Page 15 - muze

Başlangıçta çeşitli nesnelerle yapılan ve kolay olmayan alışverişin yerine

sikkenin ortaya çıkışıyla bu çeşitlilik ortadan kalkmış ve standart bir ödeme aracı ile
26
işlem görme imkânı sağlanmıştır.
Sikkelerin ilk kez MÖ 7. yüzyıl sonlarında görülmesine karşın, değerli

metallerin para olarak kullanılması Antik Mezopotamya ve Mısır’a kadar

gitmektedir. Özellikle de gümüşün para olarak kullanılması geleneği
Mezopotamya‘da MÖ 24. yüzyıla inmektedir. Bu antik toplumların ekonomik

yaşamlarında değerli madenler çeşitli yöntemlerle yaygın olarak para yerine
kullanılmıştır. Mezopotamya’da ve Mısır’da bu metallerin para yerine kullanıldığının

kanıtları yer almaktadır. Mezopotamya’da yasa ve adalet ile ilgili birkaç metinde,

bölgedeki kraliyet, tapınak arşivlerinde, kil tabletler ile taş yazıtlar üzerinde;
Mısır’da ise altın ve gümüş külçelerden oluşan definelerin bulunmuş olması bu savı

27
desteklemektedir.
Sikke biçiminde paralar ilk kez MÖ 7. yüzyılda Batı Anadolu’da, antik çağın
28
ticaret yolları üzerinde kurulan Lidya’da ortaya çıkmıştır. Gerek antik kaynaklar,
gerekse ele geçirilen ilkel formdaki elektron sikkelerle, sikkenin icadının Küçük

Asya’nın batısıyla Lidya Krallığı ve İyonya Bölgesi ile ilişkili olduğu
29
doğrulanmıştır. İlk para Lidya kralı Kroisos zamanında elektron adı verilen altın-
gümüş karışımı madenden bakla şeklinde olup krallığın başkenti Sardes’te

30
basılmıştır. İlk Lidya sikkelerinde ana birim 14,1 gram ağırlığındaki staterdir. 1/2,
1/3, 1/4, 1/6, 1/12, 1/24, 1/48 ve 1/96’lık gibi daha küçük alt birimlerde de

31
basılmıştır. Ön yüzleri önce düz sonra çizgili, daha sonra resimli; arka yüzlerinde
bir veya üç tane derin köşe, dikdörtgen veya üçgen bulunan ilk sikkelerin devamında

ön yüzlerinde Lidya kral ve ailesinin arması olan aslan başı, pençesi veya karşılıklı
32
iki aslan’ın ön kısmı yer almaktadır.

26 Tekin, “Sikke”, C. 37, s. 179.
27 Catherine Eagleton ve Jonathan Williams, Paranın Tarihi, çev. Fadime Kâhya, Türkiye İş
Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011, s. 7.
28 Pamuk, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, s. 2.
29 Süleyman Yükçü ve Gülşah Atağan, “Ortadoğu’da Zaman Tünelinde Ticaret”, Muhasebe ve
Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 1, 2011, s. 88.
30 Süleyman Yükçü ve Seçkin Gönen, “Anadolu’da İlk Paranın Ayar ve Alaşımı”, Muhasebe ve
Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.7, 2014, s. 28.
31 Koray Gürleyük, Sivas Sikkeleri, Sivas 2017, s. 21.
32 Atlan, Grek Sikkeleri, s.14.
6