Page 145 - 6-8
P. 145
Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
oldu. 1326’da tekâüde sevk edilib 1331’de vefât etdi. Âlim, beşûş, mutedil idi. Hubyâr Baba-Celâlî
Varaylı Şâhkulu oğludur. Rüesâ-yı Şiadan Zünnûn Baba’nın dâmâdı ve halifesi olup
Halîl Efendi-Kaşıkcı el-Hâc 933’de Zünnûn halifenin salben i’dâmından sonra Kurâ Şiası bunun başına toplandı. Şehzâde
Tireboluludur. Hasan bin Halîl’in mahdûmu olup 1252’de doğdu. 1272’de Amasya’ya Sultân Murâd bunu elde ederek 940’da Amasya’ya hücûm edib mîr-livâ Mehmed Bey’i şehid
gelip Sultân Bâyezîd Medresesi’nde ikâmet ederek ibtidâ Tirebolulu el-Hâc Mustafa [477] ve birçok hasârât îkâ’ etdi.
Efendi’den ve bunun vefâtında Şirvânî el-Hâc Mustafa Efendi’den tahsîl-i ulûm etdi. Bunun üzerine Sultân Süleyman-ı Kânûnî bunları istîsâl eylediğinden Zile köylerinin
Ba’dehû ders-i âm olup 1308’de birkaç talebesine icâzet verdi. Kaşık yapıb satarak birinde gizlendi. Bir daha hurûc ihtimali kalmadığından “dirnek” usûlünü ihdâs ve sûret-i
ticaretle temîn-i maişet etdiğinden cihât-ı ilmîyeden bir cihet sahîbi olamadı. Bundan dolayı hafiyyede ulûhiyyet-i Aleviyye ve İbâha mezhebini neşre hizmet edecek tekke açdı. Buna
Kaşıkçı Hoca dendi. Nihâyet-i ömrüne kadar zühd ve ibâdetle iştigâl ve 1333’de irtihâl etdi. Hubyâr Tekkesi dendi.
Âlim, zâhid, müttaki, âbid, sâlih bir zât idi. Merhûm pederinin mahrem-i esrârı gâyet Bu tekkenin müdâvimleri takiyye izhâr ederek sûret-i zâhirede ferâiz-i diniyyeyi ifâ ve
mu’tekadı olduğundan sanatını temîn-i maişet edemediği zamanlarda sıkıntı [474] çekmezdi. sünen-i nebeviyyeyi icrâ ve sûret-i hafiyyede İbâha Mezhebi’nin ahkâmını tervic ederlerdi.
Hamzavîlere muârızdı. Oğlu Hâfız Hulûsî Mehmed Efendi kendisine çekti. 966’da Amasya vâlîsi Şehzâde Sultân Bâyezîd, birâderi Konya vâlîsi Sultân Selîm-i Sânî ile
harb ederken hurûc eylediğinden 967’de tutulub i’dâm edilerek ocağı söndürüldü.
Hândân Bey-Gürcü Muahharan halifesi “Sirâc Baba, Siraceddîn Baba” bulduğu bir fırsatdan istifâde ederek
Amasya’da vâlî iken Sultân Bâyezîd-i Sânî kadınlarından olan Bülbül Hâtun’un birâderi Hubyâr Tekkesi’ni uyandırdı. Şia ve meredesine Sirâcîler, Sıraclar dendi. El-yevm bunun şiası
ve Sultân-ı müşârün-ileyhin kölesi idi. Bu münâsebetle Amasya’da büyüdü. Hattât-ı meşhûr ve meredesi bâkî olup Hazreti Ali’nin ulûhiyetini i’tikât ve elde etdikleri Müslim Türkleri ihrâk
Hamdullah Efendi’den hüsn-i hatt öğrendi. etmekdedirler. Bunlar Zile kazâsı dâhilinde pek çokdur. [478]
886’da Sultân Bâyezîd’in cülûsunda hemşirezâdesi olan Şehzâde Sultân Ahmed Amasya
vâlîsi oldukda yanında kalıb tedrîcen silahdârı ba’dehû ma’iyyet-i ümerâsından oldu. 918’de Hurşid Bey-Emîr Zahireddîn el-Mansûr
şehzâde-i müşârün-ileyhin ihnâkında mün’adim oldu. Hattât, ehl-i dânîş bir emîr idi. Mahdûmu Amasyalıdır. Ümerâdan Hayreddîn İbrâhim Bey bin subaşı Sinaneddîn Mûsa Bey’in
Mehmed Çelebi de hattât-ı meşhûr idi. “Tuhfetü’l-Hattâtîn”de bunların ikisi birleştirilib mahdûmudur. Amasya hükümdârı olan şehzâdegân-ı Selçûk’a hizmet ederek tefeyyüz edib
Hândân Mehmed Çelebi denmişdir. 616’da Sultân Alaeddîn Keykubad’a intisâb etmekle ümerâdan oldu. 622’de melikü’l-ümerâ
görüldü.
Hândân Ağa-Mütevellî 636 senesi evâhirinde Sultân Giyaseddîn Keyhüsrev tarafından Amasya vâlîsi olup vâlî-i
Amasya’nın Üçler Mahallesi’nde câmi-i şerîfi olan mevâlîden Sa’dî Çelebi’nin kölesidir. sâbık Emîr Hüsameddîn Berke Hân ile Harezmîler’i Amasya’dan ihrâca me’mûr oldu.
