Page 143 - 6-8
P. 143
Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
1276’da tekâüd edilib Amasya’ya geldi. 1279’da İhtisâb Ağası olarak esnâf ve simât olup sinni seksene karîb idi. Mahdûmu İstanbul pâyelilerinden Mustafa Adil Efendi ve
belediyenin intizâmına hizmet etdi. 1281’de Ziya Paşa tarafından belediye dâiresi teşkil birâderzâdesi diğer Halîl Efendi’dir.
edildikde ma’zûl olup 1284’de Meclis-i İdâre âzâsı olduğu halde 1287’de vefât etdi. İşgüzâr,
ehl-i hayr idi. Halîl Efendi-Balcı Hoca el-Hâc Hâfız
Oğulları Abdullah Efendi, Mehmed Nazif Bey, Ahmed [466] Kadri Paşa’dır. Abdullah Taşâbâdlıdır. Erbaa Kazâsı dâhilinde Kara Ağaç Köyünden Sâlih bin Ömer’in
Efendi 1313’de Amasya’da vefât etdi. Bunun oğlu Mehmed Niyazi Efendi Defterhâne mahdûmudur. 1256’da doğdu. 1268’de Amasya’ya gelip hıfz-ı Kur’ân etdikden sonra hutût-ı
ketebesinde iken 1340 şâbânında İstanbul’da vefât etdi. Mehmed Nazif Bey, Ankara İstinâf mütenevvi’ayı Meydan imâmı Hâfız Mustafa Efendi’nin şakirdânından Hâfız Hasan Hüsni
müddei-i umûmîsi iken 1318’de vefât etdi. Ahmed Kadri Paşa, mîr-livâdır. Efendi’den ahz ve temeşşük ederek me’zûn oldu.
Ba’dehû İbikli el-Hâc Hasan ve Şirvâni el-Hâc Mustafa [470] Efendilerden fünûn-ı
Halîl Efendi-Mecdî Hâfız el-Hâc Arabiyye ve şer’iyyeyi tederrüs edib ikincisinden mücâz ve ders-i âm oldu. 1297’de Balcı
Amasya mülhakâtından Mecidözü Kazâsı’nda Kışlacık Köyünden Ahmed bin İsmail Efendi’nin ihyâ etdiği Balcı Mektebi’ne muallim-i sıbyân olup Balcı Hoca demekle
Abdurrahman oğludur. Amasya ve İstanbul’da tahsîl-i ûlum edib avdetle Amasya’da ders-i âm iştihâr etdi.
ve Mehmed Paşa Câmii imam ve hatîbi oldu. Yıllarca tedrîs ve imâmetle iştigâl edib 1295 Mekteb-i mezkûrda şâkirdâna hutût-ı mütenevvi’ayı ta’lîm, talebe-i ulûma tedrîs-i fünûn
senesi evâhirinde vefât etdi. Ulemâ ve sulehâdan idi. Mahdûmu askerî kâ’im-makâmlarından ve sıbyâna ta’lim-i kırâ’at-ı Kur’ân ederek hayli çırak ve hâfız yetiştirdi. 1305’de bu
Ahmed Hilmi Bey’dir. Birâderi Hâfız Mehmed Efendi imam ve hatîb oldu. muallimliği terk ederek âlem-i inzivâya çekildi. 1327’de vefât etdi.
Âlim, hattât, hâfız-ı Kur’ân olup sulehâ-yı ümmetden bir zât idi. Bu zâtın rahle-i
Halîl Efendi-Kara el-Hâc ta’lîminde okuyub hıfz-ı Kur’ân etdim. Kur’ân-ı Kerîm’i ezberden her üç günde bir hatim eder,
Amasyalıdır. Amasya mülhakâtından Varay Nâhiyesi dâhilinde ve yakınında Kürt gâyet sabûr, kanaatkâr, zâhid idi. Mahdûmları Mustafa Sabri, Mehmed Nami, Hüseyin
Köyünden Mustafa bin Halîl bin Ali mahdûmudur. Gençliğinde Amasya’ya gelip İçeri şehirde Efendilerdir.
Mahmûd Çelebi Medresesinde [467] ikâmet ve Canikli el-Hâc Mehmed ve Sipâhizâde Hâfız Hattât-ı meşhûr Mustafa Sabri Efendi İstanbul’da tahsîl-i ulûm ve tekmîl-i sülûk edib
el-Hâc Ömer Efendilerden ahz-ı ulûm edib İstanbul’a gitdi. 1331’de Emîr Buharî Tekkesi şeyhi olup 1340 senesi ramazânın on birinci salı günü [471]
Orada Fatih ders-i âmlarından fâzıl-ı meşhûr Vidinli Mustafa Efendi’den halka-ı Anadolu hisarında vefât etdi. Hâfız Mehmed Nami Efendi de mahkeme-i şer’iyye baş-
tedrîsinde ikmâl-i tâhsil edib 1255’de açılan ruüs imtihânında birinci derecede muvaffakiyet kitâbetinden 1338’de mütekâid oldu.
kazanıb Fatih Câmi-i şerîfinde ders-i âm ve 1257’de müderris olarak silsile-i ulemâya dâhil
oldu. Halîl Efendi-Topcuzâde el-Hâc
Yıllarca tedrîs-i ulûm ederek fezâil-i ilmîyesiyle iştihâr eylediğinden 1273’de fetvâ- Amasya’nın Gümüşlüzâde Mahallesi eşrâfından el-Hâc Sâlih Ağa bin Mehmed Ağa’nın
hâneye alınıb 1275’de baş-müsevvid, 1280 senesi şâbânında kassâm-ı askerî oldu. Bu esnâda mahdûmu ve Yeğenzâde es-Seyyid Halîl Bey’in kerîmezâdesidir. 1258’de doğdu. Selâmzâde
medâris-i mu’tade devrini ikmâl edib Dârülhadîs-i Süleymaniye Müderrisliği’nden 1282 senesi Mustafa Bey’in kerîmesiyle teehhül edib pederinin irtihâlinde teayyün ederek belediye âzası
ramazânında Yenişehir Fener mollası oldu. oldu.
