Page 123 - 6-8
P. 123
Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya’yı istilâ eylediğinden 619’da Sultân-ı müşârün-ileyh tarafından Amasya vâlîsi oldu. Hulûsî Abdullah Efendi-Hamza Beyzâde
625’de Erzurum vâlîsi olup Tuğrul Şâh evlâdını o havâlîden kaldırdı. 627’de Gürcistan üzerine Amasyalıdır. Dergâh-ı âlî kapıcıbaşılarından el-Hâc Hamza Ağa’nın ammizâdesi
giden ordunun ser-askeri olup sâdıkâne çalıştı. Yıllarca Erzincan ve Erzurum vâlîsi olarak [392] Mehmed Ağa’nın mahdûmudur. Hamza Ağa’nın zaman-ı ikbâlinde İstanbul’a gidip tahsîl-i ilm
636’da vefât etdi. ü edeb ederek Bâb-ı âlîye girdi. Bir müddet Edirneli Bıçakçızâde Kara Mehmed Efendi’den ve
Şeci’, müdebbir bir emîr-i nâmdâr idi. Cesedi Amasya’ya nakl edilib gâyet bedî bir bunun vefâtında Çankırılı Abdulkadir Hamdi Efendi’den hutût-ı mütenevvi’ayı aldı.
sûretde yaptırdığı türbesine defn edildi. Gürcistan harbinde şehid olduğu mervîdir. Amasya’da Ba’dehû Ak Hasanzâde el-Hâc Halîl Paşa’nın divân kâtibi olup vezîr-i müşârün-ileyhin
muazzam bir türbesi, bir de yanında medresesi vardır. Medresesi harab olup türbesi bâkidir. irtihâlinde Amasya’ya geldi [396] Sultân Bâyezîd İmareti havâlîsinde kâin hattât odasında
Mahdûmları Sulî, Tekür Sinan Beylerdir. Tekür Sinan Beyin evlâdı Amasya’da 1100 tarihine ta’lîm-i şakirdân ile iştigâl edib sonra evkâf-ı sultânîye kâtibi olduğu halde 1214’de vefât etdi.
kadar yaşadı. Vakfiyesi ve evkâfı vardır. Evlâdından mâ’lûm olanları yazıldı. Ârif, müeddeb, hattât-ı meşhûr idi. Sûlüs ve nesihde mahâret-i tâmmesi olduğu elde
Cenabî Mustafa Efendi “el-Aylemü’z-Zâhir” adlı tarihinde Halfet Gâzi’yi Melik Ahmed edilen mukattaâtından anlaşıldı. Mahdûmu es-Seyyid Abdulhalîm Efendi de hattât idi.
Dânîşmend Gâzi ümerâsından gösteriyor. Bu ma’lûmâtı Niksar’da kâdı iken görüb mütâlaa Şakirdânından Maydanozcuzâde es-Seyyid Halîl Zühdi ve Kâtibzâde es-Seyyid Kâmil Ahmed
etdiğim Dânîşmendîler tarihinden aldığı anlaşılıyor. Herhalde efsanedir. Vakfiyesi ve Efendi de hattât-ı meşhûr idiler.
medresesinin tarihi ve sülâlesi delalet ediyor ki ümerâ-yı Selçûkiyyedendir.
Evlâdından emîr-i kebîr Alaeddîn Ali Bey, bunun mahdûmu Kazasker Mevlâna İzzeddîn Hulûsî Ali Efendi-İğnecizâde
Hasan Çelebi, yine müşârün-ileyhin evlâdından muallim-i Sultânî Hatîb Kasım Efendi, bunun Amasyalıdır. Fâzıl-ı meşhûr İğnecizâde Ali Efendizâde Mehmed Efendi’nin
[393] evlâdı ü ihvânı meşâhîr-i ulemâdandır. mahdûmudur. Amasya’da fuzalâdan Sânî Abdullah Efendi’den ikmâl-i tahsîl edib mahkeme-i
şer’iyye kâtibi Ali Efendi’den de hatt-ı ta’liki aldı.
Hatîb Paşa-Osmân Paşazâde Hayli müddet mahkeme kâtibi ve Firûz Ağa müderrisi olup sonra kasâbâta kâdı oldu.
Amasyalıdır. Emîr Sâlih Bey bin Şerefeddîn Osmân Paşa bin es-Seyyid Sâlih Çelebi bin 1141’de Köprü kâdısı görülüb 1147’de vefât etdi. Âlim, şâir, ta’lik-nüvîs idi. [397]
sâhibü’l-hâl es-Seyyid Ahmed-i kebîr er-Rifaî mahdûmudur. Amasya’da hükümdâr iken Çelebi
Sultân Mehmed Hân’ın erkân-ı devletinden olup Bursa’nın Çelebi Sultân nâmına istîlâsında Hulûsî Mehmed Efendi-Kâdızâde es-Seyyid
hizmet etdi. Köprülüdür. Kudâtdan es-Seyyid Ali Efendi’nin mahdûmudur. Köprü’de mukaddimât-ı
Bundan dolayı beylerbeyi olup müşârün-ileyhin müstakillen taht-ı saltanata cülûsundan ulûmu görüb Amasya’ya geldi. Burada Suruklu Hâfız el-Hâc Ali Efendi’den ikmâl-i tahsîl edib
sonra Bâyezîd Paşa’nın sadâretinde Edirne’ye celb edilib müşâvirân-ı saltanat i’dâdına girdi. avdetle mahkeme-i şer’iyye kâtibi oldu.
