Page 19 - 6-8

Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
padişahiyeye me’mûr oldu. 947’de Sivas beylerbeyi olup 949’da Amasya vâlîsi Şehzâde Sultân
Mustafa hizmetine me’mûr olduğu halde 951’de vefât etdi.
Hüseyin Ağa-Beşinci
Amasya’da kuloğullarından olup yeniçeri, ba’dehû korucu, 960’da Sekbân ağası, 965’de
zabit-i yeniçeriyân görüldü. Ba’dehû vefât etdi. Diğer Dursun Beyzâde Hüseyin Bey de
züamâdan olup 970’de Amasya Alay Beyi görülüb sonra vefât etdi.
Hüseyin Çelebi-Hoca Süleymanzâde el-Hâc
Amasya eşrâfından ve hâcegân-ı kibârından el-Hâc Ahmed Çelebi bin el-Hâc Pir
Mehmed Çelebi bin Hoca el-Hâc Süleyman Çelebi mahdûmudur. Pederinin irtihâlinde ceddînin
vakfına mütevellî olup 978 [27] sâline doğru vefât etdi. Meşâhîr-i hâcegândan ve kibâr-ı
a’yândan hayırhâh bir zât idi. Mahdûmu el-Hâc Mehmed Çelebi’dir.
Hüseyin Efendi-Tekelüzî
Taşâbâd Kazâsı dâhilinde Tekelüz köyünden İbrâhim’in mahdûmudur. Meşâhîr-i
fuzalâdan Koca Hüsameddîn Efendi’den ikmâl-i tahsîl edib Amasya’da ders-i âm oldu. Ba’dehû
Atabeg Gâzi müderrisi olup yıllarca tedrîs-i ulûma mûvâzabet ederek fevkalâde iştihâr etdi. 981
hudûdunda irtihâl eyledi. Kibâr-ı ulemâdan vâiz, müteşerri’, fakîh idi.
Hüseyin Bey-Mehmed Paşazâde
Amasyalıdır. A’yân-ı memleketden Mütevellî Ali Bey bin Mahmûd Bey bin Mehmed
Paşa bin Hızır Paşa’nın mahdûmudur. Pederinin vefâtında ceddînin evkâfına mütevellî olduğu
halde 989 hudûdunda vefât etdi. Kibâr-ı a’yândan kerîm, hânedân bir zât idi. Bir kerîmesi Ayşe
Hânım olup dâmâdı Seydi Beyzâde Ahmed Bey’den evlâdı vardır. Mahdûmu Mahmûd Bey’dir.
Bunun kerîmesi Aynî Hânım’dan evlâdı Hayreddînzâde İbrâhim Efendi’nin evlâdıdır. [28]
Hüseyin Efendi-Muhaşşî Sinan Efendizâde
Amasyalıdır. Anadolu Kazaskeri ve Muhaşşî-i Tefsîr-i Beydâvî Amasyalı Sinaneddîn
Yûsuf Efendi bin eş-Şeyh Hüsameddîn Hüseyin Efendi bin İlyas bin Hasan mahdûmudur.
4
Amasya’da doğdu. Pederinin İstanbul’a azimetinden sonra bir müddet ceddînin yanında kaldı.
Ba’dehû İstanbul’a gidip pederinden ve ba’zı fuzalâdan ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm
ve pederinden mülâzım ve 955’de Kalenderhâne müderrisi ve pederinin sadâretinde tezkîreci
oldu.
958’de pederinin sadâretden azlinde mün’azil ve 961’de Amasya kâdısı oldu. 964’de
Edirne’de Üç Şerefeli müderrisi olup beş yıl kadar orada tedrîs-i ulûm etdi. 969 senesi
rebîülâhirinde Sahn müderrisi olarak İstanbul’a gelip 973 senesi cumâdelâhiresinde Diyârbekir
kâdısı oldu. 983 senesi saferinde ma’zûlen İstanbul’a gelip seksen akçe ile tekâüd edildi.
Tedrîcen vazîfe-i tekâüdü yüz yirmi akçe olup 992 [29] senesi saferinde vefât etdi. Âlîm,
afîf, sâlih, hattât olup hatt-ı ta’likde mâhir idi. Sarı Gürz Mescidi sahasında pederinin yanında
medfûndur. Mahdûmları Şeyhî Mehmed, Ahmed Efendilerle Kazasker Mustafa Efendi ve
beylerbeyi Mahmûd Paşa’dır. Nev’îzâde Atayî Efendi “Zeyl-i Şakayık”da sâhib-i tercemenin
bu tercemesi zeylinde diyor ki: “Merhûm-ı mezbûr salah ve iffetle meşhûr hüsn-i hattı olmağın
kütüb-i celîle tahrîr idib her birin eser-i dil-pezîr etmişdir.” Molla-yı mû’mâ-ileyh beyne’l-
ulemâ “Kara Hüseyin Efendi” demekle ma’rûf olup yetmiş beş yaşına varmışdı.
4 Pederi Muhaşşî Sinan Efendi’nin yazdığı telvih kitabı zahrına “Ketebehu el-fakîr Hüseyin bin Yusuf el-Amasî
el-Müderris bi-ihda’l-medârisi’s-semân” diye güzel bir talik ile yazdığı imzâsı görüldü. 917’de Amasya’da
tevellüd etdiği anlaşıldı.
