Page 572 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Ba’dehû Amasya’ya gelip tedrîs-i ulûm ederek Amasya vâlîsi ta’yîn edilen Torumtayzâde
Nâsıreddîn Mehmed Bey’in zamân-ı vilâyetinde muhteremâne yaşadı. 691 sâline doğru vefât
etdi. Kibâr-ı ulemâ ve kudâttan bir zât idi.

Hüsâmeddîn Hasan Çelebi-Mevlevî Şeyhi
Amasyalıdır. Tarîkat-ı Baba’iyye fukarâsından Alî bin Mehmed [308] mahdûmudur.
Evâ’il-i hâlinde Konya’ya gidip mevlevî-hâneye girdi. Orada Hazret-i Sultân Veled hizmetinde
ulûm-ı edebiyye ve ma’ârifi ahz u tahsîl edib müşârün-ileyhin irtihâlinde Ulu Ârif Mehmed
Çelebi hizmetine girdi. Bunun hizmetinde tekmîl-i sülûk edib Amasya mevlevî-hânesi şeyhi
olarak geldi.
Kırk yıldan ziyâde icrâ-yı meşîhat edib halkı irşâda ve ulûm-ı şer’iyye ve ma’ârif-i
sûfiyyeyi neşre himmet ve mesnevî tedrîsine muvâzabet ederek Amasya’nın ümerâsıyla a’yân
ve halkının teveccühâtını kazandı. Büyük hürmetler gördü. Mevlevî-hânenin ihyâsına bezl-i
makdûr edib evkâfını teksîr ve tanzîm etdi.
Amasya hükümdârı Hacı Şâdgeldi pâdişâhın mazhar-ı takdîri ve müşâvîr-i hâssı olarak
büyük bir nüfûz u i’tibâra erdi. 773’de dâr-ı kudse intikâl etdi. Fâzıl, edebiyât-ı Arabiyye ve
Fârisiyyede asrının yegânesi, zâhid, müteşerri’, ulemâ ve halkın mahbûb-ı kulûbı bir şeyh-i
kerîm idi.
Mahdûmları Celâleddîn Mehmed, Kemâleddîn Abdulvehhâb Çelebilerdir. Celâleddîn
Mehmed Çelebizâde İzzeddîn Hasan Çelebi ve Abdulvehhâb Çelebizâde eş-Şeyh İzzeddîn
Hasan Çelebi [309] bunun mahdûmu Tokat kâdısı Mahmûd Efendi ve İzzeddîn Hasan
Çelebizâde Şerefeddîn Hamza Çelebi ma’rûfdur.

Hüsâmeddîn Hasan Çelebi-Mevlânâ Hoylu
Azerbaycân’ın şimâlinde kâ’in Hoy kasabasından Abdülmü’min bin Alî mahdûmudur.
Îrân ulemâsından tahsîl-i ulûm edib Amasya’ya geldi. Neşr-i ma’ârife himmet ederek ders-i âm
ve müderris-i be-nâm oldu.
İlm ü ulemânın hâmîsi olan Amasya hükümdârı Şâdgeldi Paşa’nın hüsn-i nazar u
teveccühünü celb edecek derecede ibrâz-ı fazîlet ve takdîm-i kasâ’id ederek müşârün-ileyhin
yaptırdığı dârü’l-ilm müderrisi oldu. 245
Yıllarca tedrîs-i ulûm edib pek çok şâkirdân-ı ma’rifet yetiştirdi. Mevlânâ Sa’îdeddîn
Mevhûb bin ez-Zîyârî’nin irtihâlinde Amasya’nın şeyhülislâmı, müftî-i be-nâmı olup 793’de
vefât etdi. Gâyet fâzıl, ulûm-ı akliyye ve nakliyyede mâhir, elsine-i selâse edebiyâtına vâkıf,
şâir, edîb, asrında ferîd idi. 246
Mahdûmları Nasrullâh, Abdülmü’min, Hayreddîn Hızır Çelebilerdir. [310] Bunlara
“Hoyluzâdeler”dendi. Ahfâdından Mevlânâ Muhyiddîn Mehmed Çelebi bin Kutbeddîn Mûsa
Çelebi bin Hayreddîn Hızır Çelebi meşhûr idi. Hüsâmeddîn Kâtî budur. Âsâr-ı ilmiyyesi vardır.

Hüsâmeddîn Hüseyin Çelebi-Gümüşlüzâde
Amasyalıdır. Pîr Alâaddîn Alî Çelebi mahdûmu ve Hazret-i Pîr İlyâs-ı Halvetî’nin
birâderidir. Vecîheddîn Erzincânî tilmizi Mevlânâ Kıvâmeddîn Kâsım Erzincânî’den tahsîl-i
ulûm edib Amasya’da müderris-i be-nâm oldu.
791’de Yıldırım Sultân Bâyezîd Han’ın cülûsunda kâdı-i Tokat olup gitdi. Orada dört yıl
kadar icrâ-yı hükûmet-i şer’iyye edib 795’de Sivas hükümdârı Kâdı Burhân’ın ansızın Tokat’a

245 Darü’l-ilm Amasya’da Sarâchânede emîr-i müşârün ileyhin binâ etdiği câmi’-i şerîfinin cihet-i şarkiyyesinde
yapılmıştı. Buna mu’ahharan “medrese-i Şâdiyye” dendi. Amasya’da tevâlî eden zelzelelerden harâb olup yerine
ahfâdından Yahyâ Bey ahşâbtan bir medrese yaptırmıştır.
246 Müşarün ileyhin bu evsâf-ı celîlesi, Amasya kâdi’l-kudâtı olan İmâdzâde Mevlânâ Müeyyideddîn Mehmed
Çelebî’nin kalemiyle yazılmış görülüp nakl edildi.

566
571