Ancak 829’da Rûmeli vak’asında Sultân Murâd’ı gücendirdiğinden Amasya’ya gönderildi. Bir müddet azl edilib tedrîs-i ûlum ederek iâde-i ikbâl etdi. Üstâdının Amasya müftülüğü
Amasya’da mükerremen yıllarca yaşadı. 840’da tanzîm edilen Yörgüç Paşa Vakfiyesi’ne zamanında sânîyen mahkeme kâtibi olup nüfûz ve ikbâli arttı. 1219’da yine azl edilib hânesinde
şâhid görüldü. “Hatîb Paşa bin Sâlih” diye imzâsı birkaç vakfiye zîrinde görülüb 842’de vefât menkûbâne ikâmet ederken 1228’de sâlisen mahkeme kâtibi olup 1231’de vefât etdi. Ulemâdan
etdiği zann olunur. Ricâl-i Osmâniye kibârından bir zât-ı sütûde-simât olup ceddi Osmân Paşa nâfizü’l-kelim bir kâtib idi.
Hacı Şâdgeldi Padişah’ın [394] vezîri ve eniştesiydi.
Hulûsî Mehmed Efendi-Sofuzâde
Hulûsî Ahmed Ağa-Avkâtlızâde Amasyalıdır. Meşâhîr-i ulemâ ve sulehâdan Malatyalı Sofu Mehmed Efendi’nin
Amasyalıdır. Avkâtlı İbrâhim Ağa’nın ahfâdından Hüseyin Ağa’nın oğludur. Evail-i mahdûmudur. Pederinden ve Caniklizâde el-Hâc Mehmed ve Hâkîzâde Altıparmak Müderris
hâlinde Gürcü Yûsuf Ziya Paşa’nın dâiresine intisâb ederek müşârün-ileyhin teveccüh ve Mehmed Efendilerden ikmâl-i tahsîl edib Caniklizâde’den mücâz ve ders-i âm ve pederinin
itimâdını kazandığından 1213 rebîülevvelinde efendisinin sadâretinde mühürdârı oldu. irtihâlinde Halfet Gâzi müderrisi oldu.
Mısır’ın istihlâsında beraber bulunub İstanbul’a avdetinde silâhşör-i hassa olarak 1291 senesi şâbânının evâilinde vefât eden Müftü Ali [398] Kayazâde el-Hâc Ahmed
temâyüz ve çok geçmeden dergâh-ı âlî kapıcıbaşılığıyla teayyün etdi. Dördüncü Sultân Sıdkı Efendi’nin vefâtına binâen Amasya müftüsü oldu. Telâmîzesinden Yumûk Osmanzâde
Mustafa’nın zaman-ı saltanatında menkûb oldu. Ahmed Şükrü Efendi’yi kendisine müsevvid ve emînü’l-fetvâ nasb etdi.
1223 senesi cumâdelâhiresinde Sultân Mahmûd-ı Sânî cülûs edib zilka’desinde efendisi On iki yıl kadar tedrîs ü iftâ ile iştigâl ederek birkaç defa mutasarrıf vekîli ve iki defa da
sânîyen sadrâzam oldukda sipâhiler ağası ve 1224 senesi rebîülâhirinde çavuşbaşı vekili ve Amasya nâibi vekili olup 1303 senesi şâbânının on ikinci çarşamba günü dâr-ı bekâya irtihâl
şevvâlinde Humbara-hâne nâzırı oldu. etdi. Pederinin türbesinde bağçe önünde medfûndur.
1226 senesi rebîülâhirinde Yûsuf Ziya Paşa sadâretden [395] azl ve nefy edilince bu da Âlim, fakîh, kâmil, vakûr, sâkin, orta boylu müdevver çehreli, endâmı mütenâsib,
56
azl edildi. 1227’de Hurşid Paşa sadrâzam oldukda iade-i ikbâl edib 1228’de kapıcılar müşekkel, hayr-hâh, usûl ü fürû’da bâri’ bir zât-ı sütûde-simât idi. Bilâ-veled vefât etdi. Kağnılı
kethüdâsı oldu. Pazarı’nda olan hânesinin kısm-ı haricîsi fetvâ-hânesidir. Bu hâne sonradan muharrir-i fakîre
1230’da Paşa’nın sadâretden infisâli üzerine yine azl edilib sonra Amasyalı vezîr Mustafa intikâl etmişdi.
Reşid Paşa’nın kapı kethüdâsı olarak ba’zı menâsıbı zabt etdi. 1238’de Paşa’nın tekâüdiyle
beraber mütekâid olup 1241’de vefât etdi. Langa’da medfûndur. Zevcesi Nazife Hânım bint Hulûsî Mehmed Efendi-Hatîbzâde
Abdullah Ağa da Amasyalıdır. Amasyalıdır. Sultân Bâyezîd Câmii hatîbi Akif Mustafa Efendi bin Fâzıl Mehmed Efendi
bin hatîb-i meşhûr [399] Hâfız Ahmed Efendi’nin mahdûmudur. İçeri şehirde Ahî Sâdeddîn
Mahallesi’nde 1288’de doğdu. Rüşdiye Mektebi’nde fünûn-ı lâzîmeyi tahsîl edib kibâr-ı
müderrisînden Mecdizâde Hâfız Abdurrahman Kamil Efendi’nin halka-i tedrîsine mülâzemet
56 Bu Hurşid Ahmed Paşa’nın zevcesi Amasyalı olduğu münâsebetle dâiresinde Amasyalılar vardır.
112 113
122
