Page 300 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Amasya‘da muazzam bir câmii ve türbesi olduğu kayden [114] anlaşıldı. Kuyûd-ı
Vakfiye idâresindeki “Amasya Cihât Defteri”nde “Vakf-ı câmi-i şerîf Melik İsmâil Gâzi nâm-
ı diğer Câmi-i Enderûn, der İçerişehir, der Amasya” yazılıdır.
Bu câmi-i şerîf, el-yevm Loğ Minare demekle meşhûrdur. Kezâlik türbesi de Şamlılar
Mahallesi’nde el-yevm Alagöz Baba Türbesi demekle meşhûr eski kubbe olup, Melik İsmâil
Gâzi türbesi olduğu rivâyet edilmekdedir. Fakat Cihât Defteri’nde Melik müşârün-ileyhin kabri
Merzifon kasabası civârında Sehmü’d-devle köyünde olduğu yazılıdır.
Bu câmi-i şerîfin ve türbesinin mevkûfâtı defter-i mezkûrda İçerişehir’de Yağıbasan Hânı
ve Suluova’da Kolay ve Kulu köyleri olduğu yazılıdır. Hân-ı Yağıbasan, İçerişehir’in Kurşunlu
Mahallesi’nde olduğu sonra bu hâna Kurşunlu Hân ve şimdi Kurşunlu Mahallesi dendiği cild-i
evvelde yazıldı.
Melik İsmâil Gâzi, Ehl-i Salîb Muhârebâtı’nda harâb olan Ziyâre kasabasını da binâ edib
Kasaba-i Dânîşmendiyye tesmiye etdiği ve sonra Ziyâre Mahallesi dendiği de kayd [115]
edilmişdir. Melik Şemseddîn İsmâil bin Dânişmend nâmına darb etdirdiği sikkesi “Meskûkât-ı
İslâmiye Kataloğu”nda vardır.
Melik Gâzi İsmâil Bey’in Sunkur, Yağıbasan diye iki şehzâdesi görülmekdedir. Gâliba
halîlesi Ayşe Gâzi binti el-emir Yağıbasan bin Mehmed bin Alparslan olmalıdır. Sunkur Gâzi,
Melik İsmâil Gâzi’nin mahdûmu olduğu muhakkaktır. Fakat Yağıbasan Gâzi, Melik müşârün-
ileyhin mahdûmu olmasında ihtilâf vardır.
Amasya‘da Yağıbasan Hânı ve Melik İsmâil Gâzi’nin câmi-i şerîfi mevkûfâtından olduğu
gösteriyor ki Melik müşârün-ileyhin Yağıbasan adlı bir mahdûmu vardır. Cemâleddîn İsmâil
bin Nizameddîn Yağıbasan da Melik İsmâil Gâzi’nin hafîdidir. Amasya’da Şamice
Mahallesi’nde medfûn olan Melik Gâzi İsmâil Bey bin Melik Bayram Bey bu Melik İsmâil
Gâzi’nin evlâdındandır.

İsmâil Kadı-Mevlânâ Sadreddîn
Malatyalıdır. Malatya Kadısı Şemseddîn Ahmed bin Ebî Sa’id Abdulmecid bin İsmâil bin
Mehmed el-Herevî mahdûmudur. [116] Ceddi kâdı’l-kudât-ı bilâd-ı Rûm olan Mevlânâ
Mecdeddîn Ebu Sa’id Abdülmecid el-Herevî olup Fukahâ-yı Hanefiyye’den Fahrü’l-İslâm
Ebu’l-Hasan Ali bin Muhammed el-Pezdevî tilmîzidir.
Amasya Hükümdârı Sultân Gıyaseddîn Mehmed Şâh devrinde Amasya’ya gelip
Medrese-i Mesûdiyye müderrisi, ba’dehû Amasya kâdı’l-kudâtı oldu. 603 senesi ramazânında
vefât etdi. Kibâr-ı ulemâdan idi.

İsmâil Gâzi-Şâh Melikzâde
Havzalıdır. Emîr-i meşhûr Celâleddîn Şâh Melik bin Mehmed bin Kunduz Bey’in
oğludur. Buna Kunduzoğlu da denmişdir. Emîr Kemaleddîn İsmâil Bey olup pederinin Amasya
ve havâlisini istilâsı zamanında Canik emîri ve sevâhil kumandânı oldu. Kendisine Emîrü’s-
sevâhil dendi.
679 senesi evâilinde pederinin Amasya‘da mahsûren vefât etdiği esnâda Emîr Seyfeddîn
Torumtay ile muhârebeler etdi. Bir müddet Canik, Havza ve havâlîsini elinde tutabildi. 682’de
Emîr Boğa’nın elinde maktûlen [117] vefât etdi.

İsmâil Çelebi-Mevlânâ Sa’deddîn
Rûmikîdir. Kürdlerden Mehmed oğludur. Ulemâdan tahsîl-i ulûm edib Amasya‘da
müderris-i benâm oldu. Hayli müddet iftâ ve tedrîs ile iştigâl ederek 696 sâline doğru vefât etdi.
Kîbar-ı ulemâdan olup Mevlânâ Sa’deddîn İsmâil er-Rûmikî dendi.

299