Page 19 - muze

sikkelerinin ön yüzlerinde esas olarak imparatorun kendisi ya da ailesinden birinin

portresi, arka yüzlerinde ise binalar, köprüler gibi mimari tipler, hayvanlar ya da
58
semboller, tanrılar ve tanrıçalar yer almaktadır.
Bizans Dönemi’nde esas itibariyle altın, gümüş ve bakır olmak üzere üç

59
metalden darp edilen sikkeler kullanılmıştır. 11. yüzyıldan itibaren elektron (adi ve
ayarı düşük altın) ve billon (adi ve ayarı düşük gümüş) sikkeler de yoğun olarak
basılmıştır. Bizans altın sikke birimi Solidus’tur. Solidus uzun süre basılmış ve

kalitesi korunmuştur. Arka yüzünde darphane işaretinin sonundaki OB (obryzum,
obryziacus) harfleri altının yüksek değerini ve saflığını göstermektedir. Solidus’un

60
yarısı “semissis” ve üçte biri de “tremissis”dir. MS 6. yüzyıl'da basılan
Soliduslar’ın ön yüzlerinde imparator büstü, arka yüzde Viktoria ya da bir haç tutan
baş melek tasviri yer almaktadır. İmparatorlar genellikle askeri giysilidir. II Iustinus

(565-578) döneminde Konstantinoupolis’in oturan figürü tercih edilmiştir. 7.
yüzyılda Focas (602-610) döneminde portre geleneği, Heraclius (610-641) ve

sonrasında imparator ve onun yerine geçecek kişinin bir arada tasvir edildiği
görülmektedir. II. Iustinianus ile birlikte ise İsa büstü görülmeye başlamıştır. II.

Nikephoros Solidus’tan daha hafif "tetarteron" (nomisma) ve ağırlığı tam olan

"histamenon" (nomisma) altın sikkeleri tedavüle sokmuştur. 1071’deki Malazgirt
yenilgisinden sonra I. Aleksios (1081-1118) döneminde nomismanın içindeki altın

miktarı %75 oranında azalmıştır. 1092 yılında I. Aleksios para reformu yaparak,
61
Nomisma’nın yerine “hyperpyron” adıyla yeni bir altın sikke tedavüle sokmuştur.
Latinlerin Konstantinopolis’i istilası sırasında sürgündeki Nikaia imparatorluğunda,

III. Ioannes (1222-1254) döneminde, hyperpyron’un içindeki altın ayarı 16-18
karat’a düşürülmüştür. Son kez 11 karat olarak V. Ioannes (1341-1391) döneminde

basıldı. Böylelikle Bizans altın sikkeleri 14.yüzyıl ortalarında, 1350’lerde sona erdi.
Gümüş sikkeler altın sikkelere oranla daha az basılmıştır. Siliqua, Miliarenses isimli

gümüş sikkeler kullanılmış, Heraclius döneminde (610-641) Hexagram adında yeni

bir gümüş sikke tedavüle sokulmuştur. I. Aleksios’un 1092 reformunun ardından %
7’si gümüş olan “Aspron Trachy” çukur sikkeler basılmış, II. Andronikos (1282-

1328) ise 13. yüzyıl sonlarında çukur olmayan, normal formda “basilikon” gümüş

58 Tekin, Grek ve Roma Sikkeleri (Yapı Kredi Koleksiyonu), s. 31.
59 Züleyha Ustaoğlu, “Manisa Müzeleri Bizans Sikkeleri”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 10/2, 2012, s. 377.
60 Oğuz Tekin, Bizans Sikkeleri (Yapı Kredi Koleksiyonu), İstanbul 1999, s. 37.
61 Develi, Antik Çağ’da Sikke ve Sikke Birimleri, s. 82.
10