Efendisi sâyesinde güzelce okuyub yazdı. Ba’dehû i’tâk edilib efendisine [475] dâmâd oldu. 637 senesi evâilinde Harezmîleri harben Amasya’dan çıkardığı esnâda Baba İshak
Ba’dehû sipâhi olarak muhârebâta gidip 1039’da efendisinin vefâtında şerâit-i vakfiyesi Kefersûdî da’vâ-yı nübüvvetle kıyâm eylediğinden müşkil bir mevkide kaldı. Bu esnâda Hacı
mûcebince vakfına mütevellî oldu. Bütün emlâk ve evkâfını taht-ı tasarrufuna aldı. Armağan Şâh Amasya vâlîsi olup kendisi Sivas emâretine nakl edilmekle beraber Hacı
Birkaç defa Amasya kethüdâyeri olup a’yân-ı memleketden oldu. 1062 sâlinden sonra Armağan Şâh’a kûvve-i mevcûdesiyle muâvenet etmeğe me’mûr oldu.
vefât etdi. Dindâr, sahî, hukûka râî idi. Oğulları Sa’dî, Ahmed Abdülbaki Ağalardır. Sa’dî 638 senesinde harben Babayîler perişân ve Baba İshâk da i’dâm edilib el-Mansûr lâkabını
Ağa’nın oğulları Mehmed, Mustafa Ağalar ve Ahmed Ağazâde Yahya Çelebi ma’rûfdur. kazandıktan sonra Sivas’a gitdi. 641 senesi muharreminde Moğol kumândânı [479] Baycu
Yahya Çelebi oğulları İstanbul’da kalıb bunlardan Hatibzâdelerle Surre Emînizâdeler Noyin ordusuyla harb edib Selçûk Ordusu münhezim olduğu esnâda şehîden vefât etdiği zann
türedi. Hatîbzâdeler 1141’de vefât eden Eyyüb Hatîbi Mustafa Efendi’nin evlâdıdır. Vezîr olunur. Meşâhîr-i ümerâdan idi. Mahdûmu beylerbeyi Nizameddîn Mehmed Bey, Pervane
Yahya Paşa bunun mahdûmudur. Surre Emînizâdeler de 1155’de vefât eden Surre emîni el-Hâc Bey’in eniştesidir.
Hâfız İbrâhim Efendi’nin evlâd-ı kiramıdır. Yahya Çelebi’nin diğer mahdûmu da Ahmed
Efendi’dir. Hundî Sultân Hâtun
Amasya’da Halfet Gâzi müderrisi Hâfız Şirin Ali Efendi bin Mustafa Ağa bin Hasan Ağa Sultân İzeddîn Keykavus bin Keyhüsrev bin Sultân Alaeddîn Keykubad Selçûkî kerîmesi
bin Mustafa Ağa’nın [476] oğulları Mustafa, Hasan Efendilerle Hüseyin Ağa’ya ve bunların olup Amasya vâlîsi Seyfeddîn Torumtay evlâdından Nasıreddîn Mehmed Bey bin
evlâdına Şirinzâdeler dendi. Hândân Ağazâde Hâfız Hasan Ağa da bunlara iltihâk edib bunun Mübarizeddîn Mûsa Bey bin Torumtay’ın zevcesi olduğundan Amasya’da ikâmet etdi.
oğlu el-Hâc Mustafa Efendi Şirinzâde demekle meşhûr oldu. Bunların mecmûu Hândân Birâderi Sultân Gıyaseddîn Mes’ûd-ı Selçûkî’nin zaman-ı hükümetinde pek muhterem
Ağazâdelerdir. bir halde yaşadı. El-yevm Amasya’da Kuşköprü demekle meşhûr köprü ile Ziyâre yolunda Ters
akan ırmağı üzerine diğer bir köprü yaptırdı. Kendisine temlik edilen ve Simre-i Havza denilen
Hândân Efendi-Hândân Ağazâde el-Hâc cesim çiftliklerinin mahsulünden Çeltik Köprüsü demekle meşhûr köprüyü binâ etdirdi.
Amasyalıdır. Abdulbaki Ağa bin Hândân Ağa’nın oğludur. İstanbul’a gidip Bab-ı âlî 704’de Kayseriyye’de vefât eden birâderi Sultân [480] Mes’ûd’un cenazesini Amasya’ya
aklâmından birine girdi. Orada tefeyyüz ederek hâcegân-ı Divân-ı Hümâyûndan olup sipâhi nakl etdirib mezkûr simre dâhilinde defn ederek üzerine türbe yaptırdı. Ve yeğeni Sultân
57
kâtibi iken 1102’de Nişâncı Paşa kâ’im-makâmı ve ba’dehû bir müddet nişâncı olup sonra Taceddîn Altunbaş bin Sultân Mes’ûd’un Amasya’da ilk hükümeti zamanında vefât etdi.
ma’zûlen vefât etdi. Erbâb-ı kalemden idi. Mahdûmu el-Hâc Abdullah Efendi’dir. Mahdûmu Amasya emîr-i kebîri Zeyneddîn Ya’kûb Şâh’dır.
Hundî Sultân-Hâtun Paşa
Amasya ümerâsından el-Hâc İsa Bey bin Emîr-i kebîr Musliheddîn Mustafa Bey bin
57 Ruüs defteri’nde görüldü. 1103’de kezâlik nişancı kâ’im-makâmı idi.
134 135
144
