Page 139 - 6-8
P. 139
Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hümâyûn’a dava ve arzuhâl etdikleri halde Canikli [451] Hacı Ali Paşa’nın ve evlâdının nüfûzu Halîl Bey-Yeğenzâde el-Hâc
sâyesinde kurtulmuşdu. Bunların nüfûzu zâil oldukda Hacı Mustafa Ağa i’dâm edildi. Amasyalıdır. A’yân-ı kirâmdan el-Hâc İbrâhim Bey bin Yeğen el-Hâc Ali Bey bin Ahmed
Sahîb-i tercemenin mahdûmları es-Seyyid Sadullah, Abdullah, Mehmed Emin, Ahmed, Bey’in mahdûmudur. Birâderi [455] Ömer Paşa’nın zaman-ı ikbâlinde kethüdâsı olup devr-i
İsmail Efendilerdir. Kerîmeleri de Ümmü Gülsüm, Fâtıma Hâtunlar olup kütübhâne vakfının vilâyet etdi. Ba’dehû Amasya’da ikâmet edib meclis-i a’yân âzâsı olduğu halde 1209’da vefât
tevliyeti ve hâfız-ı kütüblüğü es-Seyyid Sadullah Efendi’ye verildi. etdi. Aşağı Pirler civârında medfûndur. Kibâr-ı a’yândan idi.
Ziyâre eşrâfından Sarı Osmanzâde diğer el-Hâc Halîl Ağa da Amasya a’yânından olup
Halîl Paşa-Ak Hasanzâde es-Seyyid el-Hâc 1210’da vefat etdi. Ziyare’nin Bâlâ, nâm-ı diğer Dânîşmend Mahallesi’nde kâin câmi-i şerîfine
Amasyalıdır. Amasya a’yânından Ak Hasan Ağazâde Şehrî Mehmed Ağa’nın sülün gibi güzel bir minare-i sengin yapdırıb nâmını da kapısı bâlâsına yazdırdı. Hânedân,
mahdûmudur. Eski Kethüdâ Mahallesi’nde doğdu. Yeniçeri ve Amasya serdârı olup Rus harbi sâhib-i hayr idi.
ilan edildikde başına topladığı hayli gönüllülere serdengeçtiler ağası olarak 1184’de harbe gitdi.
Topçu tarafında fevkalâde yararlıkları görüldüğünden Tutrakan muhâfızı olan Amasyalı Halîl Paşa-Gürcüzâde es-Seyyid
Gürcüzâde es-Seyyid Halîl Paşa’nın ma’iyyetine me’mûr oldu. 1186 rebîülâhir tarihli Ta’yinât Amasyalıdır. Vüzerâdan el-Hâc Mustafa Paşa bin el-Hâc İbrâhim Bey bin Mehmed
defteri’nde “Ta’yinât: Amasyalı el-Hâc Halîl Ağa ser-serdengeçdiyan el-me’mûr be-muhâfaza- Bey’in mahdûmu ve ocak imâmı Hâfız es-Seyyid Halîl Efendi’nin kerîmezâdesidir.
i Tutrakan” diye yazılı [452] görüldü. Amcası Hâfız Mehmed Hıfzı Efendi’nin 1173’de vefâtı üzerine Torumtay vakfına
1186 senesi şevvâlinde Rûmeli Beylerbeyliği pâyesiyle Tutrakan muhâfızı olup 1187’de mütevellî ve meclis-i a’yân âzâsı oldu. 1176 muharreminde baş-a’yân ve saferinde Amasya
Tutrakan’ı müdâfaada ibrâz-ı liyâkat eylediğinden vezâret verildi. 1188’de sekiz kadar mutasarrıfı olan çeteci kaynı Süleyman Paşa tarafından [456] Amasya mütesellimi olup
vüzerânın vezâreti fazla görüldüğünden ref’ edildiği esnâda bunun da vezâreti ref’ edildi. eşkiyâyı ta’kîb ve istîsâlde hizmet-i sebk eylediğinden dergâh-ı âlî kapıcıbaşılığı ile taltîf edildi.
1189 senesi şevvâlinde kethüdâ-yı sadr-ı âlî Amasyalı es-Seyyid İbrâhim Hıfzı Paşa’nın Ba’dehû mutasarrıfın tebdîli üzerine mün’azil olup 1181 senesi gurre-i muharreminde
himmeti sâyesinde sânîyen Rûmeli pâyesiyle Şehr-i Zor Beylerbeyi, 1191’de Niğde ve 1193’de ikinci defa baş-a’yân ve saferinin yirmi altıncı günü Amasya mutasarrıfı olan Merzifonî es-
Alaiye sancâkları mutasarrıfı olup 1194’de ibkâ-yı vezâretle Adana vâlîsi oldu. Seyyid Ahmed Paşa tarafından sânîyen Amasya mütesellimi oldu.
