. Yanova Kalesi’nin fethinden
sonra dördüncü Sultân Mehmed’in daveti üzerine dönüp muharreminin on dördüncü günü
Edirne’ye ve yirmi ikisinde Sultân Mehmed’le beraber İstanbul’a geldi.
Saferin on altısında Şâm Eyâleti’ni Silistre Beylerbeyi Köprülü Kadri Paşa’ya tevcîh edib
Tayyar Paşazâde Ahmed Paşa’yı azletdi. Ali Bey’i Amasya’da ibkâ ve takrîr edib Canikli
Mehmed Paşa’nın kethüdâ-yı [127] sadâreti olan Bayburd’lu Ahmed Ağa’yı rebîülevvelde
Amasya mütesellimi nasb edib gönderdi.
Çünkü Abaza Hasan Paşa’nın cem‘iyet-i bâgiyyesi, pek müthişdi. Serdâr Murtezâ
Paşa’nın ordusunu bozduğundan isyân ve istikbârı artmışdı. Köprülü Mehmed Paşa, bu
cemiyet-i bâgiyeyi tedâbir-i siyâsiye ile dağıtıp imhâ etmeye çalışıyordu.
Bu esnada Amasya’nın a‘yân ve müteneffizânı iki taraf olmuşdu. Birinci fırka Köprülü
taraftarı, ikincisi Abaza taraftarı idi. Abazalıların işe yarayanları Abaza ordusuna gidip fiilen
yardım ediyorlardı. Köprülü taraftarları da Köprülü hesabına çalışıyorlardı. Kazâlar da aynı
halde idi.
Amasya’da Köprülü taraftarları şunlardı: Şehir kethüdâsı Seyyid Ahmed Ağa, sâbık
mütesellim Muslî Ağa, Saçlı Emîr Ömer Ağa, mütesellim-i esbak Sefer Ağa, meşhûr sipâhi
Sevincerli Ömer Ağa, buna “Peçelioğlu” denirdi.
Ulemâdan Hacı Efendizâde Ömer Efendi, mahdûmu İbrâhim Efendi, Müftü Yeğenzâde
Mehmed Efendi, Yağmur Köylüzâde İsmâil Efendi, Uzun Müderris Mehmed Efendi,
Yeğenzâde Ebussu’ûd Efendi, Şeyhzâde Abdülcelîl Efendi.
Zâdegândan Hacı Paşazâde Abdülkerim Bey, Derviş Beyzâde Hüseyin Bey, Kadızâde
Hasan Bey, Yörgüç Paşazâde Mustafa Bey, Seydî Beyzâde Kurd Mehmed Bey. [128]
Abazalıların başında Kadı Tokatlı Ahmed Efendi, nâibi Osmân Efendi, müftü-i esbak
Hızır Efendi, Damâd Osmân Efendi, esbak arpa emîni Osmân Efendi, açıktan Abaza taraftarlığı
yapıyorlar, Köprülü Paşa’nın zulüm ve gadrinden bahsediyorlardı. Bunların avenesi çoktu.
Abaza Paşa aleyhine serdâr olan Murtezâ, Şam Vâlisi Kadrî, Anadolu Vâlisi Konakçı Ali
paşaların tedâbîr-i hakîmânesiyle rebîülâhirde Abaza’nın cemiyeti uyuşduruldu. Aflarını
mübşir fermânın vürûduna kadar Halep’te ikâmetleri tasvîb edildi. Bu esnada Amasya sancağı
sâbık Rum Sivas Beylerbeyi 656 Mustafa Paşa’ya tevcîh edildi.

Mustafa Paşa
Antalyalıdır. “Kör Paşa” demekle meşhûrdur. 1069 senesi cumâdelûlâ gurresinde
Amasya sancağı mutasarrıfı oldu. Kendisi Antalya Kalesi’nde ikâmet edib Bayburdlu Ahmed
Ağa Amasya Mütesellimliğinde ibkâ edildi.
Cumâdelâhire gurresinde Kadı Tokatlı Ahmed Efendi azledilip Hayreddînzâde Mustafa
Efendi Amasya kadısı oldu. Fakat selefi Ahmed Efendi ve nâibi şakîlerin kesretine binâen
tevkîf edildi.
Cumâdelâhirenin evâsıtında Halep vâlisi olan Serdâr Murtezâ Paşa’nın konağında misafir
olan Abaza Hasan Paşa ve maiyetindeki vüzerâ ve [129] rüesâ umûmen i’dâm edilerek cemiyeti
tarumar oldu. Abazalıların her biri birer deliğe sokuldu.
Halep’te i’dâm edilen Abazalı Amasya ricâli şunlardı: Lâdikli Tayyarzâde Vezîr Ahmed
Paşa, birâderi Beylerbeyi Mustafa Paşa, Amasya Beyi Beyzâde Ali Bey, Serhoş Paşazâde
Mirlivâ Ahmed Bey, Sinan Paşazâde Hüseyin Bey, Köprülü Hamamcızâde Mahmûd Bey.
Esbak Amasya Mütesellimi Rus Rıdvan Ağa, Şamlı Ali Ağa, Türedioğlu Mehmed Ağa,
Merzifon Voyvodası Tatar Ahmed Ağa, Lâdik Voyvodası Paşazâde Hüseyin Ağa.

656 Amasya Sicilli’nde böyle yazılıdır.
880
582