Page 364 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Târihimizin birinci bâbında mufassalan tercemesi yazılan Emîr-i müşârün-ileyh Hacı
Şâdgeldi Paşa, âlim, kâmil, fâzıl, gâyet âdîl, muktedir, pek siyasî, kerîm, munsıf, müdebbir bir
hükümdâr idi.
Şehzâdeleri, Seyyideddin Mehmed, Fahreddin Ahmed, Musliheddin Mustafa beylerdir.
Kerîmelerinden Safa Paşa Hâtun, Ma’sûme Hundî Hâtun, Bula Şâh Hâtun, Cihan Şâh Hâtun
ma’lûm olabildi. Bunlardan her birinin türbeleri, vakıfları olduğu münâsebetle taharriyâtdan
anlaşıldı. [9]
Hacı Şâdgeldi Paşa siyâsî ve iktisâdî sahalarında pek yüksek bir varlık gösterdi.
Amasya’da yaptırdığı darbhânede kendi nâmına sikke bastırdı. Hutbe okutdu, kağıthâne
yaptırdı, güzel ve zarîf kağıtlar çıkardı. Hükûmetin ticâretini yükseltdi.
Zamân-ı hükûmetinde Amasya emâreti, Küçük Asya’nın ortasında gâyet medenî parlak
bir hükûmet idi. Hayfâ ki Kadı Burhan’ın ihtirâsât ve tezvirâtı böyle parlak bir emâreti yâr
başına getirmişdi.
Hacı Şâdgeldi Paşa’nın nâmına basılmış olan sikkelerden bir tânesi Köprü kazâsında
hâkim iken elime geçmişdi. Gümüş ve şeklen murabba’ idi. Hayfâ ki Amasya harîkinde
hânemden eşyâyı çıkardığım esnâda zâyi’oldu.
Müşârün-ileyhin Amasya’da Halfet Gâzi Türbesi karşısında kâin Kadı Çeşmesi üzerinde
nâmı mahkûk olması sâyesinde kabri, terceme-i hâli, sülâlesi yıllarca devam eden
araştırmalardan bulunabildi. Bundan dolayı Kadı Burhan nâmına yazılan “Bezm ü Rezm” ve
Amasya Hükûmeti meydana çıkarıldı. [10]
Hacı Şâdgeldi Paşa’nın dört mahdûmundan dört kol sülâlesi türedi. Sırası geldikçe her
biri yazılır. En son nesli es-Seyyid Mehmed Şâhid Bey bin es-Seyyid el-Hâc Abdullah Bey bin
Abdî Bey bin el-Hâc Osmân Bey bin Ömer Paşa’dır. Bunun tercemesi karîben yazılır.
Toz toprak altında kalmış adı unutulmuş olan müşârün-ileyhin türbesini ben meydana
çıkardım. Târihimizin birinci ve üçüncü ciltlerinde seng-i mezârında mahkûk olan yazılarda
kitaplarda yazılmış olan vasıfları yazılıydı. Burada tekrâra hâcet yokdur.
Hacı Şâdgeldi Paşa ve evlâd ve ahfâdı Amasya’nın medâr-ı iftihârı olmuşlardı.
Sülâlesinden nice vüzerâ, ümerâ, ulemâ çıkdı. Bulabildiklerim târihimizde yazıldı. Amasya
hükûmeti saltanat-ı Osmâniye’ye tâv’ân ve rızâsıyla iltihâk eylediğinden sülâlesi mükerremâne
yaşadı.

Şâdgeldi Bey-İkinci
Amasyalıdır. Hacı Şâdgeldi Paşazâde Devâtdâr Ahmed Paşa’nın büyük mahdûmudur.
Ceddinin zamân-ı emâretinde [11] doğdu. Amasya ulemâsından tahsîl-i ulûm ederek yetişdi.
Pederinin zamân-ı vilâyetinde nâil-i ikbâl olup Amcası Musliheddin Mustafa Bey’in
vilâyetinde Bursa’ya celb edildi.
Akrabâsından Yahşi Beyzâde Bâyezîd Paşa’nın kerîmesiyle izdivâc edib 804’de Topal
Timur’un Bursa’yı istîlâsında Amasya’ya geldi. Kara Devletşâh’ın Amasya vâlîliğinde
Amasya’nın başına geçip muhâlefet ve mumâ-ileyhin şehre duhûlüne mümânaat etdi.
Nihâyet Timur Hân’ın hafîdi Kara Mehmed Sultân’ın Amasya’ya vürûdunda pek çok
muhâberât ve muhâverâtdan sonra 805 senesi rebîülevvelinde Amasya emîr-i kebîri olarak
“Emîr-i kebîr Şemseddin Şâdgeldi Bey” unvânıyla Kutlu Şâh sülâlesinin Amasya’da beşinci
emîr-i kebîri tanındı.
Buna halk arasında “İkinci Şâdgeldi Bey” dendi. Ancak Bâyezîd Paşa Amasya
havâlîsinde dolaşan ve Amasya emâretini elde etmeye çalışan derebeylerin çokluğu ve
dâmâdının nüfûz ve kuvvetini bunların def’ine kâfî göremediğine binâen Çelebi Sultân
Mehmed’in Amasya’ya da’vetini tavsiye etmişdi. [12]
Amasya a’yânı ve emâret erkânı bu tavsiyeyi pek muhikk görmekle Bolu’da bulunan Şehzâde
Çelebi Sultân Mehmed’i Amasya’ya da’vet ve müşârün-ileyhin vusûlünde Amasya emâretinden

359
363