1195 senesi saferinde Adana müteneffizânından Küçük Alioğlu Halîl Ağa’yı terbiyeye 1182 senesi rebîülevvelinde mutasarrıfın tebeddülü üzerine mün’azil ve 1184 gurre-i
kıyâm etmiş ve o da kendisini müdafaa için ba’zı halkı ayaklandırmış olduğundan vezâreti muharreminde sâlisen Amasya mütesellimi olup saferde cem’ edebildiği gönüllü kıtası baş-
sânîyen ref’ edilerek Kütahya’ya nefy edildi. 1196’da menfien Amasya’ya geldi. buğu olarak Rus harbine gitdi. Muhârebede gösterdiği yararlıklar takdîr edilerek 1185 senesi
1197 muharreminde ibkâ-yı vezâretle Çorum mutasarrıfı ve 1198’de Adana vâlîsi ve muharreminin evâsıtında bâ-rütbe-i mîr-mîrâni Akşehir sancağı mutasarrıfı ve Tutrakan
1199’da İbrâil muhâfızı ve Selanik Sancağı [453] mutasarrıfı olduğu halde 1200 senesi muhâfızı oldu.
recebinin evâsıtında vefât etdi. Şeci’, sâdık, müdebbir idi. Kerîmesi Hafize Hânım olup dâmâdı 1185 senesi zilhiccesinin dördüncü günü Amasya mutasarrıfı ve 1186 senesi
birâderzâdesi es-Seyyid el-Hâc Halîl Bey bin es-Seyyid el-Hâc Mehmed Ağa’dır. rebîülevvelinde harben isbât-ı liyâkat ederek vezâretle Kars muhâfızı oldu. 1188’de vüzerânın
kesretine binâen vezâretinin ref’iyle Erzurum’da ikâmete me’mûr oldu. 1189’da Amasya’ya
Halîl Keşfî Efendi-Evliya el-Hâc avdet etdi. [457]
Amasya a’yânından Fenerci demekle meşhûr el-Hâc İbrâhim Ağa bin el-Hâc Osmân 1193 şâbânında Cabbarzâde Mustafa Bey tarafdârı olup Canikli Hacı Ali Paşa’nın
Efendi bin Dânîş Mehmed Efendi’nin mahdûmu olup yukarıda cild 7, sahîfe 359’da “Evliya muhârebesinde ibrâz-ı sadakat eylediğinden 1194 senesi muharreminde Rûmeli pâyesiyle Van
Halîl Keşfi Efendi, Fenercizâde el-Hâc” unvânıyla tercemesi yazıldı. Oraya mürâca’ât. vâlîsi ve muhâfızı oldu.
1195 senesi rebîülevvelinde ma’zûlen Amasya’ya gelip şâbânında hasmı olan
Halîl Efendi-Ders Vekili el-Hâc Caniklizâde Mikdat Ahmed Paşa ber-vech-i malikâne mutasarrıf olduğundan gece Amasya’dan
Köprülüdür. Mehmed bin Abdullah mahdûmudur. Amasya’da Iydîzâde el-Hâc Akif firâr edib Erzurum vâlîsi Yazıcızâde Mustafa Paşa’ya ilticâ edib canını kurtardı.
Mustafa, Laz es-Seyyid İbrâhim, Emîr müderris demekle meşhûr es-Seyyid el-Hâc Ahmed 1198’de Gönye Sancağıyla Faş muhâfızı olup 1199’da ma’zûl ve 1201 şevvâlinde
Efendilerden ve İstanbul’da Amasyalı Küçük Hâfız Mehmed Efendi’den tahsîl-i ulûm ederek Beyşehir mutasarrıfı oldu. 1203’de Rus muhârebesine me’mûr olup ramazânında münhezim ve
her birinden mücâz ve İstanbul’da Fatih Câmi-i şerîfinde ders-i âm oldu. esir oldu. 1205 şevvâlinde esâretden halâs olup tekâüd edilerek Amasya’da ikâmete me’mûr
1171’de ruüs imtihânında parlak bir mevki kazanıb [454] müderris oldu. Esnâ-yı olduğu halde 1211’de vefât etdi.
tedrîsinde medârîs-i mu’tadeyi devr edib Dârülhadîs-i Süleymaniye müderrisi iken 1191’de Âkil, müdebbir, zî-nüfûz ise de muvaffakiyetsiz olduğundan rütbesini gâib etmiş idi.
Beydâvî tefsîr-i şerîfini hatm eylediğinden muazzam bir ihtifâl-i dînî içinde talebisine icâzet Hazret-i Pir İlyas civârında yol üzerinde medfûndur. Mahdûmları es-Seyyid Said Mehmed,
verdi. [458] Hâfız Ali Paşalarla es-Seyyid Mustafa Bey’dir. Hacı Mustafa Bey’e elsine-i âmmede Deli
1192’de Meşihât-i İslâmiyye Ders Vekili olup 1196’da Üsküdar mollası oldu. 1198’de Bey dendiğinden evlâdına Deli Beyzâdeler dendi.
bilâd-ı hamse, 1200 senesi şevvâlinde haremeyn, 1204’de İstanbul pâyelerini alıb makâmında
mekîn olduğu halde 1207 senesi şevvâlinin beşinci günü dâr-ı naîme irtihâl etdi. Üsküdar’da Halîl Ağa-Çavuşzâde es-Seyyid el-Hâc
medfûndur. Amasyalıdır. Çavûşân-ı dergâh-ı âlîden el-Hâc Ali bin el-Hâc Ahmed Ağa’nın oğludur.
Meşâhîr-i fuzalâdan olup muhakkik, müfessîr, ulûm-ı akliyyede yegâne idi. Mahdûmu Bu da çvûşândan olup devr-i hidemât ile çavuşlar kethüdâsı ve ba’dehû tekâ’üd edilib
mevâlîden Ahmed Necib Efendi de kibâr-ı ulemâdan olup Kudüs-i şerîf mollası olarak 1222 Amasya’da meclis-i a’yân âzâsı olduğu halde 1212’de vefât etdi. Uzunyol mezârlığında
saferinde vefât etdi. Üsküdar’da pederi yanında medfûndur. medfûndur. Çeribaşı Câmi-i şerîfinin sağ tarafına tuğladan bir minâre-i beyzâ yaptırdı.
Nukûdunu câmi-i mezbûrun levâzım ve mesâlihine vakf etdi. Ehl-i hayr idi.
128 129
138