1283 senesi rebîülevvelinde fetvâ emîni ve müteakiben Edirne mevlevîyeti pâyesiyle 1301’de Belediye reisi intihâb edilib 1305 ramazânında riyâsetde ibkâ ve rütbe-i sâlise ile
mükerrem olup 1284’de haremeyn pâyesiyle taltîf edilerek sene-i mezbûre zilhiccesinde taltîf edildi. 1306’da mutasarrıf Ca’fer Sâdık Paşa’nın hiddeti ve Ermenilerin harekâtı yüzünden
Meclis-i Ahkâm-ı Adliye âzâsı oldu. 1285 senesi muharreminde İstanbul ve 1288’de Anadolu azl edildiyse de 1307’de meclis-i idâre âzâsı oldu.
kazaskerliği pâyelerini aldı. [468] 1313 senesi cumâdelûlâsında Mutasarrıf Çerkes Bekir Sıtkı Paşa’nın yardımıyla sânîyen
1291 senesi Cumâdelâhiresinde Şeyhülislâm olan Akşehirli Hasan Fehmi Efendi’nin Belediye Reisi olduğu halde 1314 senesi rebîülevvelinde Ermenilerin iğtişâsı hengâmesinde
kadir-şinâsâne himmetiyle Rûmeli kazaskerliği pâyesine nail oldu. 1293 senesi Rebîülâhirinde mutasarrıf-ı mûmâ-ileyhin hiddeti yüzünden azl edildi. Sene-i mezbûrenin recebinde
Şeyhülislâm olan Hasan Hayrullah Efendi’nin zamanında fevkalâde nüfûz ve itibar kazandı. mutasarrıf olarak gelen Mehmed Kemal Bey’in zamanında kûşe-i [472] inzivâya çekildi.
Bu esnâda sadrâzam Mütercim Mehmed Rüşdü Paşa ve ser-asker de Hüseyin Avni Paşa 1317’de Sivaslı Hacı Hasan Paşa’nın himmetiyle rütbe-i sânîye alıb 1321 senesi
olmuşdu. Bunlar Sultân Abdülaziz Hân’ın pek müstebidâne hareketinden dolayı hal’ tarafdârı recebinde Mutasarrıf Mehmed Kemal Bey’in azl ve nefyi üzerine şevvâlinde üçüncü defa olarak
idiler. Hürriyet-perverânın emeli de bundan ibâret idi. Şeyhülislâm Efendi bunlara muvafakat Belediye reisi oldu. 1323 senesi saferinde mutasarrıf olup gelen Kıbrıslı Ahmed Cevdet Bey’in
edince sâhib-i tercemenin muvafakatı zarûrî idi. vürûdu ve halkın şikâyâtı üzerine azl edilib dâr-ı bekâya rihlet etdi.
Binâen aleyh: Mufassal hal’-i sultân fetvâsını tesvid edib Hasan Hayrullah Efendi’nin Mütedeyyin, halîm, mümtezic, ümmî bir hânedân idi Mahdûmları Mustafa, Ali Beylerdir.
tasvib ve imzâsıyla Sultân Abdülâziz Hân’ın ve üç ay sonra Sultân Murâd Hân’ın hâl’leri Dâmâdı, Şirvânî Zekeriya Efendizâde Mehmed Ragıb Efendi’dir. İki mahdûmu da eşrâf-ı
üzerine Sultân Abdülhamîd Hân-ı Sânî cülûs etdikde ricâl-i devlet ve erkân-ı hürriyetin memleketden ve âzâ-yı nâfiadan idiler. Birâderi Mehmed Münib Bey’dir. Bu iki birâderin
teveccühâtını kazandı. 1294 senesi recebinin on beşinci günü şeyhülislâm oldu. evlâdı ve ahfâdı çokdur.
Sekiz ay kadar makâm-ı meşîhatde icrâ-yı ahkâm edib devam-ı [469] nüfûz ve ikbâli
Sultân Abdülhamîd Hân-ı Sânî’nin istiklaline mani görüldüğünden meclis-i mebûsânın feshini Halîl Efendi-Yeğen
müteâkib 1295 senesi rebîülevvelinde azl edilib konağında ikâmetine müsâade edildi. 1298 Amasyalıdır. Şeyhülislâm Amasyalı Kara Halîl Efendi’nin birâderi Ali bin Mustafa’nın
senesi muharreminin yirmi yedinci günü dâr-ı bekâya irtihâl etdi. mahdûmudur. 1261’de Varay Nâhiyesi kurbunda Kürt Köyü’nde doğdu. Amcasının yardımıyla
Hazreti Fatih Sultân Mehmed Hân türbesi bağçesinde yol üzerinde medfûndur. Fâzıl, usûl İstanbul’a gelip orada tahsîl-i ulûm etdikden [473] sonra bi’l-imtihân müderris ve amcasının
ü fürûda muhakkîk, müttakî, etkiyâ-yı ümmetden ve fukahâ-yı Hânefiyyeden bir zât-ı sütûde- himmetiyle fetvâ-hâneye dâhil olup mahrec mevlevîyetine kadar terakkî ederek mümeyyiz
132 133
142
