Page 21 - muze

68
mü’minin” yazısı yazdırmıştır. Fakat kaynaklarda varlığı ifade edilen Muâviye
dönemine ait bu paralar henüz tespit edilememiştir. Genel görüş günümüze ulaşan
69
ilk İslam parasının Abdülmelik tarafından bastırıldığıdır. İlk İslam dirhemi
Abdülmelik’in (65-86/685-705) emriyle Haccac tarafından Kufe’de, ilk İslam dinarı
70
ise Abdülmelik tarafından Dımaşk’ta bastırılmıştır. Emevî Dönemi sikkelerinin
temel özelliği üzerinde resim olmaksızın, yazı karakterinden oluşması ve Kur’an’dan
ayetler taşımasıdır. Başlangıçta figürlü ve üzerinde Hıristiyanlık işaretlerinin

bulunduğu Bizans paraları örnek alınmış, daha sonradan bu karakter ve motiflerin

71
yeniden şekillendirilmesiyle ilk özel İslâm dinarları ve dirhemleri oluşturulmuştur.
Dirhemlerin reformuna 691-692 yılında başlanmış, tamamen yazı karakterlerinin

görüldüğü dirhemler 698-699 yılında basılmıştır. Dinarların reformuna ise
72
dirhemlerden sonra başlanılmıştır. İnsanların günlük yaşamlarında, küçük
ödemelerinde kullanmaları için altın ve gümüşten başka bakır, kurşun, demir gibi
73
materyallerden paralar da bastırılmıştır.

Abbâsîler Dönemi’nde (750-1258), Emevîler’den itibaren başlatılan bazı tür
74
paraların basımına ve Emevîler’in kullandıkları dinar (altın), dirhem (gümüş), fels
75
(bakır), madenlerin kullanımlarına devam edilerek sikkeler darp edilmiştir. Abbâsî
sikkelerinin kompozisyon uygulamalarında da Emevî sikkeleri ile büyük benzerlikler
76
bulunmakta, sikkelerin ön ve arka yüzlerindeki ibareler Emevî sikkelerine
77
benzemektedir. Ancak Abbâsî sikkelerinin arka yüzdeki yazı kuşağında sadece
78
“Muhammedün Resûlullah” yazısı yer almaktadır. Abbâsî sikkelerinde H. 146
79
senesine kadar halife adı yazılmamıştır. Dirhemler üzerinde ismi görünen ilk
80
Abbâsî halifesi el-Mehdî’dir. MehdÎ-Billâh döneminde sikkelere halife adının

68 Ali Keleş, İslam’a Göre Para Kavramı (Tarihi, Tanımı ve Fonksiyonları), Uludağ Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa 1998, s. 48.
69 Emanet,“Emeviler Döneminde Para”, C. 7, s. 258.
70 Hizmetli, “Abbasiler Doneminde Para Basımı”, s. 81.
71 Emanet, “Emeviler Döneminde Para”, C. 7, s. 260.
72 Fatih Erkoçoğlu, “Abdülmelik B. Mervân’ın Para Reformu”, İstem Dergisi, S. 8, 2006, s. 177.
73 Emanet, “Emeviler Döneminde Para”, C. 7, s. 262.
74 Hizmetli, “Abbasiler Doneminde Para Basımı”, s. 89.
75 Coşkun, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Sikkeleri (16.yy-
20.yy), s. 8.
76 Necla Dursun, “Mardin Müzesi Sikke Kolleksiyonu Örneklerine Göre Abbâsî Sikkelerinde Yazı-
Kompozisyon İlişkisi”, İstem Dergisi, S. 24, 2014, s. 160.
77 Tekin, “Sikke”, C. 37, s. 180.
78 Coşkun, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Sikkeleri (16.yy-
20.yy), s. 8.
79 Hasan Ferid, Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi: Meskûkât, C. I, s. 84.
80 Hizmetli, “Abbasiler Doneminde Para Basımı”, s. 89.
12