Page 305 - 6-8

Amasya Tarihi Cilt: 10
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

1186 senesi cumâdelûlâsında Mercân Ağa’nın vefâtıyla Dârü’s-sa’âde ağası olan Cevher
Ağa’yı da kendisine uydurdu. Ağa-yı müşârün-ileyhin nâmına sebb görülen ba’zı ahvâl u
harekâtında sâ’ik olduğu zann edilerek 1187 senesi zilka’desinin evâhirinde Cevher Ağa azl ve
Mısır’a nefy edilip bunun hakkında tahkîkâta başlandı.
Bu esnâda selefi ve hasmı olan İzzet Mehmed Efendi, şehremîni ve yirmi gün evvel cülûs
eden Sultân Abdülhamîd-i Evvel’in gözdesi bulunuyordu. Bir ay zarfında hitâm bulan [384]
tahkîkât aleyhinde netîce verdiğinden 1188 senesi muharreminde i’dâm ve emvâl ü emlâki
müsâdere edildi. Kâtib, müdebbir, mümtezic ise de ricâl-i devlete karşı cesûr idi.

Süleyman Ağa-Gümüş, el-Hâc
Amasyalıdır. Ebûbekir’in oğludur. Zanalızâde es-Seyyid el-Hâc Ahmed Paşa’nın
etbâ’ında olup sadâretinde Enderûn-ı hümâyûna dâhil olup Bostancı ocağına kayd edildi.
Burada ta’lîm u terbiyye görüp tefeyyüz ederek halîfe ve 1165’de hâsekî oldu.
1171’de Bostâncılar kethüdâsı ve 1175’de bostâncıbaşı oldu. Üçüncü def’a sadr-ı a’zam
olan Bâhir Mustafa Paşa’nın kethüdâsı Amasyalı Mustafa Ağa ile aralarında samîmiyyet
olduğundan 1178 senesi şevvâlinde sadr-ı müşarün-ileyhin azl ü i’dâmı üzerine azl edildi.
Fakat hizmetinde bir taksîri olmadığından dergâh-ı âlî kapıcıbaşılığı verilip muvakkaten
Amasya’ya gönderildi. İki yıl kadar Amasya’da Helkis Bâğçesi’nde ikâmet ü te’ehhül etdi.
Ba’dehû umûr-ı mühimmede istihdâm edilip [385] 1189’da me’mûren Hicâz’a gitdi. Ba’dehû
vefât etdi. Mahdûmları Ebûbekir, Ömer Ağalardır. Ömer Ağa’nın oğlu Kahvecibaşı İbrâhim
Ağa 1262’de ber-hayât idi. Bunlara “Gümüşoğulları” dendi. 102

Süleyman Efendi-Uzun Müderris, el-Hâc
Amasyalıdır. Ya’kûb Paşa Câmii mü’ezzini iken 1146’da vefât eden Mustafa bin
Süleyman bin Halîl’in mahdûmu olup “Mü’ezzinzâde” demekle meşhûrdur. Iydîzâde el-Hâc
Âkif Mustafa Efendi’nin halka-i tedrîsinde ikmâl-i tahsîl ederek tedrîse me’zûn u mücâz oldu.
Taş-âbâdî el-Hâc Ahmed, Akdağlı el-Hâc Mustafa, Çorumlu es-Seyyid el-Hâc Ali
Efendilerden de ahz-ı ulûm ederek ders-i âm oldu. Yıllarca tedrîs-i ulûm u fünûn ederek iştihâr
edib 1183’de Ya’kûb Paşa müderrisi oldu.
Evâhir-i ömründe tefsîr u hadîs tedrîsâtına hasr-ı evkât edib 1192 senesi şa’bânının
yedinci günü seksen yaşında irtihâl-i dâr-ı mükâfât etdi. Gâyet fâzıl [386] muhakkik, müfessir,
muhaddis, usûl ü fürû’da kâmil, vâ’iz, talâkat-ı lisânıyla meşhûr, âbid, menâsıb-ı dünyevîden
müctenib, “Uzun Müderris” demekle pek ma’rûf, şeyhü’l-ulemâ idi.
Mahdûmları Hâfız Mustafa, Abdullah Efendilerdir. Müderrislik bunlara nısfıyyet üzere
tevcîh edildi. Hâfız es-Seyyid Abdullah Efendi 1193’de vefât edib hisse-i tedrîsi meşâhîr-i
fuzalâdan Gümüşhâneli es-Seyyid Ebûbekir Efendi’ye tevcîh edildi.
Hâfız es-Seyyid Mustafa Efendi de 1208’de vefât edib Ya’kûb Paşa müderrisliğinin nısf
hissesi oğulları Hâfız Abdullah, Mehmed, Hasan Efendilere verildi. Hâfız es-Seyyid Abdullah
Efendi 1232’de fevt olup mahdûmu “Sarı Müderris” demekle meşhûr Hâfız Mustafa Efendi
müderris oldu. Hâfız es-Seyyid Hasan Efendizâde es-Seyyid Mustafa Efendi de 1257’de vefât
etdi.

Süleyman Paşa-Dayızâde
Amasyalıdır. Efte Köyü Ağası el-Hâc Mehmed Ağa bin [387] Dayı Ömer Ağa’nın
mahdûmudur. Yeniçeri olup Îrân muhârebesinde ibrâz-ı şecâ’at ederek Erzurum Ağası olan
Amasyalı Zorluzâde Mehmed Ağa’nın nazar-ı takdîrini celb eylediğinden dâmâdı ve kethüdâsı
oldu.

102 Gümüş, fıdda ma’nâsınadır. Camuş ma’nâsına kömüş değildir.

298
304