8
18
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Efendi-Müftü
Köprülüdür. Sadullah Çelebi mahdûmu olup Amasya’da Fâzıl-ı Cuma ve Müfessir
Ahmed Efendilerden ikmâl-i tahsîl ederek Köprü’ye avdetle ders-i âm ve müderris-i be-nâm
oldu. 978’de Köprü’de yazdığı Beydâvî Tefsîri’nin Şeyhzâde haşiyesini ikmâl edib sonuna
“Ketebehû el-Fakîr Hüseyin bin Sadullah el-Köprüvî” imzâsını koydu.[30]
Ba’dehû Yörgüç Paşa Câmii vâizi ve tûl-i müddet Köprü müftüsü olup 996’da dâr-ı naîme
irtihâl etdi. Fâzıl, ulûm-ı şerr’iyye ve akliyyede kâmil, müteşerri’, zâhid bir zât idi. Mahdûmu
Sadullah Efendi de kibâr-ı ulemâdandır.
Hüseyin Efendi-Dede
Amasyalıdır. Mustafa’nın mahdûmudur. Amasya fuzalâsından Molla Şücaeddîn İlyas
Efendi’den ikmâl-i tahsîl edib ders-i âm ve Kuba’da medrese-i Hûsâmiye müderrisi oldu.
Ba’dehû Halvetiyeden münîb olup Âhi Darbhâneci Tekkesi şeyhi ve Çeribaşı Câmii vâizi oldu.
999’da vefât etdiği seng-i mezârında mahkûktur. Meşâhîr-i ulemâ ve meşâyîhden sâlih, müttakî
bir zât idi. Çeribaşı Câmii civârında validem Zahide Hâtun’un medfûne olduğu bağçe kenarında
medfûndur.
Hüseyin Efendi-Dede Çelebizâde
Amasyalıdır. Ramazân Çelebi bin Dede Ali Çelebi mahdûmu olup hattât-ı meşhûr
Hayreddînzâde Mehmed Çelebi’ye [31] hizmet ederek ondan ve ba’dehû Şehreküsdü
Mahallesinde Pir Sinan Tekkesi şeyhi Derviş Ali Efendi’den hutût-ı mütenevvi’ayı ve maârifi
ahz ü teallüm etdi.
Amasya’da elli kadar tâliblere ta’lîm-i hat ederek Sultân Bâyezîd mektebi hat muallimi
olduğu halde 1003 sâlinden sonra vefât etdi. Hutût-ı mütenevviada ve hâssaten celî ve nesih
hatlarında gâyet mâhir, hattât-ı meşhûr, asrında üstâd-ı yegâne idi. 991’de yazdığı bir En’âm-ı
şerîf hânemizin medâr-ı ziyneti iken maalesef yandı. Mahdûmu İbrâhim Rüşdi Efendi’dir.
Hüseyin Paşa-Müfettiş
Amasyalıdır. Amasya hânedân-ı kadîminden ve Devâtdâr Ahmed Paşa ahfâdından Burak
Bey bin el-Hâc Ahmed Bey’in mahdûmu ve sâbıku’t-terceme Sivas beylerbeyi Hüseyin
Paşa’nın hafîdidir. 983’de pederinin şehâdetinde dokuz bin üç yüz otuz üç akçe Saluzcu tımarı
uhdesine sene-i mezbûre zilka’desi evâsıtında tevcîh edildi.
986’da Amasya Alaybeyi ve 987’de İran [32] ve Kafkas muhârebâtına me’mûr oldu. Bu
muhârebelerde yıllarca ibrâz-ı sadakât ederek 999 senesi muharreminde Çorum ve ba’dehû
Akşehir sancâklarına mîr-livâ oldu.
1003’de Estergon muhârebesinde yararlıkları görüldüğünden Cidde sancâğı mutasarrıfı
ve Habeş beylerbeyi oldu. 1005 senesi rebîülevvelinde ma’zûlen Amasya’ya gelip Karahisâr-ı
Şarkî mutasarrıfı ve 1007 senesi muharreminde Karaman beylerbeyi ve Anadolu Müfettişi oldu.
Çünkü “Karayazıcı” demekle meşhûr Urfalı Abdulhalîm ile etbâının hurûc ve kıyâm
edeceği şayî’ olmuşdu. Hüseyin Paşa’nın te’dîb-i eşkiyâda şiddet göstermesi Karayazıcının
kıyâm ve îsyânına mani’ olduğundan derhâl müfettiş aleyhinde tertîb etdiği müzevver
şikâyetleri Divân-ı Hümâyûn’da müessir olup 1007 senesi şevvâlinde azl ve Amasya Kalesi
zindânında habs edildi.
Müteakiben Karayazıcı bütün etbâıyla beraber kıyâm ve isyân etdi. Tahkîkâta lüzum
görmeksizin Bâb-ı Âlî’nin sâhib-i tercemeyi azl ve habs etmesi, müşârün-ileyhin kethüdâsı [33]
Zülfikâr Ağa’yı î’zâb eylediğinden Hüseyin Paşa’yı zindandan çıkarıb ilân-ı isyân etdi.
Bunu haber alan Bâb-ı Âlî fevkalâde telaş edib müşârün-ileyhin ahz ü girifti şartıyla
Karayazıcı Abdülhalîm Bey’e Amasya sancâğı beyliğini verdi. Bu esnâda Hüseyin Paşa da
kethüdâsıyla beraber Abdülhalîm Bey’in ordusuna iltihâk etdi.
9