Page 20 - muze

sikkesini bastırmıştır. V. Ioannes döneminde (1341-1391) altın sikkenin yerini

Hyperpyron diğer adı Stavraton olan gümüş sikke almış, Basilikon 14. yüzyılın
ortalarında ortadan kalkmıştır. 62 Bizans Dönemi’nde altın ve gümüş sikkelerin

yanında Nummus, Follis Decanummium, Pentanummium, Anonim Follis,
Tetarteron, Assaria, Tornese ve Follaro olarak adlandırılan bakır sikkeler de

63
kullanılmıştır.
Arap yarımadasında İslâmiyet’in doğuşu ve gelişmesi sırasında ve daha sonraki

fetihlerin yer aldığı ilk yarım yüzyılda Araplar ele geçirdikleri ülkelerde kullanılan
para ve ölçü birimlerini değiştirmediler. İslam öncesi dönemde kullanılan paralar Hz.

64
Peygamber ve ilk dört halife zamanında da aynen kullanılmaya devam etti. Araplar,
Bizans'ın altın parası olan dinarı İslamiyet öncesinde ve sonrasında kullanmışlardır.
Dinar, Hıristiyanlık sembollerinden kademeli şekilde arındırılarak Müslümanlarca

bir müddet daha basılmış, dinarın yanında İran' ın gümüş dirhemleri de bir süre daha
kullanılmıştır. Sasani dirhemleri Hz. Ömer döneminde basılarak üzerlerinde bulunan

İslam dışı motifler yerlerini yavaş yavaş İslami simge ve ibarelere bırakmıştır.
Bizans'tan aldıkları yerlerde kullanılanve adına "fels" denilen bakır paralara

65
benzeyen yeni bakır paralar da bastırmışlardır. En eski İslam bakır sikkesi 638
tarihli olup Şam’da basılmıştır. Söz konusu sikke, aynı zamanda bütün İslam
66
âleminin en eski tarihli sikkesidir.

Emevîler Dönemi (661-750) İslâmi sikkeler açısından bir dönüm noktası
olmuştur. İlk İslam sikkeleri Emevîler Dönemi’nde Muâviye b. Ebû Süfyân'ın

halifelik zamanına (661-680) aittir. Muâviye'nin gümüş sikkeleri üzerinde
67
Muâviye'nin adı ve unvanı yazılı olup Arap-Sasani sikkelerine benzemektedir.
Emevîlerin ilk dönem sikkeleri üzerinde Kisra portreleri ve yazılar bulunmaktadır.
Muâviye H. 51 senesinden itibaren dirhemler üzerindeki Sasani hükümdarlarının

resimlerini sildirerek, kılıç resmi kazıtmış ve Eski İran harfleriyle “Emiru’l-

62 Tekin, Bizans Sikkeleri (Yapı Kredi Koleksiyonu),s. 40.
63 Zeliha Demirel Gökalp, Yalvaç Müzesi Bizans Sikkeleri, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2009, s. 16.
64 Celal Emanet, “Emeviler Döneminde Para”, Hikmet Yurdu Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler
Araştırma Dergisi, 7/ 13, 2014, s. 251.
65 Ali Akyıldız, “Para”, Türkiye Diyanet Vakfıİslam Ansiklopedisi, C. 34, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, İstanbul 2007, s. 163.
66 Mustafa Hizmetli, “Abbasiler Doneminde Para Basımı”, İstem Dergisi, S. 15, 2010, s. 84.
67 Tekin, “Sikke”, C. 37, s. 180.
11